Zegar kominkowy
karta katalogowa kolekcji
Rzemiosło artystyczne
Michał Krantz
Polska, Warszawa
Między 1788 a 1818
Mechanizm: mosiądz, blacha miedziana emaliowana, malowana, stal; obudowa: mosiądz odlewany, złocony; orzech czerniony, rzeźbiony, złocony; szkło białe
47,5 x 26,8 x 15 cm
Wil.5569
Sygn. na oddzielnej plakietce emaliowanej umieszczonej w łuku nad tarczą zegara: Michael | Kranz | a Varsovie
Zegar szafkowy typu bracket ze wskazaniami czasu na białej okrągłej emaliowanej tarczy koncentrycznie umieszczonymi oznaczeniami: minut na kręgu zewnętrznym kreskami, kwadransów – cyframi arabskimi 15, 30, 45, 60, godzin – dużymi cyframi arabskimi 1–12 i dni miesiąca – małymi cyframi arabskimi na wewnętrznym kręgu 1–31. Mechanizm z osobnym napędem sprężynowym dla funkcji chodu, osobnym dla bicia kwadransów i godzin. Bicie godzin i kwadransów na dwóch dzwonkach, umieszczonych w szczycie szafki. Jako regulację chodu zastosowano bęben wyrównawczy z łańcuszkami typu Galla. Mechanizm ma wychwyt wrzecionowy poziomy, z wahadłem krótkim, typu ciężkiego. Zegar wyposażony jest w repetycje i wyłącznik bicia. W łuku zwieńczenia trzy okrągłe, emaliowane tarczki: dwie z wyłącznikami bicia i jedna, większa, z sygnaturą w otoczeniu drobnego ornamentu wieńcowego.
Z usług słynnego warszawskiego warsztatu zegarmistrzowskiego Krantzów (którego założyciel, Franciszek Krantz, przybył z Wiednia) korzystali właściciele Wilanowa przez pokolenia. Udokumentowane są reperacje zegarów Stanisława Kostki Potockiego przez Antoniego Krantza w 1803 r. Zachowały się również rachunki reperacji zegarów wiedeńskich przez Michała Krantza w styczniu 1832 r. Prawdopodobnie wśród wykazów zegarów zdobiących pałac wilanowski znajdowały się również mechanizmy pochodzące z tego warsztatu. Z pewnością Potoccy korzystali z ich pośrednictwa przy zakupie zegarów wiedeńskich. Nawiązując do tradycji, zakupiony zegar jest drugim dziełem Michała Krantza znajdującym się w kolekcji wilanowskiej.
Anna Kwiatkowska
Polecane
Zegar stołowy szafkowy
Sygn. na tarczy zegara: Step:n Rimbault|London Zegar szafkowy typu bracket ze wskazaniami minut, godzin, dni miesiąca, z karylionem i teatrem, zakupiono …
Kolekcja zegarów
Na przykładzie niewielkiej kolekcji chronometrów zgromadzonych w Pałacu Wilanowskim możemy zauważyć zmiany w ich rozwoju od XVI do drugiej połowy XIX wieku. W rozważaniach poświęconych starym zegarom równie fascynujące są kolejne modernizacje ich mechanizmów, będące wyznacznikiem postępu technicznego, jak i zmiany form artystycznych, jakie nadawano ich obudowie.
