Zadanie 4. Zinwentaryzuj!
Inwentaryzacja to nic innego jak sprawdzenie zasobów – czyli najczęściej policzenie, ile czegoś jest. Proste, prawda? Inwentaryzować możemy różne elementy: konkretne gatunki występujące na określonym obszarze, ale też liczbę osobników z danego gatunku (np. liczba stokrotek na trawniku). Inwentaryzację przeprowadza się, by poznać stan danego miejsca, ocenić jego atrakcyjność oraz – co ważniejsze – by dowiedzieć się, czy coś mu zagraża. Przeprowadzenie takiego badania pozwala ocenić, czy zasoby danego środowiska się zmieniają. Gdy jednego roku spotkamy w parku 30 gatunków roślin, a kolejnego już tylko 15, wówczas wiemy, że dzieje się coś niepokojącego, co wpływa na spadek liczby roślin. Być może pojawiło się jakieś zagrożenie w postaci owadów osłabiających ich korzenie, a może na łąkę dostały się szkodliwe substancje, które uniemożliwiły wzrost i rozwój niektórych gatunków… Takie obserwacje umożliwiają ocenę stanu środowiska. Dzięki informacjom o jego zmieniającym się stanie możemy szybciej zacząć działać! Wiedza ta pozwala nam zostać lekarzem środowiska – zdiagnozujemy, co mu dolega, i ustalimy, jak mu pomóc.
Każdy lekarz przed postawieniem diagnozy powinien posiąść odpowiednią wiedzę. By zinwentaryzować dany teren, my także powinniśmy wiedzieć, jak to zrobić. Istnieją różne metody pozwalające na rozpoznanie gatunków w danym środowisku. Pierwszą z nich jest korzystanie z atlasów roślin lub kluczy do ich oznaczania (o kluczach dowiesz się więcej w następnym zadaniu). Książki botaniczne zawierają bardzo szczegółowy opis konkretnych elementów roślin, niezbędny do precyzyjnego rozpoznania gatunku. Jeśli nie znamy się za dobrze na roślinach, możemy spróbować sklasyfikować je, dokonując podziału na morfogatunki. Polega to na podziale roślin na różne gatunki bez ich nazywania (np. morfogatunek A, morfogatunek B…). Podział ten wykonujemy w oparciu o cechy zewnętrzne (morfologię) roślin. Metoda ta nie wymaga od nas specjalistycznej wiedzy i dużej ilości czasu na szczegółową analizę. Podczas rozpoznawania roślin często pojawiają się jednak błędy polegające na mylnym oznaczeniu podobnych do siebie gatunków (jak szczawik zajęczy i koniczyna biała). Trudno jest też oznaczyć rośliny w różnych fazach cyklu. Na przykład siewki, czyli małe drzewa wyrastające z nasion, są zupełnie niepodobne do wysokich drzew. Taka trudność w rozpoznaniu gatunku występuje też u niektórych roślin zielnych (przykładem może być miodunka, której płatki zmieniają kolor z różowego na niebieski). W takich wypadkach wiedza i klucze do oznaczania mogą okazać się niezbędne.
Poznanie zasobów środowiska wokół nas stanowi podstawę do właściwej i skutecznej ochrony. Ty także możesz w ten sposób chronić przyrodę! Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak to robić, wykonaj zadanie!
Zadanie
Wiesz już, czym jest inwentaryzacja. Pora sprawdzić, czy potrafisz wykorzystać tę wiedzę w praktyce. Zadanie polega na zinwentaryzowaniu kawałka trawnika w wilanowskich ogrodach (sprawdź na mapie przy wejściu do ogrodów, gdzie znajdują się miejsca do wypoczynku na trawie) lub w Twojej okolicy. Zanim zaczniesz zabawę, dowiedz się, czego będziesz potrzebować.
Przygotuj:
- hula-hop lub dowolnej wielkości ramkę,
- zeszyt i ołówek do notowania swoich obserwacji.
Następnie udaj się na spacer, znajdź kawałek trawnika, który nie odróżnia się od reszty otoczenia – czyli jest dla niego reprezentatywny. Połóż hula-hop lub ramkę na trawie – w ten sposób wyznaczysz powierzchnię, którą będziesz inwentaryzować. Twoje zadanie polega na odszukaniu wszystkich gatunków (lub morfogatunków) roślin znajdujących się na powierzchni badawczej. Policz, ile osobników danego gatunku się tu znajduje. Uważaj, by szukając roślin, żadnej na zadeptać, to może utrudnić rozpoznanie! Zapisz wyniki w swoim notesie obserwatora. Możesz wykonać takie inwentaryzacje w różnych miejscach i stwierdzić, gdzie jest więcej gatunków. Pamiętaj, by wykonywać inwentaryzację w tym samym czasie – rośliny pojawiają się sezonowo, w różnych porach roku możesz zaobserwować zupełnie inne gatunki.