Zniesienie tortur i procesów o czary na sejmie roku 1776
DE EN PL
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pasaż Wiedzy

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Zniesienie tortur i procesów o czary na sejmie roku 1776 Piotr Ugniewski
Czarownice.jpg

W doniesieniu datowanym z Polski na połowę listopada 1776 r. Gazeta Lejdejska, ponownie wychwalając dorobek prawodawczy zakończonego właśnie sejmu, wskazała z uznaniem, choć bardzo skrótowo, na dokonane 23 października zniesienie tortur i procesów o czary. Prawo to, czytamy, okazało się bardzo potrzebne ze względu na niedawne przypadki śmiesznych a zarazem okrutnych ekscesów, popełnionych w przekonaniu dokonania się rzekomo tej zbrodni. Było to zapewne nawiązanie do toczących się w latach sejmu rozbiorowego głośnych spraw o popełnienie jakoby przez Żydów mordów rytualnych i procesów czarownic, w których to stosowano tortury. Ekscesy te zwalczał obóz królewski m. in. na łamach „Monitora”, a także nadworny poeta Stanisław Trembecki w poemacie „Powązki”.

W tydzień później międzynarodowe czasopismo powracało do tego tematu w szerszym komentarzu. Nowe prawo przedstawiano jako godne naśladowania przez inne ludy Europy, uważające się za bardziej światłe od Polaków. Tymczasem, jak słusznie przypominano, tortury, relikt barbarzyństwa wieków średnich oraz dla wielu przedmiot wstydu, praktykowane są w dużej części kontynentu. Zniesienie tortur naród winny jest królowi. Jego propozycja padła w szczególnym momencie, podkreślał komentarz Gazety Lejdejskiej, gdy hetman polny koronny Seweryn Rzewuski wywołał w sejmie wielkie wzburzenie przez swe wywrotowe wystąpienie. Król, aby oszczędzić hetmanowi efektów powszechnego oburzenia, odwrócił od niego uwagę zgromadzonych i wniósł projekt zniesienia tortur. Relacja ta ukazywała więc znów wielkoduszność Stanisława Augusta wobec politycznych przeciwników. Jego projekt znalazł od razu uznanie i został jedynie uzupełniony punktem zaproponowanym przez kasztelana bieckiego Wojciecha Kluszewskiego o zniesieniu procesów o czary. Poniżej tych rozważań opublikowano tekst odnośnej konstytucji.

Logo POIiŚ

Informujemy, iż w celu optymalizacji treści dostępnych na naszej stronie internetowej oraz dostosowania ich do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych Użytkowników. Pliki cookies mogą Państwo kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszej strony internetowej, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż akceptują Państwo stosowanie plików cookies. Potwierdzam, że aktualne ustawienia mojej przeglądarki są zgodne z moimi preferencjami w zakresie stosowania plików cookies. Celem uzyskania pełnej wiedzy i komfortu w odniesieniu do używania przez nas plików cookies prosimy o zapoznanie się z naszą Polityką prywatności.

✓ Rozumiem