Projekt „Edukacja społeczna w konflikcie urbanizacyjno-ekologicznym na terenie Muzeum Pałacu w Wilanowie”
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie w latach 2014–2016 realizowało projekt „Edukacja społeczna w konflikcie urbanizacyjno-ekologicznym na terenie Muzeum Pałacu w Wilanowie” dofinansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (MF EOG) 2009–2014.
Jego tematyka i program wynikały z potrzeby znalezienia odpowiedzi na pytania: jaki jest obecny stan środowiska, jakie są główne kierunki zmian postępujących w najbliższym otoczeniu muzeum, jak można tym niekorzystnym zmianom (budowy licznych galerii handlowych, obwodnica miasta) przeciwdziałać i w jakiej perspektywie należy podejmować zdecydowane kroki zabezpieczające otoczenie historycznej rezydencji królewskiej i jej środowiska. Jednocześnie projekt ten był immanentnym elementem działań informacyjno-promocyjnych muzeum.
Strategia operatora środków z MF EOG, czyli Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), opierająca się na skutecznym i efektywnym wspieraniu wszelkich działań na rzecz środowiska ze szczególnym uwzględnieniem absorpcji środków zagranicznych, dała muzeum szansę realizacji tego unikalnego zadania.
Zawarta w tytule „edukacja społeczna” tworzyła nowy model współdziałania muzealników, miłośników przyrody, naukowców, społeczników i mieszkańców okolic, włączając do aktywności zróżnicowane wiekiem i charakterem grupy społeczne, zachęcając wszystkich do poszerzania wiedzy i budowania społeczności współodpowiedzialnej za miejsce, w którym żyje, i jego otoczenie.
Istotnymi celami projektu – poza podsumowaniem wiadomości o środowisku otaczającym pałac i ogrody – były zbudowanie bazy wiedzy o wybranych ekosystemach w granicach historycznej rezydencji wilanowskiej, ocena ich różnorodności biologicznej oraz stworzenie katalogu zagrożeń środowiskowych, które wynikają z dynamicznego rozwoju miasta i narastającej presji urbanizacyjnej. Rozwój stolicy i jej południowej części, zwanej Nowym Wilanowem, ujawnił problemy niepełnej infrastruktury, a także zanieczyszczenie wód powierzchniowych, głównie Potoku Służewieckiego, wzrost emisji spalin czy wszechogarniający hałas i skażenie światłem w rejonach dawnych wiejskich rozłogów o stosunkowo bogatym życiu biologicznym. Na te zmiany, wynikające z bezpośredniej aktywności miejskiej człowieka, nakładały się także inne zjawiska o skali powszechnej, takie jak: globalne ocieplenie powodujące zmiany klimatu, wzrost stężenia gazów cieplarnianych, radykalne zjawiska atmosferyczne czy gwałtownie wzrastające zapylenie powietrza.
Badania objęły diagnostykę środowiska w trzech głównych obszarach: wody, powietrza oraz lądu, i skupiły się na opisach różnych parametrów związanych z ekosystemami: biologicznych, chemicznych i fizycznych. W trakcie realizacji projektu stworzyliśmy bazy wiedzy o stanie środowiska, zadbaliśmy także o przekazanie pozyskanej wiedzy i doświadczeń pro publico bono, ważnym celem naszego projektu było bowiem podniesienie świadomości społecznej na temat zagrożeń, które zidentyfikowali naukowcy i eksperci.
Edukacja społeczna była równie istotną wartością projektu, gdyż osiągnięte wyniki, powstałe opracowania i ekspertyzy były od razu przekazywane odbiorcom w trakcie seminariów, debat publicznych i konferencji naukowych, w formie publikacji na stronach internetowych, a także podczas spotkań rodzinnych, lekcji muzealnych i spacerów tematycznych na terenie historycznej rezydencji wilanowskiej.
Wskaźnikiem sukcesu projektu – zgodnie z definicją ustaloną przez operatora środków NFOŚiGW – miała być liczba uczestników wszelkich działań związanych z edukacją i promocją ochrony różnorodności biologicznej w muzeum i jego otoczeniu. Założony wstępnie wskaźnik został znacznie przekroczony, osiągając wartość końcową aż siedmiokrotnie wyższą niż planowana! Mieliśmy zatem szansę przekazać wiedzę zdobytą w projekcie ponad 600 tys. osób zwiedzających muzeum i aktywnie biorących udział w różnorodnych spotkaniach na jego terenie oraz korzystających z wiedzy udostępnionej w przestrzeni wirtualnej, na stronach WWW czy mediach społecznościowych (Facebook).
Uzyskany efekt społeczny świadczy o dużym zapotrzebowaniu na tego rodzaju wiedzę, przekazywaną w trakcie ciekawego i adekwatnie przygotowanego programu edukacyjnego, dostosowanego do wymagań różnych grup odbiorców, a także na ewidentny wzrost świadomości społecznej na temat różnorodności biologicznej i ekologii, zmian klimatycznych i wartości ekonomicznej ekosystemów.
Kształtowaniu postaw ekologicznych służyła edukacja o ochronie i zrównoważonym użytkowaniu zasobów przyrodniczych. W projekcie stworzone zostało o 30 proc. więcej „narzędzi edukacyjnych”, niż pierwotnie zakładano. Połączenie tradycyjnych metod edukacji i bezpośredniego kontaktu z odwiedzającymi muzeum z nowoczesnymi metodami przekazu wiedzy – takimi jak np. QR kody czy aplikacja mobilna – uatrakcyjniało wizyty z parkach i ogrodach, zapewniało gościom muzeum dostęp do cennych zasobów informacji.
Zanotowaliśmy ponad pół miliona odsłon informacji publikowanych na Facebooku, a stronę internetową projektu odwiedziło 3,5 tys. osób. Prawie 30 tys. osób miało okazję zapoznać się z drukowanymi materiałami w postaci książeczek, przewodników lub broszur, niemal 15 tys. gości odwiedziło stoiska projektowe w czasie Dni Wilanowa czy Nocy Muzeów, ponad 12 tys. uczestniczyło w różnych spotkaniach, debatach, warsztatach i konferencjach, a niemal 10 tys. w konkursie internetowym.
Muzeum jako instytucja kultury otrzymało zatem niebywałą szansę, aby na podstawie wyraźnego zapotrzebowania społecznego, a także oczywistego celu wynikającego z konieczności ochrony rezydencji wilanowskiej przed narastającą presją urbanizacyjną prowadzić niemal trzyletni program aktywizacji gości i budowania poczucia wspólnej odpowiedzialności społeczności – lokalnej i nie tylko – za powierzone opiece muzeum dobra kultury i natury.
Mamy nadzieję, że rzetelna wiedza, na podstawie której 24-osobowy zespół pracowników muzeum realizował zadania we współpracy z zewnętrznymi partnerami w ramach trzyletniego projektu, a także efekty działań edukacyjnych i promocyjnych pomogą nie tylko społeczności lokalnej, ale także urbanistom i pracownikom innych muzeów zarządzających zespołami parkowo-pałacowymi w trafnym rozpoznaniu i zrozumieniu charakteru zmian środowiskowych, z którymi jesteśmy dziś konfrontowani. Z przyjemnością także będziemy dzielić się kolejnymi doświadczeniami i rezultatami swoich prac stanowiącymi kontynuację wysiłków i starań rozpoczętych w tym projekcie.
Realizacja tego projektu nie byłaby możliwa bez środków pozyskanych z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego, a także Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przygotowującego je do wykorzystania na terenie Polski. To możliwość skorzystania z takiej formy wsparcia stała się dla muzeum, podobnie jak i dla wielu innych instytucji, źródłem inspiracji, tworzenia i rozwijania ważnych prac badawczych. To dzięki tym funduszom Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie mogło nie tylko aktywnie pracować na rzecz podniesienia świadomości społeczeństwa związanej z ochroną różnorodności biologicznej i ekosystemów, ale także kontynuować współpracę z naukowcami i badaczami i wspólnie z nimi poszukiwać skutecznych rozwiązań. Realizacja tego projektu sprawiła, że muzeum wzmocniło swoją pozycję instytucji świadomie wdrażającej zasady zrównoważonego rozwoju, które są tak istotne we współczesnym świecie.
Projekt „Edukacja społeczna w konflikcie urbanizacyjno-ekologicznym na terenie Muzeum Pałacu w Wilanowie” realizowany był dzięki wsparciu udzielonemu przez Islandię, Liechtenstein oraz Norwegię w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Pobierz plik .pdf (2,01 MB):
WIĘCEJ INFORMACJI:
Polecane
Dni Wilanowa – relacja z działań w ramach projektu MF EOG
Dzięki środkom otrzymanym z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego dla uczestników Dni Wilanowa przygotowaliśmy liczne warsztaty przyrodnicze i pokazy. Można …
Wilanowski Klub Przyrodniczy – relacje 2015
Zapraszamy młodszych i starszych miłośników przyrody do wspólnego odkrywania bogactwa roślin i zwierząt w ogrodach wilanowskich.
Wieści z parku - blog przyrodniczy
Kiedy najlepiej odwiedzić park w Wilanowie? Jesienią, gdy przybierze królewskie barwy złota i purpury? Zimą, gdy gościnnie z północy zawitają …
Rezerwat przyrody Morysin – miejsce spotkania przyrody i historii
W kierunku północno-wschodnim od wilanowskiego pałacu, po drugiej stronie wiślanego starorzecza, w widłach kanału Sobieskiego i rzeki Wilanówki, roztacza się …
Ogród króla
To jedna z najbardziej niezwykłych twarzy króla, którego znamy przede wszystkim jako zwycięzcę spod Wiednia. Tymczasem Jan III był dobrym gospodarzem, interesował się rolnictwem i ogrodnictwem. Wiemy, że sprowadzał do Wilanowa szczepki rzadkich roślin, w tym cytrusów, a może nawet sam sadził drzewa w wilanowskim parku. Zobaczmy, co rosło w Wilanowie pod jego okiem.
Spacery przyrodnicze bez barier
W ramach projektu „Edukacja społeczna w konflikcie urbanizacyjno-ekologicznym na terenie Muzeum Pałacu w Wilanowie” zaplanowanych było wiele wydarzeń, w tym …
