Wody Potoku Służewieckiego. Fot. Julia Dobrzańska

Prace badawcze w ramach projektu miały na celu ocenę stanu środowiska na terenie Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, tj. w samym pałacu, w ogrodach przylegających do pałacu oraz na obszarach wodnych otaczających pałac. Badania prowadzone były pod kątem oceny zagrożeń związanych z rozwojem infrastruktury miejskiej.

Prace obejmowały analizę zanieczyszczeń Potoku Służewieckiego oraz Jeziora Wilanowskiego. Badacze sprawdzali, w jakim stopniu zbiorniki wodne są kolektorem różnego rodzaju ścieków (przemysłowych i bytowo-gospodarczych) oraz jakie są perspektywy na ich oczyszczenie. Do realizacji tego celu skonstruowano mobilną stację do kontroli online parametrów fizyczno-chemicznych (m.in. pH, potencjału redoks, przewodności, natlenienia). Do badań wykorzystywany był także specjalistyczny sprzęt oraz techniki analityczne, m.in. atomowa spektroskopia absorpcyjna i spektrometr emisyjny ze wzbudzeniem plazmowym (ICP-OES), które pozwalały na wykrycie pierwiastków biogennych oraz metali ciężkich. Badania prowadzone były przez cztery kwartały i zakończyły się wystawieniem rekomendacji dotyczącej oczyszczania zbiorników wodnych. 

Przykładowa hodowla bakterii o kolorystyce typowej dla szczepów bytujących w aerozolu powietrza. Fot. Agnieszka Laudy

W ramach projektu prowadzone były także badania mające na celu określenie zanieczyszczenia powietrza na terenie ogrodów przylegających do muzeum pod względem obecności ozonu i związków organicznych z gazów spalinowych. Do tych badań wykorzystano m.in. analizator gazów firmy Gasmet Technology oraz MultiRAE. Na podstawie uzyskanych danych zostały przedstawione rekomendacje dotyczące dalszego monitoringu środowiska na terenie ogrodów przylegających do muzeum. 

W ramach badań projektowych wykonano także badania mikroflory powietrza otaczającego pałac. Badania te opierały się na wytycznych przygotowanych przez Polski Komitet Normalizacyjny. W tego typu badaniach po pobraniu materiału z powietrza prowadzi się hodowle w warunkach laboratoryjnych. Następnie oblicza się liczebność kolonii bakteryjnych i grzybowych. W ten sposób, zgodnie z liczebnością tych mikroorganizmów podaną w normach, jesteśmy w stanie opisać czystość mikrobiologiczną powietrza. 

Przykładowe podłoże mikrobiologiczne po pobraniu próby z powietrza, ze wzrosłymi koloniami bakteryjnymi i grzybowymi. Fot. Agnieszka Laudy

Kolonie bakteryjne izolowane z powietrza zwykle przyjmują bardzo intensywne kolory. To dzięki wytwarzanym kolorowym barwnikom chronią swój materiał genetyczny przed zdradliwym wpływem promieniowania słonecznego (UV). Dla grzybów strzępkowych, takich jak Alternaria, Cladosporium czy Pennicilia, powietrze jest ośrodkiem umożliwiającym transport. Dzięki niemu stają się także dla człowieka źródłem alergenów. To o obecności tych rodzajów grzybów słyszymy w telewizji, kiedy podawane są raporty o zagrożeniach dla alergików. 

Barwy ochronne bakterii, fot. A. Laudy

Wszyscy zdajemy sobie sprawę z obecności bakterii i innych mikroorganizmów w naszym otoczeniu. Powietrze jednak nie stanowi dla nich najodpowiedniejszego środowiska, a jedynie ośrodek, w jakim przychodzi im okresowo przebywać i się przemieszczać. Wiemy to choćby z wiedzy dotyczącej przenoszenia infekcji drogą kropelkową – czyli właśnie przez powietrze. W powietrzu występują nie tylko bakterie chorobotwórcze. Możemy znaleźć tam także bakterie typowo środowiskowe, czyli takie, które nie powodują u nas dolegliwości, ale po prostu stanowią element danego ekosystemu. Jako organizmy żywe bakterie muszą jednak poczynić pewne starania, aby w konkretnych warunkach środowiskowych przeżyć. Dlatego też bakterie bytujące czasowo w powietrzu, aby ochronić się przed zgubnym wpływem ultrafioletu obecnego w świetle słonecznym, wytwarzają różnokolorowe barwniki. To dzięki nim chronią swój materiał genetyczny przed mutagennym wpływem UV. Zobaczmy, jakie kolory mogą mieć bakterie!