W dniach 18-21 września 2023 r. w Warszawie odbył się 17th International Congress of Turkish Art współorganizowany przez Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie oraz Uniwersytet Warszawski. 

Szczegóły i materiały do pobrania są dostępne TUTAJ

Program pdf:

• Program 17th ICTA_.pdf

Międzynarodowy Kongres Sztuki Tureckiej (International Congress of Turkish Art, ICTA) jest największą i najważniejszą na świecie imprezą naukową poświęconą dawnej sztuce i kulturze artystycznej Turcji, świata turkijskiego oraz jej relacjom z kulturą innych krajów i regionów. Stanowi wiodące forum skupiające czołowych przedstawicieli ośrodków akademickich i muzealniczych na świecie wyspecjalizowanych w tej tematyce. W tegorocznym Kongresie w Warszawie wzieli udział specjaliści z ponad 20 krajów, w tym USA, Kanady, Japonii, Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec, Austrii, Włoch, Hiszpanii, Ukrainy, Litwy i oczywiście Turcji oraz Polski, z takich ośrodków, jak Oxford, Sorbona, Cambridge, Heidelberg, Berlin, Wiedeń i wielu innych.

Kongres organizowany jest cyklicznie, co cztery lata, od 1959 r. w różnych państwach, przeważnie Europy (ostatnie edycje miały miejsce w Budapeszcie, Genewie, Paryżu, Neapolu i Ankarze). W Polsce Kongres odbył się do tej pory jeden raz, w 1983 r. w Warszawie, w roku obchodów 300-lecia Odsieczy Wiedeńskiej.

Tegoroczny Kongres, który odbył się w Warszawie, dał szczególną okazję uwypuklenia historycznych i kulturalnych związków krajów regionów Europy Środkowej i Morza Czarnego, Turcji, Krymu i dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów obejmującej narody ziem Polski, Litwy i Rusi. Na ziemiach tego właśnie państwa ukształtowała się szczególna kultura, określana mianem sarmackiej, która w swoim kodzie identyfikacji wizualnej – mającym głębokie, ideowe podłoże – wykorzystała składniki tureckiej kultury epoki osmańskiej. Na ziemiach tego państwa zakorzeniła się także społeczność Tatarów polsko-litewskich, będąca historyczną reminiscencją geopolitycznej roli tworzącej się unii Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego w XIV i XV wieku, a dziś stanowiąca modelowy wzorzec wielowiekowej integracji i identyfikacji wspólnoty o turkijskim rodowodzie z miejscowym społeczeństwem Europy Środkowej.

W tym kontekście 17 Międzynarodowy Kongres Sztuki Tureckiej w Warszawie przyczynił się do budowania świadomości i rozumienia szczególnych więzi kulturowych regionu. Wydarzenie to posłużyło także promocji polskich zbiorów muzealnych, bibliotecznych i archiwalnych, wciąż słabo znanych światowemu środowisku specjalistów.

Należy podkreślić, że zabytki sztuki tureckiej i jej polskich naśladownictw (wytwarzanych zwłaszcza w XVIII wieku, z udziałem Ormian polskich) znajdujące się w polskich muzeach – paradne militaria, oporządzenie jeździeckie, namioty – reprezentują najwyższą klasę w skali świata i można śmiało powiedzieć, że są najlepszą wizytówką współczesnych polskich zbiorów muzealnych, a zarazem – uwaga! – staropolskiego dziedzictwa kulturowego. Właśnie w ten sposób należy je postrzegać, bowiem już od XVI wieku dzieła rzemiosła artystycznego importowane z Turcji osmańskiej, Krymu i Persji zostały z rozmysłem włączone do kultury sarmackiej. Ta zaś ukształtowała na trwałe polską kulturę narodową. Kobierce i ozdobne tkaniny tureckie przez stulecia zdobiły dwory, świątynie i mieszczańskie kamienice. Takie elementy orientalnego pochodzenia, jak strój kontuszowy z szablą karabelą, nie były tylko modą, lecz stały się rozpoznawalnymi do dziś kluczami polskiego kodu wizualnego i aksjologicznego. W dawnej Rzeczypospolitej były demonstracją postaw ideowych – najpierw wartości republikańskich i obywatelskich, stawianych w opozycji do absolutyzmu monarchii zachodnioeuropejskich, a później w XVIII w. wartości patriotycznych przeciwstawiających się rosnącej dominacji rosyjskiej nad Rzecząpospolitą. Takie właśnie, patriotyczne skojarzenia, strój kontuszowy niósł także w okresie zaborów. Mało kto dziś pamięta zaś, że ten polski strój narodowy wywodzi się z kultury Turcji i Krymu.