Lipa (O przyrodzie dla dzieci, PJM)
Lipa należy do tych rodzajów drzew, które często sadzone były wzdłuż dróg, gdzie tworzyły piękne aleje.
W wilanowskich ogrodach nawet sam król Jan III, nie zważając na etykietę, własnymi rękoma sadził lipy. Spacerując parkiem, warto poszukać leciwych pomnikowych lip, być może któraś z nich sadzona była królewską ręką?
Najliczniej występującymi w przypałacowych ogrodach gatunkami są lipy drobnolistna i szerokolistna. Czym się one różnią? Obydwa mają charakterystyczny, sercowaty kształt blaszek liściowych. Jednak lipa szerokolistna ma blaszki liściowe zdecydowanie większe i pokryte jasnymi włoskami, głównie w kątach nerwów i wzdłuż nich. Natomiast u lipy drobnolistnej blaszka liściowa prócz włosków w kątach nerwów jest gładka. Lipy szerokolistne kwitną najwcześniej z polskich lip, a miesiąc ich kwitnienia od nazwy tych drzew nazywamy lipcem. Kwiaty lip są chętnie odwiedzane przez owady zapylające, głównie pszczoły, które przylatują do nich w poszukiwaniu nektaru i pyłku. Z zebranego nektaru pszczoły produkują miód lipowy, a dzięki temu, że otrząsają one pyłek kwiatowy, z kwiatów mają szansę zawiązać się owoce. Zarówno lipa szerokolistna, jak i drobnolistna wytwarzają owoce w postaci orzeszków wyposażonych w lotne skrzydełko, ułatwiające rozsiewanie nasion przez wiatr. Owoce lipy szerokolistnej są większe niż drobnolistnej, a na gęsto pokrytych krótkimi włoskami ścianach mają podłużne wypukłe linie, tzw. żeberka. Dzięki nim owoce te są bardzo odporne na uszkodzenia mechaniczne – praktycznie niemożliwe jest rozgniecenie ich w palcach – w przeciwieństwie do cienkościennych orzeszków lipy drobnolistnej, której owoce z łatwością zmiażdżymy między palcami.
Lipa od lat towarzyszy człowiekowi, który dobrze poznał, i do dziś chętnie wykorzystuje jej walory. Dawniej z łyka lipowego wyplatano łapcie, kwiaty lipy służyły i służą jako składnik herbat, a drewno lipowe jest doskonałym materiałem rzeźbiarskim.
Tekst: Katarzyna Tylkowska