Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Zachęcamy do lektury książek wydawanych przez Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, które wyróżniają się nie tylko ciekawą treścią, ale też piękną formą graficzną i ilustracjami. Można kupić je w księgarni online muzeum: sklep.wilanow-palac.pl. Oto tylko niektóre z wydanych przez muzeum książek.

Listy Marii Kazimiery z Archiwum Sobieskich w Oławie, t. 3: Listy do królewicza Jakuba z lat 1699–1703, opracowanie i redakcja naukowa: Anna Czarniecka, tłumaczenie: Anna Leyk, seria „Monumenta Sobiesciana”, Warszawa 2024, ISBN 978-83-965839-8-7
Kup teraz w e-sklepie!

„Prezentowana publikacja jest trzecią już częścią niezwykle wartościowego badawczo i edytorsko przedsięwzięcia, składającego się na opracowanie listów królowej Marii Kazimiery z Archiwum Oławskiego, zdeponowanego w Narodowym Archiwum Białorusi w Mińsku (NGAB). Wpisuje się ona w popularny obecnie nurt badań nad egodokumentami, których korespondencja prywatna jest znakomitym przykładem, jak i w badania w zakresie tzw. queenship, koncentrujące się na ukazaniu działalności i roli władczyń, nie tylko pod kątem ich polityki, ale i życia prywatnego”.

Fragment z recenzji prof. Bożeny Popiołek

W trzecim tomie serii Monumenta Sobiesciana znajdują się listy Marii Kazimiery do najstarszego syna, królewicza Jakuba, z dwóch jednostek Archiwum Sobieskich w Oławie (NGAB, f. 695, op. 1, nr 290 i nr 293). Publikowana korespondencja z lat 1699–1703 stanowi uzupełnienie poprzednich dwóch tomów serii, zawierających listy Marii Kazimiery z okresu bezkrólewia po śmierci Jana III i pierwszych lat jej pobytu w Rzymie.

Bożena Popiołek, Z poczucia piękna, z potrzeby posiadania. Kobiecy świat rzeczy w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej, seria „Silva rerum”, Warszawa 2024, ISBN 978-83-965839-9-4
Kup teraz w e-sklepie!

W świecie pozorów i sztywnych zasad posiadanie rzeczy było formą wypowiedzi, podkreślenia własnej odmienności i indywidualności, przejawem kobiecej emancypacji, świadectwem zainteresowań, relacji z twórcami i wytwórcami rzeczy. Profesor Bożena Popiołek ukazuje kobiecy świat rzeczy jako obszar przemian w obrębie społecznej mentalności.

Autorka porusza stale aktualne kwestie nieuświadomionej chęci posiadania, opresyjnego charakteru kobiecej mody, przymusu bycia „ubraną”. A także „drugiego obiegu rzeczy”, owego osiemnastowiecznego recyklingu, oszczędności wynikających nie tylko z braku środków, ale i świadomego podejścia do przedmiotów.

Roman Krzywy, W podróży, przy stole i w łożnicy. Źródła literackie jako zwierciadło staropolskich obyczajów, seria „Silva rerum”, Warszawa 2024, ISBN 978-83-965839-5-6
Kup teraz w e-sklepie!

Wspólnym mianownikiem studiów zawartych w najnowszej książce profesora Romana Krzywego jest staropolska obyczajowość. Omawiane zagadnienia nie tworzą ujęcia panoramicznego, lecz zgłębiają wybrane tematy, które autor naświetla, odwołując się przede wszystkim do źródeł literackich. Czytelnik znajdzie w książce analizy utworów będących świadectwem popularności podróży edukacyjnych, przyjrzy się uroczystym wjazdom do Wilna, zetknie się z wizerunkami kobiet i z twórczością poetek, dowie się, jak kultura karnawałowa oddziaływała na dawny dramat, przeczyta też o literackich echach pokładzin i o obiegu czytelniczym wierszy obscenicznych. Dawna twórczość posługiwała się przebrzmiałymi już dziś konwencjami, odwoływała się też do zapomnianych obyczajów, nie wspominając o coraz większym dystansie językowym. Jej odczytanie domaga się więc uwzględnienia złożonych kontekstów kulturowych, niuansów poetyki oraz dociekań semantycznych. Redakcja serii „Silva Rerum” ma nadzieję, że zarówno rozmaitość poruszanych tematów, jak i zastosowana metoda będą dla Czytelników źródłem poznawczej satysfakcji.

Ewa Mostowicz-Kapciak, Obraz sztuki dawnej na terenie Królestwa Polskiego w rosyjskich publikacjach starożytniczych z lat 1850–1915, seria „Silva rerum”, Warszawa 2024, ISBN 978-83-971174-0-2
Kup teraz w e-sklepie!

Książka dr Ewy Mostowicz-Kapciak jest pracą pionierską, opartą na wnikliwych studiach polskich i rosyjskich publikacji źródłowych poświęconych obrazowi sztuki dawnej Królestwa Polskiego w rosyjskojęzycznych przewodnikach i opracowaniach starożytniczych. Celem pracy jest ustalenie w polskiej sztuce dawnej obszaru, którym Rosjanie interesowali się szczególnie i rozważenie, czy dostrzegali oni odmienność twórczości sąsiadującego narodu, jej unikalny charakter, czy też chcieli widzieć tylko to, co rosyjskie, aby uzasadnić swoją obecność na terenach polskich.

Złożony, wielowątkowy materiał opracowany został z godną podziwu pasją do systematyzacji i tworzy obraz, który otwiera kolejne perspektywy badawcze. Doskonałe tłumaczenia rosyjskich tekstów dotyczących polskiej sztuki pozwoliły wydobyć i ujawnić zawarte w nich błędy rzeczowe, a w szerszej perspektywie – znaczenie przekazu, politykę informacyjną tego okresu i kontekstu.

Badacze historii i dziedzictwa artystycznego Warszawy, z uwagi na wyjątkową pozycję stolicy we wszystkich przywołanych i przeanalizowanych rosyjskojęzycznych publikacjach, znajdą w tej książce wiedzę i inspirację.

Paweł T. Dobrowolski, Nierównym krokiem. Globalizacja i Europa wielu prędkości (1500–1800), seria „Silva rerum”, Warszawa 2023, ISBN 978-83-965839-1-8
Kup ebooka w e-sklepie!

Pomysł na książkę zrodził się podczas wykładów prof. Pawła T. Dobrowolskiego, historyka i dyplomaty, o cywilizacji europejskiej. Studenci Collegium Civitas stawiali liczne pytania, a profesor uznał, że opisanie własnych przemyśleń i wskazanie ważnych opinii na temat przemian społeczno-ekonomicznych oraz kulturalnych w latach 1500–1800 będzie dobrym wypełnieniem obowiązków wykładowcy. Tak powstała pięknie ilustrowana publikacja, która łączy walory merytoryczne, wiedzę i doświadczenie Pawła T. Dobrowolskiego z jego znakomitym piórem i stylem narracji. Książka wydana przez Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie we współpracy z Collegium Civitas.

Skarbiec rozmaitych scjencji… Historia Rzeczypospolitej w sylwie z 1759 roku, oprac. naukowe i wstęp Joanna Orzeł, seria „Silva rerum”, Warszawa 2023, ISBN 978-83-965839-0-1
Kup teraz w e-sklepie!

Publikacja opowiada o tym, co żyjący w XVIII wieku szlachcic wiedział o dziejach swojej ojczyzny i jak chciał je przedstawić potomnym. „Skarbiec rozmaitych scjencji… spisywany dla synów, jak domowy podręcznik historii, był przygotowywany z zamiarem wydania go drukiem, ale pozostał w rękopisie przez ponad 250 lat. Autor omawia przeszłość polsko-litewskiego państwa jako całości i tym jego dzieło wyróżnia się spośród większości sylw – popularnych wśród szlachty polskiej zapisków, zawierających notatki na różne tematy i relacje z wydarzeń, spisywane na bieżąco. Oryginalną narrację uzupełniają liczne, starannie dobrane przez wydawcę ilustracje.

Konrad Morawski, Toward a Universal Science. Sculpted and Painted Decorations in the Library of King Jan III at the Wilanów Palace, Warszawa 2023, ISBN 978-83-66104-98-3
Kup teraz w e-sklepie!

Autor Konrad Morawski podjął próbę rozszyfrowania treści zawartych w dekoracji biblioteki Jana III i częściowo zrekonstruował historię jej powstania. Analiza poszczególnych dzieł sztuki i studia kontekstowe umożliwiły mu sformułowanie wniosków dotyczących pierwotnego układu dekoracji i ich wydźwięku ideowego. Ważną część opracowania stanowi wskazanie wzorów graficznych, z których korzystali twórcy wystroju. Angielskojęzyczna wersja książki W stronę uniwersalnej nauki. Dekoracja rzeźbiarsko-malarska biblioteki Jana III w pałacu w Wilanowie tego samego autora.

Paulina Florjanowicz, Archeolodzy polscy wobec nazizmu i stalinizmu, seria „Muzeologia”, t. 25, Warszawa 2023, ISBN 978-83-965839-2-5
Kup teraz w e-sklepie!

Rozprawa jest pierwszą próbą tak wyczerpującego przedstawienia postaw wybranej grupy czołowych archeologów polskich z lat 1939–1956 wobec totalitaryzmu nazistowskiego i stalinowskiego. Jak zauważa autorka dr Paulina Florjanowicz – Polska i jej obywatele doświadczyli grozy, zarówno nazizmu, jak i komunizmu. Ważna jest nie tylko rekonstrukcja dziejów badanej dyscypliny w tym okresie, ale i ujęcie komparatystyczne, prezentujące postrzeganie przez polskich archeologów ideologii rządzących zarówno w Berlinie, jak i w Moskwie.

Przepisy Paula Tremo, wydał i opracował Jarosław Dumanowski, „Monumenta Poloniae Culinaria”, tom IX, Warszawa 2022, ISBN 978-83-66104-91-4
Kup teraz w e-sklepie!

IX tom serii „Monumenta Poloniae Culinaria” zawiera receptury Paula Tremo. które opowiadają o czymś więcej niż o przyrządzaniu wołowiny, zupy, kapłona i flaków. Kuchmistrz Stanisława Augusta przedstawił autorską propozycję syntezy francuskich wzorców kulinarnych i polskiej tradycji. Odrzucenie ostrych przypraw i smakowych kontrastów, liberalizacja postu, klasycystyczna estetyka dobrego smaku, nowoczesne techniki redukcji, kondensacji i klarowania oraz odrzucenie zasad dietetyki humoralnej są u niego widoczne zarówno w recepturach „francuskich”, jak i „polskich”. Te ostatnie odwołują się do francuskiej mody na potrawy kojarzone z lotaryńskim dworem Stanisława Leszczyńskiego. Szybko zostały zaakceptowane jako dania jak najbardziej polskie, a rozwiązania królewskiego kuchmistrza znalazły licznych naśladowców i kontynuatorów.

Konrad Morawski, W stronę uniwersalnej nauki. Dekoracja rzeźbiarsko-malarska biblioteki Jana III w pałacu w Wilanowie, Warszawa 2022, ISBN 978-83-66104-89-1
Kup teraz w e-sklepie!

Król Jan III, człowiek szerokich horyzontów i władca świadomy roli nauki i sztuki, posiadał w pałacu w Wilanowie bogato dekorowane pomieszczenie biblioteczne. Zachowany wystrój tego wnętrza daje nam wskazówki dotyczące zainteresowań Sobieskiego i pozwala wyobrazić sobie, jak oddawał się temu, co (jak mówią źródła) było jedną z jego większych przyjemności – lekturze.

W książce podjęto próbę rozszyfrowania treści zawartych w dekoracji biblioteki Jana III i częściowo zrekonstruowano historię jej powstania. Analiza poszczególnych dzieł sztuki i studia kontekstowe umożliwiły sformułowanie wniosków dotyczących pierwotnego układu dekoracji i ich wydźwięku ideowego. Ważną część opracowania stanowi wskazanie wzorów graficznych, z których korzystali twórcy wystroju.

Anna Markiewicz, Dykcjonarz, lutnia i koronki. Zagraniczna podróż edukacyjna Franciszka Cetnera (1693–1696), seria „Silva rerum”, Warszawa 2022, ISBN 978-83-66104-90-7
Kup teraz w e-sklepie!

W latach 1693–1696 młody starościc lwowski Franciszek Cetner (1675–1732) odbył grand tour, zagraniczną podróż edukacyjną po Europie, w trakcie której pobierał lekcje w prestiżowej paryskiej akademii i zwiedzał olśniewające zabytki Rzymu. Pod koniec XVII stulecia podobny wojaż stanowił ważny element kanonu wykształcenia młodych elit z ziem Rzeczypospolitej Obojga Narodów, był niezbędnym zwieńczeniem całego procesu edukacji i przygotowaniem do przyszłej kariery politycznej. Książka przynosi rekonstrukcję przebiegu całej podróży młodzieńca, a jej punktem wyjścia stały się fascynujące spisy wydatków sporządzone podczas pobytu głównego bohatera w centrach ówczesnego świata – Paryżu i Rzymie. Autorka, opierając się na bogatym materiale źródłowym, kreśli barwny portret Franciszka Cetnera i obraz jego codzienności, wprowadzając czytelników do wnętrza francuskich i włoskich gospód, na lekcje muzyki u wirtuozów barokowej lutni oraz do Wersalu Ludwika XIV.

Renata Gadamska-Serafin, Norwid, romantycy i Etruskowie, Warszawa 2022, ISBN 978-83-66104-93-8
Kup teraz w e-sklepie!

Monografia dotyczy ważnego, choć dotychczas zupełnie pomijanego w badaniach nad twórczością Norwida, zjawiska lub tematu, a mianowicie obecności i znaczenia wątków etruskich w dziele twórcy Vade-mecum. Rzecz może budzić podziw, a nawet badawczy respekt, zarówno w warstwie informacyjnej, jak i objętości. […] jest na pewno bardzo erudycyjna, ciekawa, przynosi także wiele nieznanych informacji oraz kontekstów, głównie z zakresu archeologii, historii sztuki i historii kultury. Bez wątpienia monografia będzie ważną pozycją w norwidologii, poszerzy naszą wiedzę na temat możliwych lub pewnych układów odniesień dla tekstów oraz dzieł plastycznych Norwida. Trzeba Autorkę wyróżnić za dociekliwość i szerokie spektrum badawcze, za poszerzanie pola naszej wiedzy na temat epoki, w której poeta żył i tworzył.

~ Prof. dr hab. Piotr Chlebowski, Ośrodek Badań nad Twórczością Norwida, Katolicki Uniwersytet Lubelski

Jan III Sobieski. Historia – dziedzictwo – pamięć, red. naukowa Bogusław Dybaś, Anna Ziemlewska, Warszawa 2022, ISBN 978-83-66104-79-2
Kup teraz w e-sklepie!

Jan III Sobieski jest niewątpliwie jedną z najważniejszych postaci w historii Polski, a w polskiej kolektywnej pamięci nie budzi raczej większych kontrowersji, chociaż badania nad jego epoką, szczególnie intensywne w ostatnim czasie, odsłaniają coraz więcej ciekawych i nie zawsze jednoznacznie pozytywnych aspektów. Badania te w różnym stopniu przekładają się na obraz rozpowszechniony w społeczeństwie i w tym sensie zwycięzca spod Wiednia jest interesującym przykładem dla badaczy procesów kształtowania się pamięci zbiorowej. Jest przy tym jedną z najbardziej rozpoznawalnych w świecie polskich postaci historycznych. Książka jest monografią wieloautorską, zawiera 15 artykułów napisanych przez wybitnych specjalistów reprezentujących różne dziedziny wiedzy, a także liczne ilustracje.

Ubiory rekreacyjne i sportowe od XVII do lat 30. XX wieku, redakcja naukowa: Monika Janisz, Warszawa 2022, ISBN 978-83-66104-88-4
Kup teraz w e-sklepie!

To pierwsza na Polskim rynku wydawniczym publikacja, przedstawiająca historię wybranych dyscyplin sportowych i ubiorów przeznaczonych do uprawiania różnorodnych aktywności ruchowych oraz form rozrywki takich jak: jazda konna i polowania, golf, tenis, łucznictwo, szermierka, krykiet, zabawy na śniegu, jazda na łyżwach, wypoczynek na plaży, wycieczki rowerowe i automobilowe, ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk świadczących o przemianie obyczajów i mentalności społecznej.
Składają się na nią obszerne artykuły, napisane przez znawców tematu, opatrzone przypisami i bogato ilustrowane. Autorami są pasjonaci i specjaliści w dziedzinie archeologii, historii sztuki i mody oraz kultury materialnej.
Przeczytamy tu o strojach dawnych łyżwiarzy, o pokazach mody na korcie, o modzie plażowo – kąpielowej, o tym w co ubierali się cykliści oraz pierwsi automobiliści. Jest w tej książce przedstawionych jeszcze wiele innych zagadnień, dotyczących krawiectwa, takich jak informacje o tkaninach, krojach, konstrukcji ubiorów, dodatkach i ozdobach. Nie zabrakło ciekawostek o modowych nowinkach, które w tamtych czasach uważano za ekstrawagancję, budzącą sprzeciw społeczny.

W dalszej części publikacji znalazły się zdjęcia strojów wykonanych przez uczestników konkursu na rekonstrukcję ubiorów rekreacyjnych od XVII do początku XX wieku oraz opisy ich zmagań z trudną sztuką krawiectwa historycznego.

Bożena Popiołek, Rytuały codzienności. Świat szlacheckiego dworu w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej, seria „Silva rerum”, Warszawa 2022, ISBN 978-83-66104-84-6
Kup teraz w e-sklepie!

Dwór jako centrum prowincjonalnego świata kreował postawy polityczne poprzez jednanie sojuszników, tworzenie kręgów klientalnych, wywieranie nacisku na przeciwników. Był ośrodkiem edukacji szlacheckich synów i córek, miejscem kojarzenia stosownych małżeństw, podejmował inicjatywy ekonomiczne i przedsięwzięcia artystyczne, które nie pozostawały bez wpływu na jego otoczenie. Żaden dwór nie działał w próżni, a wręcz przeciwnie – kontakty towarzyskie i w interesach były częste i różnorodne. Książka traktuje o dworze szlacheckim w szerokim ujęciu, a więc zarówno o dworach najmożniejszej grupy – magnaterii, jak i szlachty średniej, a niektóre przykłady odwołują się do grupy najuboższej. Pragnąc przedstawić organizację i codzienne funkcjonowanie dworu oraz tworzących go ludzi, Autorka sięgała do dokumentów źródłowych, m.in. ksiąg gospodarczych, rachunków, spisów należności dla urzędników i służby czy niekończących się zamówień na rzecz dworu.

Mikołaj Getka-Kenig, Stanisław Kostka Potocki. Studium magnackiej kariery w dobie upadku i „wskrzeszenia” Polski, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie i Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2021, ISBN 978-83-66104-92-1
Książka dostępna jako e-book.

Biografia Stanisława Kostki Potockiego (1755-1721) obejmująca działalność polityczną i reformatorską aktywnego w wielu obszarach przedstawiciela kultury oświecenia. Badacz, kolekcjoner i mecenas sztuki, reformator polskiego systemu edukacji i współtwórca Uniwersytetu Warszawskiego, w 1805 r. wraz z żoną Aleksandrą udostępnił publiczności swoją kolekcję w pałacu wilanowskim, historycznej rezydencji królewskiej, tworząc pierwsze na ziemiach polskich muzeum sztuki.

4 tom serii „Johann Joachim Winckelmann i / und Stanisław Kostka Potocki. Nowe badania i dokumenty / Neue Forschungen und Dokumente”.

Portret konny Stanisława Kostki Potockiego Jacques’a-Louisa Davida, autorzy: Anna Guzowska, Anna Kwiatkowska, Dominika Walawender-Musz, Warszawa 2021, ISBN: 978-83-66104-66-2
Kup teraz w e-sklepie!

Publikacja omawia historię najważniejszego portretu w kolekcji wilanowskiej. Okoliczności namalowania i zakupu tego dzieła nie są jeszcze w pełni wyjaśnione. Nadal intryguje przebieg współpracy Potockiego i Davida oraz zjawisko narastania swoistej legendy dzieła, która splotła wątki artystyczne z opowieścią o chwili tryumfu jeździeckiego nad nieposkromionym wcześniej ogierem ze stajni króla Neapolu. Obraz został wykonany w latach 1780-1781 i należy do znamienitszych malarskich wizerunków Polaków. Uchodzi zarazem za jedno z najbardziej cenionych dzieł Jacques’a Louisa Davida (1748-1825).

Listy Jana Kosmowskiego do królewicza Aleksandra Benedykta Sobieskiego, opracowanie i wstęp Jarosław Pietrzak, seria „Silva rerum”, Warszawa 2021, ISBN 978-83-66104-76-1
Kup teraz w e-sklepie!

Listy Jana Kosmowskiego do królewicza Aleksandra dotyczą burzliwego okresu w dziejach Rzeczypospolitej, po śmierci króla Jana III. Ich autor, już od wcześniejszych lat związany z Sobieskimi, a zwłaszcza z królewiczem Aleksandrem, znalazł się w tym czasie w bliskim otoczeniu królowej-wdowy Marii Kazimiery d’Arquien Sobieskiej. Był świadkiem wszelkich perypetii, których przyszło jej doświadczać w stosunkach ze stronnikami i przeciwnikami politycznymi Domu Sobieskich. Informacje o rozgrywających się wydarzeniach politycznych zawarte w listach pochodzą z najbliższego kręgu królowej, przez co mają wielką wagę wiarygodności.

Stanisław Czerniecki, Compendium ferculorum albo zebranie potraw, opracowanie i wstęp Jarosław Dumanowski, seria „Monumenta Poloniae Culinaria” t. 1, wyd. poprawione i uzupełnione, Warszawa 2021, ISBN 978-83-66104-78-5
Kup teraz w e-sklepie!

Compendium ferculorum z 1682 r. opisuje kuchnię barokową, pełną kontrastów i rozmachu, ceniącą iluzję i zaskoczenie, ale autor, Stanisław Czerniecki, nie wahał się też sięgać do wzorców z nowej kuchni francuskiej, ceniącej naturalny smak potraw, odrzucającej orientalny egzotyzm i łagodzącej surowe zasady staropolskiego postu. Muzeum Pałacu w Wilanowie wydało tę książkę w 2009 r. jako pierwszy tom serii Monumenta Poloniae Culinaria pod redakcją prof. Jarosława Dumanowskiego, a teraz oferuje Czytelnikom nowe, poprawione i uzupełnione Compendium ferculorum, które dzięki współpracy badaczy reprezentujących różne dziedziny wiedzy może być odczytane w szerszym kontekście.

Dziękujemy Archiwum Narodowemu w Krakowie za współpracę i udostępnienie źródeł, które wykorzystano w procesie ponownego opracowania Compendium ferculorum.
Logo Archiwum Narodowego w Krakowie

Listy Marii Kazimiery z archiwum Sobieskich w Oławie, t. 2: Listy do synów z lat 1697-1704, opracowanie i redakcja naukowa: Anna Czarniecka, tłumaczenie: Robert Zaborowski, „Monumenta Sobiesciana”, Warszawa 2021, ISBN 978-83-66104-69-3
Kup teraz w e-sklepie!

Uwagi, czasem kąśliwe, choć często zasadne, pod adresem autorki listów, Marii Kazimiery, są mniej więcej znane. Dotyczą one jednak w zasadzie prawie wyłącznie ich formy, wynikającej, jak się wydaje, z osobliwej dwujęzyczności królowej. Stąd nie dla stylu i języka warto jej listy czytać, ale dla ich treści. Dają one bowiem całkiem pokaźny wgląd w portret wewnętrzny postaci. Widać tam ścieranie się ambicji politycznych z dążeniami osobistymi i dbałości o dobra najbardziej przyziemne z troską o to, co ponadczasowe, a także rozdarcie między zabiegami o uznanie a przekonaniem o własnej wartości, jednym słowem zderzenie rysu ekstrawertywnego z rysem introwertycznym. Ponieważ zaś brak spójności, paradoksy i sprzeczności powracają w nich stale, można przypuszczać, że dynamika konfliktów wewnętrznych jest autentyczna. Wizerunek jest zapewne wyrywkowy ze względu na fragmentaryczność materiału. A jednak mimo tego obraz upadków i wzlotów, zagubienia i poszukiwań Marii Kazimiery jest wyjątkowo cenny, gdyż pochodzi z ośmiu lat ostatniej, mniej znanej, kwarty jej życia. Dla tych samych powodów prawie na pewno zainteresuje on również badaczy psychologii (eks-) władcy, wdowy, matki i kobiety.
~ Robert Zaborowski

Zbiór dla kuchmistrza tak potraw jako ciast robienia wypisany roku 1757 dnia 24 lipca, wydali i opracowali J. Dumanowski i S. Bułatowa, „Monumenta Poloniae Culinaria”, tom VIII, Warszawa 2021, ISBN 978-83-66104-72-3
Kup teraz w e-sklepie!

Zbiór dla kuchmistrza to prawdziwa summa staropolskiej wiedzy kulinarnej. Kolekcja pochodzących z różnych źródeł receptur i porad została spisana dla Rozalii z Zahorowskich Pociejowej, właścicielki Uściługa na Wołyniu oraz znajdujących się dziś w Polsce Strzyżowa, Włodawy i Różanki.
Tytuł całości i dobór ponad tysiąca rękopiśmiennych przepisów, które tworzą obraz dawnej sztuki kulinarnej i kultury stołu, wskazują na praktyczny charakter zbioru czerpiącego z mądrości pokoleń. Zredagowany w 1757 r. tekst zawiera m.in. kopię zaginionego Kuchmistrzostwa z ok. 1540 r., receptury kuchmistrzowej koronnej z 1633 r. oraz przepisy sąsiadów, przyjaciół i lekarzy pań Zahorowskich. Opisom leczniczych właściwości jedzenia i wyrobu domowych medykamentów towarzyszą różnego typu porady gospodarskie dotyczące dobrostanu zwierząt, ogrodnictwa, sadownictwa i pszczelarstwa.
Pochodzący ze zbiorów Biblioteki Narodowej Ukrainy rękopis został opublikowany dzięki współpracy badaczy oraz instytucji polskich i ukraińskich. Receptury spisane dla dziedziczek ruskich rodów Zahorowskich i Pociejów to część naszego wspólnego dziedzictwa, opowieści nie tylko o jedzeniu, ale także o estetyce, wiedzy, religii i tożsamości. Dziś zachwyca ona swoją wszechstronnością oraz pięknem języka opisującego codzienne zdarzenia i radości. Może dzięki tej lekturze do naszych rozmów w kuchni powróci polecenie: oszafrań! Może będziemy chcieli coś omaślić albo osmalczyć?

Przemysław Mrozowski, Portret w Polsce XVI wieku, Warszawa 2021, ISBN 978-83-66104-74-7
Kup teraz w e-sklepie!

Książka profesora Przemysława Mrozowskiego to dzieło bardzo ważne w polskiej literaturze przedmiotu, zgoła wybitne. Założenie jest w nim niebywale ambitne: dać syntezę szesnastowiecznego, staropolskiego malarstwa portretowego w jego europejskich kontekstach. I zostało zrealizowane z sukcesem. Czyta się to dzieło znakomicie, z przyjemnością, gdyż napisane zostało giętkim językiem i wybornym stylem. Jest poglądowe i przeglądowe, daje obraz syntetyczny tytułowego zjawiska, a zarazem prezentuje szczegółową analizę pojedynczych obiektów. Stanowi krytyczny przegląd dotychczasowych rozpoznań i interpretacji, proponując ich weryfikacje oraz własne rozwiązania problemów. W wielu punktach obala lub rewiduje tradycyjne wyobrażenia, stereotypy i mity. W polskiej (a tym samym europejskiej) literaturze przedmiotu brakowało od dawna takiego kompendium wiedzy o wczesnonowożytnym portrecie polskim (czy też „obcym” w Polsce). Jest to dzieło fundamentalne i pomnikowe.
~ Prof. dr hab. Antoni Ziemba, Uniwersytet Warszawski, Instytut Historii Sztuki

Piotr Oczko, Miniaturowe światy. Historia domków dla lalek, seria „Silva rerum”, Warszawa 2021, ISBN 978-83-66104-73-0

Domki dla lalek dają nam wgląd w rozmaite obszary wiedzy, obejmujące między innymi historię sztuki (zwłaszcza architektury), historię wystrojów wnętrz i dyktowanych modą ich zmian, historię ekonomii, życia społecznego i edukacji. Mówią też wiele o dawnej mentalności, ideałach życia codziennego i modelach rodziny, a zwłaszcza o rolach, jakie narzucano niegdyś dziewczynkom i kobietom ze względu na ich płeć kulturową. Obrazują one także procesy historyczne, na przykład postępującą demokratyzację i wzrost znaczenia warstw mieszczańskich w XIX wieku oraz poprawę warunków życiowych. W mikrokosmosie domku wszystkie te sprawy skupiają się jak w soczewce. Domki dla lalek to jednak nie tylko zabawki dla najmłodszych. Były one bowiem również zamawiane i wyposażane przez dorosłe kobiety, przez co stawały się swoistymi autobiografiami i ego-dokumentami dawnych epok. Nierzadko też kryły w sobie samotność, niespełnienie i traumy właścicielek, które w malutkich domostwach próbowały stworzyć dla siebie miniaturowy, lepszy świat.

Słownik encyklopedyczny muzeologii, redakcja: André Desvallées i François Mairesse, redakcja naukowa wydania polskiego: Dorota Folga-Januszewska, przekład z języka francuskiego Katarzyna Bartkiewicz we współpracy z Dorotą Folgą-Januszewską, Warszawa 2020, ISBN 978-83-66104-41-9.
Kup teraz w e-sklepie!

Świat muzeów nigdy wcześniej nie odgrywał tak istotnej roli jak w ciągu ostatnich lat, zarówno z punktu widzenia opieki nad dziedzictwem, rozwoju gospodarczego, jak i działań społecznych. Muzeum przeszło przez proces odnowy, powstały nowe koncepcje jego funkcjonowania, architektury, przestrzenie, nowe technologie. Muzeum jest dzisiaj w tym samym stopniu instytucją badawczą, miejscem przechowania zbiorów i edukacji, ma istotne znaczenie w rozwoju ekonomicznym i budowie spójności społeczeństwa. Muzeologia zaś jest obszarem badań i krytycznej refleksji nad fenomenem muzeum w całej jego różnorodności, jako jednego z najważniejszych zagadnień społecznych. Prezentowany słownik encyklopedyczny jest opracowaniem, które pomaga zrozumieć świat muzeologii i obszar muzealny – służy temu 21 artykułów tematycznych oraz prawie 500 krótszych haseł poświęconych muzeum, zbiorom, zarządzaniu, wystawom i dziedzictwu. Publikacja została dofinansowana przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.

logo Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów

Mirosław Borusiewicz, Semiotyka muzeum. Rola i znaczenie języka w pragmatyce muzealnej, red. Dorota Koman, „Muzeologia” t. 21, Warszawa 2020, ISBN 978-83-66104-53-2, 978-83-66104-46-4, 978-83-66104-48-8, 978-83-66104-49-5.
Kup teraz w e-sklepie!
Książka dostępna także jako e-book.

Niewielka rozmiarami, ale pokaźna w treści monografia bardzo znanego i zasłużonego muzealnika dr. Mirosława Borusiewicza z pewnością zainteresuje wiele osób z szeroko pojętego świata kultury. Książka stanowi refleksję nad muzeum jako wielowymiarowym, skierowanym do publiczności „komunikatem”. Zastosowanie semiotyki do sfery muzealnictwa, mimo że spotykane w piśmiennictwie zagranicznym, do tej pory z oporami przyswajane było w polskiej muzeologii. Prekursorem na tym polu jest właśnie Autor omawianej publikacji.
Tom 21. serii wydawniczej „Muzeologia” został zrealizowany przez wydawnictwo Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie we współpracy z Narodowym Instytutem Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.

Janusz Byszewski, Beata Nessel-Łukasik, Muzeum relacyjne, seria „Muzeologia – nowe miejsca”, t. 1, Warszawa 2020, ISBN 978-83-66104-50-1, 978-83-66104-51-8.

Kup teraz w e-sklepie!

Publikacja w ciekawy, żywy i niekonwencjonalny sposób przedstawia oryginalną koncepcję nowego typu muzeum określoną mianem „muzeum relacyjnego”. Autorzy przybliżają ją i opisują, wykorzystując do tego celu zarówno informacje teoretyczne i aparat naukowy, jak i doświadczenia praktyczne, które stały się udziałem współtwórców Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Książka zapoczątkowuje nową serię wydawniczą – „Muzeologia – nowe miejsca”, która poświęcona ma być programom, teoriom i zdarzeniom.

Sabine Jagodzinski, W namiotach wezyrskich. Komemoracja wojen tureckich w kulturze szlacheckiej, Warszawa 2020, ISBN 978-83-66104-52-5
Kup teraz w e-sklepie!

„Wielkie rzeczy rodzą się wśród wielkich niebezpieczeństw”. W XVII stuleciu takim wielkim niebezpieczeństwem dla Rzeczypospolitej było imperium osmańskie. Zmagania z turecką ekspansją pozostawiły trwałe ślady o charakterze materialnym i wizualnym; strach mieszał się z uznaniem dla przeciwnika, rola przedmurza chrześcijaństwa – z fascynacją kulturą orientalną. Sabine Jagodzinski skupia się na omówieniu zmienności postrzegania zagrożenia tureckiego i jego komemoracji w rodach Żółkiewskich, Sobieskich i Radziwiłłów.

Książka powstała dzięki współpracy z Niemieckim Instytutem Historycznym w Warszawie. Publikacja została przygotowana w ramach projektu „Jak słodko i zaszczytnie umierać za ojczyznę. Stanisław Żółkiewski w pamięci potomnych”. Sfinansowano że środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Programu Wieloletniego „Niepodległa” na lata 2017-2022.

zestawienie logo programu wieloletniego Niepodległa, logo Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i logo muzeum

Dorota Żołądź-Strzelczyk, O przedsięwzięciu peregrynacyjej. Edukacyjne wojaże szlachty z Rzeczypospolitej w świetle instrukcji podróżnych, Warszawa 2020, ISBN 978-83-66104-31-0.
Kup teraz w e-sklepie!

W Europie w czasach nowożytnych młodzi ludzie wywodzący się głównie z ówczesnych elit opuszczali rodzinne domy, aby przez kilka lat podróżować, poznawać świat, studiować, nawiązywać znajomości i w ten sposób przygotowywać się do dorosłego życia. Wyruszali wyposażeni w rodzicielskie błogosławieństwo oraz wskazówki, jak postępować w trakcie wojażu edukacyjnego. Niekiedy te zalecenia spisywano i w ten sposób powstały interesujące źródła – instrukcje podróżne. Autorka opisuje takie instrukcje w powiązaniu z innymi utworami zalecającymi podróżowanie (literatura apodemiczna) i porównuje zawarte w nich zalecenia z informacjami pochodzącymi z korespondencji, pamiętników i rachunków. To pozwala dostrzec i ocenić, jak naprawdę wyglądała realizacja rodzicielskich wskazówek w praktyce.

Elżbieta Sieniawska. Królowa bez korony, red. Konrad Morawski, Konrad Pyzel, Warszawa 2020, ISBN 978-83-66104-34-1.
Kup teraz w e-sklepie!

Elżbieta Sieniawska (ok. 1669–1729) wiodła niesłychanie aktywne życie – wiele podróżowała, pisała tysiące listów, analizowała otrzymywane informacje (korespondencję, raporty, gazety), osobiście prowadziła swoje sprawy sądowe. Odgrywała ważną rolę w rozgrywkach politycznych, a przy tym zarządzała rozległymi majątkami ziemskimi, w których produkowano towary, hodowano zwierzęta, uprawiano rośliny, wydobywano cenne rudy, rozwijano rzemiosła. Dbała o swoje liczne rezydencje, piękne pałace otoczone ogrodami, ale poczyniła też wiele fundacji na rzecz różnych zakonów w Rzeczypospolitej.
Na publikację składa się 14 esejów, opracowania dotyczące architektury, wystroju i wyposażenia rezydencji wilanowskiej w czasach Elżbiety Sieniawskiej, a także katalog wybranych obiektów związanych z tą niezwykłą postacią. Prezentują one główną bohaterkę i jej dokonania w szerokim kontekście politycznym, gospodarczym i kulturowym Rzeczypospolitej Obojga Narodów przełomu XVII i XVIII wieku.

Bożena Popiołek, Dobrodziejki i klienci. Specyfika patronatu kobiecego i relacji klientalnych w czasach saskich, Warszawa 2020, ISBN 978-83-66104-29-7.
Kup teraz w e-sklepie!
Książka dostępna także jako e-book.

Prof. Bożena Popiołek otwiera nowy rozdział badań nad dziejami kobiet, pokazuje je w rolach patronki, mecenaski, dobrodziejki i kreatorki własnego zaplecza klientalnego. Bogato ilustrowana książka wyróżnia się także tym, że Autorka pozwoliła „mówić” źródłom, w przekonaniu, że żaden opis, żadna charakterystyka nie odda bogactwa dawnego języka, nie pozwoli wniknąć w mentalność ówczesnych ludzi. Nie jesteśmy w stanie oddać emocji zawartych w listach, specyficznego przekazu, werbalnej służalczości, dosadności językowej – lub przeciwnie – ubóstwa myśli, które rysują sylwetkę człowieka.

Działalność Elżbiety Sieniawskiej. Polityka – gospodarka - kultura, red. Bożena Popiołek, Warszawa 2020, ISBN 978-83-66104-32-7.
Kup teraz w e-sklepie!

Monografia złożona z 19 esejów uznanych historyków i historyków sztuki otwiera przed czytelnikami możliwość stworzenia własnego obrazu Elżbiety Heleny z Lubomirskich Sieniawskiej (ok. 1669-1729), pani krakowskiej, królowej bez korony. Już u sobie współczesnych budziła rozmaite uczucia; dla jednych była patronką i mecenasem, „drugą po Bogu opiekunką i Panią łask pełną”, inni życzyli jej rychłej śmierci i zejścia ze sceny. Szczególnego zainteresowania przysporzyła Sieniawskiej jej aktywność gospodarcza i polityczna, przypadająca na pierwsze trzydziestolecie wieku osiemnastego. Fundatorka licznych pałaców i kościołów, ocaliła także i rozbudowała pałac królewski w Wilanowie.

Igor Barkowski, Rok 1783. Stulecie kampanii wiedeńskiej. Jacek Przybylski Mowa z okoliczności uroczystego obchodu stuletniej pamiątki zwycięstwa Jana III pod Wiedniem, Warszawa 2020, ISBN 978-83-66104-30-3
Kup teraz w e-sklepie!

Publikacja Igora Barkowskiego wprowadza do współczesnego obiegu mowę wygłoszoną przez Jacka Idziego Przybylskiego w setną rocznicę zwycięstwa Jana III Sobieskiego nad Turkami pod Wiedniem. Tego dydaktycznego wystąpienia w Warszawie słuchała nie tylko młodzież, ale także jego inspirator – król Stanisław August. To on właśnie włączył upamiętnienie tego sławnego wydarzenia do swej wyrafinowanej, wielowątkowej polityki historycznej. Igor Barkowski w komentarzu do krytycznej edycji mowy Przybylskiego przedstawił złożone, wręcz ekwilibrystyczne, zabiegi propagandy królewskiej, zmierzające do przekształcenia wizerunku Lwa Lechistanu we wzór monarchy odważnego w realizacji swej wizji modernizacyjnej państwa – filozofa na tronie, łatwo kojarzący się z aktualnie panującym Stanisławem Augustem.

The Power of Taste. Europe at the Royal Table, Warszawa 2020, ISBN 978-83-66104-33-4
Kup teraz w e-sklepie!

In the autumn of 2018, food historians, food studies scholars, museum curators, chefs and culinary journalists met at an international conference in Wilanów, the residence of the king of Poland, Jan III Sobieski, to discuss some of the questions concerning food and power and more specifically royal cuisines. The present book is the outcome of the discussions and debates that took place during the conference. It is a collection of essays penned by prominent specialists in the field of culinary history. The texts span over a millennium and deal with various aspects of food served in the royal courts of Europe and Turkey. The central theme of this collection is the power of taste and food as a manifestation of strength and prestige.

Edukacja w muzeach i instytucjach kultury – aktualnie, red. Marcin Szeląg, Warszawa 2020, ISBN: 978-83-62415-52-6, 978-83-62415-53-3, 978-83-66104-38-9, 978-83-66104-37-2
Publikacja dostępna jako e-book (format: MOBI, EPUB).
Kup teraz w e-sklepie!
Książka dostępna także jako e-book.

Publikacja przybliża różnorodne zagadnienia z zakresu edukacji muzealnej, prezentowane przede wszystkim przez praktyków kultury. Zbiór artykułów koncentruje się wokół tematów takich jak: interaktywność, multimedialność, lokalność bądź uniwersalność wystaw stałych i czasowych. Książka jest podsumowaniem konferencji Forum Edukatorów Muzealnych pt. „Edukacja w nowych muzeach i instytucjach kultury. Oczekiwania, realia, perspektywy”, zorganizowanej w 2018 roku w Poznaniu dzięki współpracy: Centrum Turystyki Kulturowej TRAKT – operatora Bramy Poznania, Wydziału Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu oraz Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, przy wsparciu Narodowego Instytutu Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów.

Listy Marii Kazimiery z Archiwum Sobieskich w Oławie, t. 1: Listy do synów z lat 1696-1704, opracowanie i redakcja naukowa: Anna Leyk i Jan Jerzy Sowa, „Monumenta Sobiesciana”, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66104-24-2
Kup teraz w e-sklepie!
Książka dostępna także jako e-book.

Zasoby Archiwum Sobieskich w Oławie (obecnie w Narodowym Historycznym Archiwum Białorusi w Mińsku) mają fundamentalne znaczenie dla badań dziejów rodu Sobieskich oraz samej Marii Kazimiery. Spośród obszernego materiału źródłowego zachowanego w mińskim archiwum w pierwszej kolejności została opracowana korespondencja królowej skierowana do synów (listy z jednostek nr 256, 257, 258, 259, 260), z okresu po śmierci Jana III, gdy Marię Kazimierę pochłaniały zabiegi o zabezpieczenie i podział majątku rodowego, starania o tron Rzeczypospolitej dla Jakuba Ludwika oraz prób ułożenia relacji z nowym władcą Augustem II. Gdy próby te nie powiodły się, Maria Kazimiera zdecydowała się na opuszczenie Rzeczypospolitej i wyjazd do Rzymu, dzięki czemu uniknęła zepchnięcia do roli „zwykłej” magnatki. Listy pozwalają prześledzić proces dojrzewania do tej decyzji oraz determinację w dążeniu do utrzymania królewskiego statusu rodziny, podtrzymywania pamięci o czynach męża i gloryfikacji osoby Jana III (…).
Tom listów Marii Kazimiery z Archiwum Sobieskich w Oławie otwiera nową serię publikacji Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie pt. Monumenta Sobiesciana. Jest ona dopełnieniem innej serii wydawniczej muzeum Ad Villam Novam, a także realizowanego przez muzeum programu Monumentum Sobiescianum, poświęconego badaniu i upowszechnianiu różnych aspektów życia i działalności Jana (III) Sobieskiego, jego dziedzictwa oraz legendy.
z przedmowy Pawła Jaskanisa

Muzeologia tom 20 Museums and Identities. Planning an Extended Museum, red. Dorota Folga-Januszewska, Martina Lehmannová, Jasna Gaburová, Elke Kellner, Paweł Jaskanis, Warszawa 2019, ISBN: 978-83-66104-22-8, 978-83-66104-25-9, 978-83-66104-27-3, 978-83-66104-28-0
Kup teraz w e-sklepie!
Książka dostępna także jako e-book.

Kolejna, już dwudziesta, pozycja wydana w ramach serii Muzeologia, to zbiór różnorodnych refleksji na temat kondycji współczesnych ośrodków muzealnych, ich rozwoju, znaczenia w kontekście społecznym, stojących przed nimi wyzwań oraz ich wpływu na otoczenie. Niniejsza publikacja, będąca aktualnym głosem europejskich specjalistów z dziedziny muzeologii, porusza w nowatorski sposób zagadnienia roli muzeów, nie uciekając przy tym od tematów takich jak ekonomika kultury czy partycypacja społeczna w rozwoju muzeum. Wydawnictwo Museums and Identities. Planning an Extended Museum jest rezultatem międzynarodowej konferencji, która miała miejsce w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie w listopadzie 2018 roku. Publikacja powstała dzięki współpracy Muzeum Króla Jana III w Wilanowie z Muzeum Narodowym w Kielcach, Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK oraz Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka. Książka ukazała się pod patronatem komitetów narodowych Międzynarodowej Rady Muzeów: ICOM Austria, ICOM Czechy, ICOM Polska oraz ICOM Słowacja. Publikacja w języku angielskim.

Jan K. Ostrowski, Portret w dawnej Polsce, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66104-19-8A
Kup teraz w e-sklepie!

Profesor Jan K. Ostrowski w obszernej monografii wprowadza Czytelnika w świat portretu w dawnej Polsce. Dowiadujemy się o powodach artystycznego obrazowania postaci – od pragnienia ich upamiętniania do złożonych funkcji reprezentacji i propagandy. Portrety ukazują przede wszystkim przedstawicieli szlachty, odzwierciedlając ich aspiracje i pozycję społeczną. Mimo że dzisiaj w większości są pozbawione oryginalnego kontekstu powstania, to wciąż są na tyle perswazyjne, by ich galeriom nadać cechy narodowego imaginarium. Autor uczy nas uważności w patrzeniu na dawne dzieła. Pokazuje, jak czytać i interpretować portrety w odniesieniu do czasów, w których powstały. Wskazuje na detale decydujące o przesłaniu dzieła. Przypomina o złożonym problemie relacji pomiędzy artystą, fundatorem, portretowanym a widzem. Wskazuje na wizerunki wyrażające parenetyczną intencję w eksponowaniu społecznych ról osób portretowanych, o czym warto pamiętać zwłaszcza w kontekście złożonej hierarchii staropolskich urzędów.

Marta Gołąbek, Kazimierz Chłędowski i jego pisarstwo o sztuce, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66104-18-1
Kup teraz w e-sklepie!

Obszerna rozprawa, oparta częściowo na nieopublikowanych dotąd materiałach, stanowi niezwykle ciekawy przykład interpretacji piśmiennictwa o sztuce, kulturze i historii Kazimierza Chłędowskiego, autora trochę dziś, a niesłusznie, zapomnianego. Marta Gołąbek analizuje źródła poglądów wybitnego eseisty, metody konstrukcji tekstu i oglądu przeszłości, wydobywając przy tym różnorodne funkcje jego pisarstwa. Autorka umieszcza poglądy Chłędowskiego na kulturę nowożytnej Italii w kontekście jego intelektualnej biografii, podejmuje także próbę ich oceny na tle innych wybitnych pisarzy zajmujących się problemem odrodzenia i roli owej epoki dla świata współczesnego oraz sposobem postrzegania i opisywania sztuki baroku. Jest to rozprawa, która nie tylko wnosi sporo do naszej wiedzy o sztuce pisarskiej Chłędowskiego, ale też usiłuje odpowiedzieć na pytanie o przyczyny ogromnej niegdyś poczytności jego dzieł – eo ipso dlaczego dziś stał się pisarzem zapomnianym. Warto sięgnąć po tę książkę, by się przekonać, że wyroki historii nie zawsze są sprawiedliwe.

Dorota Folga-Januszewska, Anna Kwiatkowska, Elżbieta Modzelewska, Iwona Szmelter, Agnieszka Woźniak-Wieczorek, Leonardiana w kolekcjach polskich, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66104-17-4
Kup teraz w e-sklepie!

Publikacja "Leonardiana w kolekcjach polskich" towarzyszy wystawie otwierającej cykl prezentacji ukazujących dzieła z historycznej kolekcji wilanowskiej w kontekście zainteresowań i fascynacji kolekcjonerskich. Każdy z kolejnych tomów tego cyklu jest zarazem formą katalogu zbiorów, pomyślanego jednak nie jako spis danych i informacji o poszczególnych grupach obiektów lub wybitnych dziełach, lecz jako sprawozdanie z obecnego stanu naszej wiedzy i niewiedzy na danym etapie badań i w określonym czasie.

Marta Sikorska, Smak i tożsamość. Polska i niemiecka literatura kulinarna w XVII wieku, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66104-14-3
Kup teraz w e-sklepie!

Smak to nie tylko cecha jedzenia, ale także zmysł, poprzez który poznajemy świat. Był i jest zmienny, podlega modzie i jest przedmiotem dyskusji. Marta Sikorska wnosi do niej cenny wkład, przedstawiając dokładną i systematyczną analizę niemieckich książek kucharskich z XVII w. Opowiada nie tylko o jedzeniu, ale także o estetyce, wyróżnieniu, zdrowiu, religii i tytułowej tożsamości. Czytając to solidne i błyskotliwe opracowanie dowiemy się o miejscu kucharza i autora książki kucharskiej w dawnym społeczeństwie, poznamy prastare dyskusje o kuchni kobiecej i męskiej, światowej i prowincjonalnej, zwyczajnej i luksusowej.

Krystyna Gutowska-Dudek, Zbiór pasteli w kolekcji pałacu w Wilanowie, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66104-09-9
Kup teraz w e-sklepie!

Kolejna pozycja z serii „200 lat Muzeum Wilanowskiego” opowiada o kolekcji pasteli – obrazów malowanych kredkami. Jest to niezwykła technika, łącząca w sobie precyzję rysunku z rozmachem malarstwa, która jednocześnie zachwyca intensywnością i świetlistością barw oraz swobodą artystycznego wyrazu. Autorka przedstawia zarys historii techniki w Europie, prezentując jej najwybitniejszych mistrzów oraz ich dzieła. Bogato ilustrowany katalog opowiada nie tylko o historii poszczególnych prac, ale także o osobach na nich sportretowanych, podając mnóstwo interesujących faktów z ich życia i tworząc przez to barwny historyczno-kulturowy kontekst dla pełnych życia przedstawień.

Dziecko i jego świat. Ubiory dziecięce od XVII do XIX wieku, red. Monika Janisz, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66104-11-2
Kup teraz w e-sklepie!

Bogato ilustrowana publikacja, na którą składają się obszerne artykuły napisane przez specjalistów w dziedzinie archeologii, historii sztuki i mody oraz kultury materialnej, wypowiedzi ekspertów o ubiorach dziecięcych, informacje o tkaninach, krojach, konstrukcji ubiorów, dodatkach i ozdobach. Książka przybliża szerokiemu gronu czytelników wiedzę o świecie dziecka i ubiorach dziecięcych na przestrzeni trzech stuleci, wprowadza w klimat poszczególnych epok, ich obyczajów oraz niuansów modowych, co można zobaczyć na licznych ilustracjach – portretach, rysunkach, dawnych fotografiach pochodzących zarówno ze zbiorów polskich jak i obcych. Zaprezentowane są również prace eksponowane w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie na czasowej, pokonkursowej wystawie pt. „Rekonstrukcje ubiorów dziecięcych od XVII do XIX wieku” (2019).

Korespondencja Adama Adamandego Kochańskiego i Gotfrieda Wilhelma Leibniza z lat 1670-1698, tłumaczenie, opracowanie i wstęp Dorota Sieńko, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66104-12-9
Kup teraz w e-sklepie!

Wszechstronne zainteresowania jezuity Adama Adamandego Kochańskiego (1631–1700) wykraczały poza ramy, w jakich zamykała się ówczesna wiedza w zakresie nauk ścisłych w Polsce. Kochański był matematykiem, a także fizykiem i konstruktorem maszyn i zegarów, pedagogiem i bibliotekarzem króla Jana III. Jego korespondencja z Gottfriedem Wilhelmem Leibnizem (1646-1716), filozofem, matematykiem i fizykiem jest ważnym źródłem poznania intelektualnej atmosfery ówczesnej Europy, kiedy praca naukowa nabrała charakteru zespołowego, a korespondencja stała się ważnym instrumentem wymiany myśli i budowania "wspólnoty duchowej". Podziw budzi różnorodność tematów podejmowanych przez obu uczonych. Leibniz prezentuje Kochańskiemu swoje opracowanie rachunku różniczkowego, dzieli się z nim, w całkowitym zaufaniu, swoim wynalazkiem „maszyny arytmetycznej". Zachęca też Kochańskiego do poznawania Chin, próbuje wraz z nim budować naukę o pochodzeniu narodów, tworzyć podstawy języka uniwersalnego. Kochański z kolei w listach do Leibniza porusza kwestie związane z perpetuum mobile, podaje opisy konstrukcji maszyn własnego pomysłu i pyta o ich ocenę. Obaj uczeni omawiają też sytuację polityczno-społeczną Polski, przy czym Leibniz okazuje w tym względzie szczególne zainteresowanie, z uwagą śledzi nawet działanie polskich kopalń.

Przewodnik po Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, red. Dorota Folga-Januszewska i Paweł Jaskanis, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66104-13-6
Kup teraz w e-sklepie!

Kieszonkowy przewodnik po historycznej rezydencji królewskiej, pałacu, ogrodach i parku, z licznymi ilustracjami i przykładami dzieł sztuki udostępnianych w muzeum oraz barwnymi opisami życia jego dawnych mieszkańców, poczynając od króla Jana III, jego rodziny i służących mu artystów. W przewodniku można znaleźć także liczne QR-kody, które prowadzą zainteresowanych historią i kulturą staropolską do artykułów popularnonaukowych i filmów udostępnianych na stronie internetowej muzeum.

Wojciech Tygielski, Dylematy włoskiego emigranta. Giovanni Battista Jacobelli (1603–1679), śpiewak i kapelan nadworny, kanonik warmiński, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66104-10-5
Kup teraz w e-sklepie!

Giovanni Battista Jacobelli przybył do Rzeczypospolitej w 1625 r. Był młody, utalentowany muzycznie i szybko znalazł swoje miejsce na królewskim dworze; najpierw wszedł w skład kapeli nadwornej, w charakterze śpiewaka i instrumentalisty, a następnie, po przyjęciu święceń kapłańskich, dołączył też do grona królewskich kaznodziejów. Zyskał zaufanie i sympatię polskich królowych Cecylii Renaty Habsburżanki i Ludwiki Marii Gonzagi, kolejnych żon Władysława IV. To głównie dzięki ich długotrwałym staraniom otrzymał atrakcyjne beneficjum w postaci kanonii warmińskiej. I właśnie na Warmii przyszło mu spędzić ostatnie dekady życia.
Jacobelli to niemal modelowy przykład włoskiego emigranta, który w dalekim kraju szuka możliwości kariery, a zarazem przez cały czas rozważa ewentualny powrót w rodzinne strony. Jego losy, życiową strategię, a także reakcje na zmieniające się realia Rzeczypospolitej możemy dziś zrekonstruować dzięki listom zachowanym w rodzinnym archiwum. Zasadniczą część tej korespondencji, unikalnej ze względu na jej stricte prywatny charakter, publikujemy w oryginalnej wersji i w polskim tłumaczeniu, uwzględniając wszystkie zachowane listy napisane przez Giovanniego Battistę Jacobellego, śpiewaka i kapelana nadwornego, kanonika warmińskiego.

Studia z dziejów edukacji w Rzeczypospolitej Obojga Narodów Korony i Litwy, red. Kazimierz Puchowski, Joanna Orzeł, Warszawa 2019, s. 301, oprawa twarda, ISBN: 978-83-66104-08-2
Kup teraz w e-sklepie

Przemiany, które dokonywały się w sferze edukacyjnej, odzwierciedlały dyskusje i spory ideowe XVI–XVIII wieku i odpowiadały na społeczne aspiracje i oczekiwania wynikające z przemian ekonomicznych i procesów modernizacyjnych w państwie. Wpływy instytucjonalne, dyskursy filozoficzne, nacisk elit świeckich i duchownych, inspiracje dworów magnackich – wszystkie te oddolne inicjatywy sprawiły, że wychowanie kolejnych pokoleń społeczeństwa Rzeczypospolitej ewoluowało, aż wreszcie doprowadziło w wieku XVIII do nowego podejścia do edukacji i nowego sposobu jej realizacji. Publikacja powstała w ramach projektu badawczego „Społeczne i kulturowe uwarunkowania edukacji w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku”, prowadzonego przez Polskie Towarzystwo Historyczne, finansowanego przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego – „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki”.

I Sobieski a Roma. La famiglia reale polacca nella Città Eterna, red. Juliusz A. Chrościcki, Zuzanna Flisowska, Paweł Migasiewicz, Warszawa 2018, ISBN 978-83-66104-06-8
Kup teraz w e-sklepie

Książka zawiera dwadzieścia dwa artykuły europejskich uczonych, prezentujące aktualny stan badań i najnowsze interpretacje związane z obecnością przedstawicieli rodu Sobieskich w Rzymie. Teksty omawiają m.in. publiczne ceremonie poświęcone rodzinie królewskiej, kontakty Marii Kazimiery z hierarchią kościelną oraz jej mecenat artystyczny, zwłaszcza muzyczny, działalność królewicza Aleksandra Sobieskiego czy historię wnuczki króla Jana III – Marii Klementyny Stuart.

Oświecenie nieoświecone. Człowiek, nauka i magia, red. Danuta Kowalewska, Agata Roćko, Filip Wolański, Warszawa 2018, ISBN 978-83-66104-05-1
Kup teraz w e-sklepie.

Autorzy zebranych w monografii esejów pokazują, jak zmienia się nastawienie społeczeństwa do zjawisk nadprzyrodzonych w osiemnastym wieku, w okresie oświecenia, i jak ewoluują same zjawiska. Kwestie te budzą emocje, ujawniają różnice zdań, a nawet prowadzą do gwałtownych polemik. Książka dedykowana jest czytelnikowi zainteresowanemu historią i literaturą, ale też czarami, cudami i zabobonami, postaciami słynnych magów i cieszących się złą sławą szarlatanów, rekwizytami i praktykami magicznymi – oraz ich artystycznymi wyobrażeniami.

Michał Witkowski, Laquearia subter. Dekoracja malarska żółkiewskiej rezydencji króla Jana III i jej europejskie źródła, Warszawa 2018, ISBN 978-83-66104-03-7
Kup teraz w e-sklepie.

Zamek w Żółkwi, wzniesiony przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego, nierozerwalnie związany jest z postacią jego wnuka i spadkobiercy, Jana Sobieskiego, który dorastał w tej wspaniałej rezydencji, a potem – już jako król – często do niej powracał. W latach 2012–2015 zespół konserwatorów kierowany przez specjalistów z Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie odkrył i zabezpieczył na ścianach kilku sal skrzydła pałacowego żółkiewskiej rezydencji nieznane dotąd dekoracje malarskie pochodzące z XVII wieku. Michał Witkowski, odpowiedzialny w projekcie za badania ikonograficzne, podjął się odtworzenia programu ideowego części zachowanych polichromii żółkiewskich oraz wskazania dla nich wzorów formalnych.

Jacek Żukowski, Żądza chwały. Władysław IV Waza w ikonografii performatywnej, Warszawa 2018, ISBN 978-83-66104-04-4
Kup teraz w e-sklepie.

Odsłaniająca nieznane karty staropolskiej kultury widowisk książka stanowi pierwszą na polskim rynku próbę syntetycznego ujęcia królewskiej ikonografii okazjonalnej (trofealnej, efemerycznej, doraźnej) – swoistego wizualnego itinerarium króla Władysława IV, artystycznej oprawy jego publicznych triumfów, od narodzin po rytuał pogrzebowy.

Dziennik podróży uczonej Christiana Erndtela, lekarza przybocznego Augusta II, przekład i opracowanie naukowe Katarzyna Pękacka-Falkowska, Halina Bogusz, Warszawa 2018, ISBN 978-83-66104-01-3
Kup teraz jako e-book.

W latach 1706–1707 drezdeńczyk Christian Heinrich Erndtel, absolwent studiów medycznych w Lipsku, odbył podróż uczoną do Anglii i Niderlandów. W jej trakcie spotykał się z najważniejszymi lekarzami i przyrodnikami epoki, zwiedzał liczne gabinety osobliwości, kunstkamery, ogrody botaniczne i teatry anatomiczne, a także prowadził pogłębione badania z zakresu anatomii. W swoim „dzienniku podróży uczonej”, w konwencji listów do przyjaciela, Erndtel dzielił się obserwacjami i wiedzą, opisywał badania i procedury medyczne, a także odkrycia botaniczne, łączył medycynę i przyrodoznawstwo. Jego podróż przyniosła wymierne efekty; niebawem otrzymał nominację na przybocznego lekarza króla Polski, Augusta II i przeniósł się do Warszawy. Dzięki erudycyjnemu wstępowi Katarzyny Pękackiej-Falkowskiej i przypisom objaśniającym relację Erndtela, współczesny czytelnik może odbyć fascynującą podróż w czasie, do przełomu XVII i XVIII wieku, gdy w swobodnej wymianie myśli i listów rozszerzały się horyzonty przyrodoznawstwa i nauk o człowieku.

Marcelina Palińska, Embarras de richesse, czyli o dziewiętnastowiecznych sztućcach stołowych, Warszawa 2018, ISBN 978-83-66104-00-6
Kup teraz w e-sklepie.
Książka dostępna także jako e-book.

W muzeach, antykwariatach, na targach staroci, a nawet w domowych szufladach często znajdujemy dziwne przedmioty, których przeznaczenia nie jesteśmy w stanie odgadnąć. To dawne sztućce: sierpy do cytryn, specjalne nożyki do pomarańczy, „łyżkowidelce” do żółwi, szczypce do szparagów, widelczyki do sardynek, łyżki dla wąsaczy i wiele, wiele innych. Książka Marceliny Palińskiej, historyczki sztuki i kulturoznawczyni, to fascynujący – i pięknie przy tym ilustrowany – przewodnik po stołach dziewiętnastowiecznego mieszczaństwa i burżuazji, opowieść o zapomnianych już potrawach i trunkach. Autorka nie tylko przybliża nam kulturę, której już nie ma, ale także stara się odpowiedzieć na ważne pytanie: dlaczego akurat w wieku XIX tak ogromna ilość zróżnicowanych sztućców stała się nagle absolutnie niezbędna?
~ dr hab. Piotr Oczko, Uniwersytet Jagielloński

Jarosław Dumanowski, Kucharz doskonały. Sekrety kuchmistrzowskie Wojciecha Wielądki, przepisy współczesne opracował Maciej Nowicki, Warszawa 2018, ISBN 978-83-63580-99-5
Kup teraz w e-sklepie.
Książka dostępna także jako e-book.

Książka przygotowana przez Jarosława Dumanowskiego ze współczesnymi interpretacjami przepisów opracowanymi przez Macieja Nowickiego przedstawia historię różnych produktów żywieniowych, opowiada o ich pochodzeniu, kulturowych znaczeniach, ich użyciu i roli – tak na co dzień, jak od święta. Historia ożywa przed nami przy stole w bardzo pouczający i inspirujący sposób.
~ Fabio Parasecoli, profesor Food Studies, New York University

Rafał Solecki, Cmentarzyska wilanowskie w okresie od średniowiecza po nowożytność, Warszawa 2018, ISBN 978-83-6358-0940
Kup teraz w e-sklepie.

Autor monografii skupia się na problematyce cmentarzysk wilanowskich, o chronologii od okresu wczesnego średniowiecza po nowożytny, uwzględniając elementy osadnictwa wiejskiego z nimi związanego. Naświetlenie potencjału poznawczego Wilanowa, zwłaszcza dla okresu wczesnego średniowiecza, jest o tyle istotne, że wyraźnie wyróżnia się on na mapie osadnictwa Warszawy z tego okresu i może konkurować z takimi pobliskimi stanowiskami, jak Czersk czy Jazdów.

Winckelmann - Potocki. O spuściźnie literackiej Stanisława Kostki Potockiego. Studia i szkice, T. 3, red. Dorota Folga-Januszewska, Tomasz Chachulski, Warszawa 2018, ISBN (MUZEUM) 978-83-63380-91-9, ISBN (UKSW) 978-83-8090-351-7.
Kup teraz w e-sklepie.

Książka oddawana do rąk czytelników jest pokłosiem konferencji, która odbyła się w dniach 14–15 grudnia 2016 roku w Wilanowie – w rezydencji Potockiego. Zorganizowana przez cztery instytucje naukowe – Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Polskie Towarzystwo Badań nad Wiekiem Osiemnastym, Instytut Badań Literackich PAN i Wydział Nauk Humanistycznych UKSW – poświęcona była właśnie Spuściźnie literackiej Stanisława Kostki Potockiego. Referenci zajęli się wszystkimi właściwie obszarami działalności literackiej autora Świstka krytycznego. Studia i szkice poświęcono – oprócz wymienionych wyżej rodzajów jego działalności literackiej – także korespondencji Potockiego kierowanej do żony Aleksandry z Lubomirskich, dziennikowi podróży do Włoch, literackim przekładom – szczególnie Nowej Heloizy Jana Jakuba Rousseau. Poddane dyskusji, a następnie uzupełnione artykuły ówczesnych referentów wypełniają niniejszy tom. Całość poprzedza krótka, sumaryczna informacja o stanie prac nad pozostałymi częściami spuścizny Potockiego, przede wszystkim jego działalnością kolekcjonerską, a po części także publicystyczną. Mamy wielką nadzieję, że wydanie tej książki zarówno otworzy drogę do dalszych studiów nad twórczością literacką właściciela Wilanowa, jak i przyczyni się do szybkiego wydania jego najważniejszych dzieł.

Charles Burney, Obecny stan muzyki w Niemczech, Niderlandach i Zjednoczonych Prowincjach albo dziennik podróży przez owe kraje, podjętej celem zebrania materiałów dla „Powszechnej historii muzyki”, przełożył, opracował i wstępem opatrzył Jakub Chachulski, Warszawa 2018, ISBN 978-8363580-98-8
Kup teraz w e-sklepie.

Charles Burney (1726–1814) londyński muzyk, nauczyciel muzyki, pisarz i krytyk, w dziejach kultury muzycznej zapisał się przede wszystkim jako autor monumentalnej "Powszechnej historii muzyki" – pierwszego dzieła tego rodzaju. Jego "Muzyczne dzienniki" – jak zwykło się nazywać zapiski z odbytych przez niego w latach 1770 i 1772 roku podróży na kontynent – stanowią jedno z najcenniejszych i najobszerniejszych źródeł wiedzy o kulturze muzycznej wkraczającej właśnie w okres klasycyzmu Europy. Druga część dziennika, poświęcona podróży po terenach dzisiejszych Niemiec, Austrii, Czech, Belgii i Holandii, poza relacjami z niezliczonych wydarzeń muzycznych, w których dane było uczestniczyć autorowi – koncertów publicznych i prywatnych, przedstawień operowych czy wykonań muzyki kościelnej – przynosi też opisy spotkań Burneya z Hassem, Metastasiem, Gluckiem, C. Ph. E. Bachem i wieloma innymi kompozytorami, wykonawcami i teoretykami muzyki.

Paweł T. Dobrowolski, Świat ze słów: angielskie miesięczniki XVIII wieku. Media, informacja i opinia publiczna, Warszawa 2018, ISBN 978-8363580-97-1
Kup teraz w e-sklepie.
Książka dostępna także jako e-book.

W kawiarni, w pubie albo w domowym zaciszu zamożny londyńczyk oddawał się lekturze gazet, regularnie wydawanych i łatwo dostępnych. Około roku 1730 na londyńskim rynku prasy – najbardziej zaawansowanym w Europie – ukazało się nowe medium: miesięcznik, periodyk sumujący w „globalny” sposób dorobek prasy codziennej, ulotnej eseistyki literackiej oraz bardziej hermetycznej tradycji pism uczonych. Powstał nowy obszar społecznych interakcji, który sprzyjał krytycznemu oglądowi rzeczywistości i w nowy sposób organizował funkcjonowanie zbiorowej pamięci. Angielskie miesięczniki pozwalają odkryć, jak londyńczycy żyli na co dzień, a także co myśleli o sobie i innych. Sprawozdania z obrad parlamentu, relacje z podróży, opisy egzotycznej fauny i flory, tabele walut, nekrologi, prognozy pogody, pikantne plotki obyczajowe, reportaże z sali sądowej, recenzje teatralne, depesze zagraniczne i listy od czytelników na pierwszy rzut oka tworzą wrażenie informacyjnego chaosu. W rzeczywistości budowały jednak wizerunek świata – bliskiego i odległego – z którym oswajano czytelnika, przekonując go, że informacyjna polifonia odzwierciedla obraz postępujących zmian. Półwiecze 1730–1780 ukształtowało i utrwaliło czytelnicze nawyki Brytyjczyków, osadziło ich etyczną, polityczną i ekonomiczną tożsamość w systemie konsumenckich odniesień rodzącego się kapitalizmu. Zrodziło także – jako pochodną – nowożytne dziennikarstwo.

Michelangelo Palloni, malarz fresków, red. Elżbieta Modzelewska, Warszawa 2017, ISBN 978-83-63580-90-2
Kup teraz w e-sklepie.

Michelangelo Palloni (29 IX 1642–1711/13), pochodzący z Campi nieopodal Florencji jeden z najważniejszych późnobarokowych artystów-dekoratorów pracujących na ziemiach Rzeczypospolitej. Był artystą wrażliwym na kolor i światło, potrafiącym umiejętnie budować ekspresyjną narrację z pomocą póz i gestów oraz grupować postaci w zretoryzowanej kompozycji, często w skrócie perspektywicznym, w oprawie doskonale rozrysowanej architektury. O randze jego dorobku nie świadczą wyłącznie realizacje na zlecenie Jana III, prymasa Michała Stefana Radziejowskiego czy magnatów kresowych, jak kanclerz wielki litewski Krzysztof Zygmunt Pac oraz wojewoda wileński i hetman wielki litewski Kazimierz Jan Sapieha. Pierwszeństwo w artystycznym pejzażu ówczesnej Rzeczypospolitej zapewniło mu najwyższej klasy rzemiosło, połączone z umiejętną i niepozbawioną inwencji adaptacją wzorów florenckich, weneckich i rzymskich.

Wojciech Przybyszewski, Portrety królów i wybitnych Polaków. Serie wydawnicze z lat 1820-1864, Warszawa 2017, s. 311, ISBN 978-83-937739-6-1
Kup teraz w e-sklepie.

Książka poświęcona serii 29 litografowanych portretów wybitnych Polaków, które zostały wydane w Paryżu w latach 1856-1862 nakładem Franciszka Daziary. Autor zebrał całą - rzadką i dotychczas nieopracowaną - serię portretów, ustalił ich liczbę, autora, pierwowzory wizerunków oraz kulisy powstania cyklu. Analizowane portrety zostały pokazane na szerszym tle - jako jedna z wielu serii graficznych ukazujących polskich władców, narodowych bohaterów, osoby zasłużone dla polskiej kultury. Te charakterystyczne dla XIX wieku cykle były jednym ze środków budowania i umacniania tożsamości narodowej, prezentowania wzorów osobowych dla współczesnych, jak również sposobem edukacji historycznej.

Jarzmo Ligi Świętej? Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1684–1696, red. Dariusz Milewski, Warszawa 2017, ISBN 978-8363580-88-9
Kup teraz w e-sklepie.

Świetne zwycięstwo pod Wiedniem w 1683 r. znów wprowadziło Rzeczpospolitą do grona europejskich potęg, a jej królowi dało szansę odegrania pierwszoplanowej roli na arenie międzynarodowej. Niestety, dalsze lata nie przyniosły spodziewanych efektów – choć ostatecznie odzyskano straty z 1672 r. Czy trwanie w Lidze Świętej było błędem, a opuszczenie jej realną alternatywą? Dwunastu autorów niniejszego tomu pochyla się nad dwunastoma ostatnimi latami rządów Jana III, badając politykę wewnętrzną, wojnę z Turkami i wreszcie ocenę, jaką współcześni i potomni wystawiali królowi. Czy w efekcie udało się odpowiedzieć na postawione pytania – to zostawiamy ocenie Czytelnika.

Staropolskie przepisy kulinarne. Receptury rozproszone z XVI-XVIII w. Źródła rękopiśmienne, opracowali: Jarosław Dumanowski, Dorota Dias-Lewandowska, Marta Sikorska, Warszawa 2017, s. 374, ISBN 978-8363580-92-6
Kup teraz w e-sklepie.

Siódmy tom serii Monumenta Poloniae Culinaria zawiera rękopiśmienne, rozproszone (niepochodzące z książek kucharskich) i bardzo zróżnicowane receptury kulinarne z XVI–XVIII w. Staropolskie przepisy opowiadają nam o czymś więcej niż tylko o tym, jak usmażyć rybę w papierowym pudełku, jak ze szczupaka przyrządzić wołowinę i jak ugotować zdrowotny bulion. Gdy odkryjemy, co to znaczy: abucht i sołtonosy, gdy dowiemy się, czym był pekienflejsz, do czego używano wizigi i dlaczego objadano się jesiotrzyną, po prostu lepiej zrozumiemy naszych przodków, wnikniemy w ich problemy, docenimy ich ogromną wiedzę, poznamy ich pasje i upodobania.

Aneta Markuszewska, Kompozytorki i patronki muzyki w XVII i XVIII wieku. Wybrane portrety, Warszawa 2017, s. 212, ISBN 978-83-63580-86-5
Kup teraz w e-sklepie.
Książka dostępna także jako e-book.

Arystokratka i mieszczka, zakonnica i kurtyzana, rozwódka i mężatka, wychowanka sierocińca (ospedale) i przedstawicielka tradycyjnej, wielodzietnej rodziny – co łączyło te wszystkie kobiety? Miłość do muzyki. I to w okresie, gdy sztukę dźwięków zdominowali mężczyźni. Mimo trudności w dostępie do profesjonalnej edukacji muzycznej, obyczajowych przesądów i dominującemu w epoce wizerunkowi muzykujących kobiet jako próżnych grzesznic lub syren uwodzących mężczyzn, konsekwentnie realizowały swoje powołanie. Żyły odważnie i z pasją. I taka też była ich muzyka.

Słynne kobiety w Rzeczypospolitej XVIII wieku, red. Agata Roćko, Magdalena Górska, Warszawa 2017, s. 472, ISBN 978-8363580-87-2
Kup teraz w e-sklepie.

Wieloautorska publikacja, ukazująca ponad dwadzieścia wizerunków kobiet żyjących w czasach saskich i w „wieku oświeconym”, zdaje się potwierdzać pogląd Ignacego Krasickiego wyrażony w Myszeidzie: „Czegóż płeć piękna kiedy nie dokaże? / Mimo tak wielkie płci naszej zalety / My rządzim światem, a nami kobiety”. Kompetencje i dobre pióra autorów tomu (nota bene z wielu środowisk naukowych) sprawiły, że publikacja dostarcza wartościowej lektury i może zainteresować zarówno profesjonalnych badaczy epoki, jak również szersze grono czytelników zaciekawionych naszą przeszłością. Autorzy studiów wykorzystują liczne opracowania i źródła, wśród których szczególne miejsce zajęła korespondencja, także po raz pierwszy wydobyta spod patyny wieków. Dzięki temu nakreślone wizerunki niejednokrotnie odsłaniają mniej znane oblicza kobiet, które nie pozwalają o sobie zapomnieć.

Charles Burney, Obecny stan muzyki we Francji i Italii albo Dziennik podróży przez owe kraje podjętej celem zebrania materiałów dla „Powszechnej historii muzyki”, przekł., oprac. i wstęp Jakub Chachulski, Warszawa 2017, s. 512, ISBN 978-8363580-85-8
Kup teraz w e-sklepie.

Charles Burney, żyjący w latach 1726–1814 londyński muzyk, nauczyciel, pisarz i krytyk, zapisał się w dziejach przede wszystkim jako autor monumentalnej „Powszechnej historii muzyki” – pierwszego w historii tego rodzaju dzieła. Łączący gruntowne wykształcenie muzyka-praktyka z głęboką wiedzą teoretyczną, a także wysoką kulturą literacką i szeroką znajomością innych sztuk i nauk, bywalec najświetniejszych londyńskich salonów, korespondent encyklopedystów i przyjaciel najwybitniejszych umysłów ówczesnej Anglii, z czasem osiągnął pozycję pierwszego autorytetu muzycznego w swoim kraju.
Jego „Muzyczne dzienniki” – jak zwykło się nazywać zapiski z odbytych przez niego w latach 1770 i 1772 podróży na kontynent, podjętych dla zebrania materiałów dla wspomnianego opus magnum – wydane oryginalnie pod skromnym i rzeczowym tytułem „Obecny stan muzyki we Francji i Italii” oraz „Obecny stan muzyki w Niemczech, Niderlandach i Zjednoczonych Prowincjach”, stanowią jedno z najcenniejszych i najobszerniejszych źródeł wiedzy o kulturze muzycznej wkraczającej właśnie w okres klasycyzmu Europy. W przedstawianej wersji, wzbogaconej o nieuwzględnione w oryginalnym wydaniu fragmenty, jest to zarazem pełnokrwisty dziennik podróży przez XVIII-wieczną Europę, w którym obok notowanych na bieżąco wrażeń muzycznych, zapisów rozmów z kompozytorami i wykonawcami oraz własnych refleksji o ówczesnej muzyce znaleźć może czytelnik barwne opisy krajobrazów, miast i dzieł sztuki, a także obszerne relacje ze spotkań z wybitnymi przedstawicielami oświecenia, takimi jak Rousseau i Wolter.

Jan Michał Kossowicz, Diariusz podróży po Europie (1682–1688), opracowanie naukowe i wstęp Anna Markiewicz, Warszawa 2017, s. 747, ISBN 978-83-63580-80-3
Kup teraz w e-sklepie.

Jan Michał Kossowicz zabiera czytelnika w fascynującą podróż po nowożytnej Europie. Jego diariusz z lat 1682–1688 to niezwykle barwny opis podróży edukacyjnej, w którą wyruszył jako guwerner młodych wojewodziców ruskich Jana Stanisława i Aleksandra Jana, synów hetmana Stanisława Jabłonowskiego, dowódcy spod Wiednia. Autor diariusza opisał nie tylko przebieg edukacji młodych szlachciców, ale także liczne zabytki, dwory i miasta europejskie, które odwiedzili - od Pragi po Paryż, Londyn, Rzym i Madryt. Ten bystry i obdarzony poczuciem humoru obserwator relacjonował zarówno codzienne zdarzenia, jak i wystawne uroczystości dworskie. Podróżnicy mieli bowiem okazję spotkać największe osobistości ówczesnej Europy, a w dzienniku znalazły się relacje ze spotkań z Ludwikiem XIV, papieżem Innocentym XI czy królową szwedzką Krystyną. Diariusz Kossowicza poprzedza obszerny wstęp, w którym zawarto interesujące studium na temat nowożytnych wypraw edukacyjnych z dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. To cenne źródło, ważne dla badań nad życiem codziennym, edukacją i – szerzej – kulturą XVII stulecia.

Giovan Battista Fagiuoli, Diariusz podróży do Polski (1690–1691), opracowanie naukowe i wstęp Małgorzata Ewa Trzeciak, Warszawa 2017, s. 171, ISBN: 978-83-63580-81-0

Diariusz podróży do Polski (1690–1691) pozwala śledzić koleje losu oraz podróżnicze wrażenia jednej z ciekawszych postaci, jakie odwiedziły Rzeczpospolitą w czasach panowania króla Jana III Sobieskiego. Giovan Battista Fagiuoli, florencki poeta i pisarz komediowy, płodny i popularny autor, z dystansem i poczuciem humoru opisuje miejsca i osoby, z którymi spotkał się podążając w orszaku nuncjusza papieskiego. Podróżowanie w tamtych czasach nie należało do przedsięwzięć łatwych, nie dziwią więc obawy autora, który w Bogu pokładał nadzieję na pomyślność wyprawy. Opowieść jest niezwykle barwna, pobudza wyobraźnię i kończy się szczęśliwie, co wzmacnia przyjemność lektury.

Kirył Koczegarow, Rzeczpospolita a Rosja w latach 1680–1686. Zawarcie traktatu o pokoju wieczystym, Warszawa 2017, s. 639, ISBN 978-83-63580-79-7
Kup teraz w e-sklepie.

Pokój wieczysty z 1686 r. pomiędzy Rzecząpospolitą a Rosją stanowił moment przełomowy, po którym ostatecznie zakończyła się zarówno ekspansja terytorialna państwa polsko-litewskiego, jak i jego aktywna polityka międzynarodowa. Rosyjski historyk i archiwista dr Kirył Koczegarow analizuje politykę zagraniczną Rosji tego okresu w oparciu o bazę źródłową. Liczne aspekty polityki zagranicznej Rzeczypospolitej tego okresu zostały opisane na podstawie literatury polskiej, z wykorzystaniem polskich dokumentów archiwalnych. Książka otrzymała nagrodę „Przeglądu Wschodniego” w kategorii najlepsza książka zagraniczna za 2017 r.

Magdalena Górska, Zbawca Europy. O graficznych tezach gloryfikujących Jana III Sobieskiego, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2017, s. 244, ISBN: 978-83-63580-76-6
Kup teraz w e-sklepie.

Rycerskie czyny i cnoty Jana III Sobieskiego znane były w całej Europie. Po wiktorii wiedeńskiej 1683 roku sławiono króla Polski w wielu językach i na wszystkich krańcach Europy, podkreślając zbawienny dla chrześcijańskiego świata geniusz wojenny wschodniego monarchy. Cudzoziemcy pisali wiersze na cześć Jana III, wychwalali jego rycerskie talenty nie tylko w relacjach prasowych i licznych drukach ulotnych, ale i w ikonografii – zwłaszcza w grafice. Wizerunek Sobieskiego stał się podobnie rozpoznawalny, jak portrety papieża, cesarza czy króla Francji. Głównymi bohaterkami tej książki są graficzne tezy dedykowane Janowi III. Autorzy wielkoformatowych rycin akademickich połączyli wątki propagandy wizualnej z okresu przed- i powiedeńskiego z erudycyjną argumentacją naukową.

Staropolskie przepisy kulinarne. Receptury rozproszone z XVI–XVIII w. Źródła drukowane, opracowanie: Jarosław Dumanowski, Dorota Dias-Lewandowska, Marta Sikorska, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2016, s. 376, ISBN: 978-83-63580-71-1
Kup teraz w e-sklepie.

Książka zawiera przepisy kulinarne odnalezione na kartach drukowanych staropolskich zielników, dzieł medycznych, kalendarzy, poradników gospodarczych i innych tekstów publikowanych od XVI do XVIII w. Zbiór obejmuje receptury często znacznie bardziej praktyczne, typowe i skromniejsze niż przepisy magnackich kuchmistrzów z książek kucharskich. Lektura tych przepisów, opublikowanych w tak różnych kontekstach i źródłach, odzwierciedla dawne zainteresowania i pasje związane z jedzeniem, dotyczące nie tylko smaku czy problemów z konserwacją i przechowywaniem żywności, ale także szeroko pojętej dietetyki, powiązania kuchni i medycyny.

Andrzej Witkowicz, Czerwone sztandary Osmanów. Wojna roku 1683 opisana na nowo, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2016, s. 567, ISBN: 978-83-63580-69-8
Kup teraz w e-sklepie.
Książka dostępna także jako e-book.

Czy można na nowo opisywać wydarzenie z historii Europy, o którym – jak sądziliśmy do tej pory – wiemy już wszystko? Można, jeśli tylko ukaże się je z perspektywy, dotychczas przy tej okazji pomijanej.Taki oryginalny punkt widzenia przynosi nowa pozycja z serii „Silva Rerum” napisana z rozmachem przez Andrzeja Witkowicza. W książce Czerwone sztandary Osmanów autor przygląda się kampanii wiedeńskiej z 1683 roku z perspektywy armii tureckiej i pokazuje, w jaki sposób przygotowała się ona do wielkiej wojny z Europą. Prezentowana praca przynosi nie tylko nowatorskie rozpoznania dotyczące Porty Otomańskiej opisane w oparciu o bogatą bazę źródłową, lecz także zmienia nasze postrzeganie oblężenia Wiednia. Skrupulatnie rekonstruowane przez badacza decyzje wezyra Kara Mustafy zaprezentowane na tle poprzednich kampanii wojennych udowadniają, że armia turecka była do bitwy wiedeńskiej doskonale przygotowana, a zwycięstwo Jana III Sobieskiego trzeba uznać za tym bardziej doniosłe.

Joanna Orzeł, Historia – tradycja – mit w pamięci kulturowej szlachty Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2016, s. 464, ISBN 978-83-63580-68-1
Kup teraz w e-sklepie.
Książka dostępna także jako e-book.

W piśmiennictwie staropolskim idealizowano nie tylko przodków, lecz także porządek polityczny, który stworzyli – równość i wolność, swobodę wyboru władców. Utopia szczęśliwych wieków, idea powrotu do dawnej świetności dawała szlachcie poczucie ciągłości i więzi z tradycją. Joanna Orzeł zbadała wiele kronik, herbarzy, dzieł historycznych literackich i rękopiśmiennych ksiąg, aby opisać czas, przestrzeń i bohatera mitycznego. Ta książka zmienia nasze wyobrażenia o tym, czym był sarmatyzm.

Król Jan III Sobieski i Rzeczpospolita w latach 1674–1683, red. Dariusz Milewski, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2016, s. 286, ISBN: 978-83-63580-70-4
Kup teraz w e-sklepie.

W prezentowanym tomie, zawierającym dziesięć artykułów, znawcy epoki staropolskiej przyglądają się dziejom władcy i państwa w okresie między Chocimiem a Wiedniem, gdy Rzeczpospolita po raz ostatni w swej przedrozbiorowej historii odgrywała ważną, a często decydującą rolę na arenie europejskiej. Badaczy interesuje życie wewnętrzne państwa, zwłaszcza system parlamentarny, jak i polityka zagraniczna, która doprowadziła Lwa Lechistanu pod mury Wiednia i do namiotów wielkiego wezyra. Czasy były gorące, pasjonujące i pełne niespodziewanych zwrotów akcji – i taka niech będzie lektura tej książki.

Jarosław Pietrzak, Księżna dobrodziejka. Katarzyna z Sobieskich Radziwiłłowa (1634–1694), Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2016, s. 584, ISBN: 978-83-63580-67-4
Kup teraz w e-sklepie.

Katarzyna z Sobieskich Radziwiłłowa, siostra króla Jana III, była niezwykłą osobą, aktywną w kręgu rodzinnym i w sferze publicznej, patronką artystów i fundatorką licznych dzieł sztuki. Książka Jarosława Pietrzaka znakomicie i wielowymiarowo przedstawia postać magnatki na tle zmieniających się warunków politycznych i społeczno-gospodarczych oraz przemian obyczajowych w XVII w., z jednoczesnym odwołaniem do doświadczeń kobiet należących do jej grupy społecznej. Autor wykorzystał archiwalia litewskie, rzymskie, ukraińskie, białoruskie, francuskie i – w szerokim zakresie – polskie, dzięki czemu prezentowana czytelnikowi pierwsza biografia Katarzyny z Sobieskich Radziwiłłowej jest wartościowa poznawczo, dojrzała warsztatowo, a przy tym bardzo zajmująca.

Od Augusta Mocnego do Augusta III. Doniesienia z Warszawy Andrzeja Cichockiego z lat 1732–1734, wstęp oraz opracowanie Jerzy Dygdała, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2016, s. 494, ISBN: 978-83-63580-65-0
Kup teraz w e-sklepie.

Informacje zawarte w gazetach pisanych Andrzeja Cichockiego (i w jego listach do Radziwiłłów) dotyczą najważniejszych wówczas wydarzeń politycznych (sejmów i sejmików, śmierci Augusta Mocnego, zabiegów o wyniesienie na tron Stanisława Leszczyńskiego, podwójnej elekcji z 1733 r., koronacji Augusta III). Sporo miejsca zajmują też sprawy obyczajowe (życie dworskie, pobyty w Warszawie czołowych magnatów, ich śluby i pogrzeby, miejska kronika kryminalna), jak również doniesienia o pogodzie, pożarach, próbach uporządkowania miasta i budowy kamiennego mostu przez Wisłę.

In laudes Ioannis Sobiescii. Rękopiśmienny zbiór emblematów z rysunkami Johanna Jakoba Rollosa, tłumaczenie Barbary Milewskiej-Waźbińskiej, wstęp i opracowanie Magdalena Górska i Barbara Milewska-Waźbińska, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2016, s. 152, ISBN: 978-83-63580-53-7
Kup teraz w e-sklepie.

Niepublikowany do tej pory, dedykowany Janowi III rękopis wprowadza w świat barokowej symboliki, odzwierciedlając ideały XVII-wiecznej dewizy (devise), która była wykwitem kultury dworskiej, służyła autokreacji i zabawie, gloryfikacji osób i dzieł.
Wyćwiczone w subtelnej inwencji i rebusowych zabawach umysły dworzan nie potrzebowały dla zrozumienia dewizy jej obszernej wykładni wierszem lub prozą. Wspólnota wykształcenia, szczegółowa znajomość mitologii czy heraldyki, jak również zasad posługiwania się symboliką, umożliwiały sprawne odczytanie wszelkich odniesień i aluzji.
Podstawowym motywem zbioru jest tarcza Janiny. Pochwała Najjaśniejszego i Niezwyciężonego króla Polski Jana III daje niepowtarzalną okazję do smakowania subtelności barokowej poezji penegirycznej, a ukryte w rysunkach Johanna Jakoba Rollosa koncepty niejednokrotnie zadziwią współczesnego czytelnika.

Jolanta Putkowska, Warszawskie rezydencje na przedmieściach i pod miastem w XVI–XVIII wieku, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2016, s. 599, ISBN: 978-83-63580-60-5

Autorka prezentuje rozwój rezydencji podmiejskich i na przedmieściach Warszawy od XVI do XVIII w., powiązany w historią stołecznego miasta. Tradycja zakładania rezydencji z obszernym ozdobnym ogrodem na przedmieściach i pod miastem sięga starożytności. Występowały one także w średniowieczu, ale szczególny rozkwit wprowadzania ich w Europie w strefie podmiejskiej nastąpił w okresie renesansu, najpierw we Włoszech, a już od końca XV w. i w Polsce, kiedy to stały się obowiązkowym elementem zespołów rezydencjonalnych panujących i możnych. W XVI w. autorzy dzieł teoretycznych z dziedziny architektury i urbanistyki przyznają wszystkim mieszkańcom miast prawo do korzystania z zieleni, pięknego krajobrazu i wypoczynku na świeżym powietrzu, a także przywilej posiadania pod miastem domu z ogrodem. W rzeczywistości domy te były bardzo różne, a o ich programach, wielkości, rozplanowaniu i opracowaniu, bogactwie czy prostocie decydowała struktura społeczno-ekonomiczna, w jakiej dane miasta istniały, kultura i styl życia ich obywateli. Konkretne realizacje były rezultatem wyraźnego rozwarstwienia społecznego i majątkowego miast, prawnie usankcjonowanego, co z kolei znajdowało odzwierciedlenie w typach zabudowy w centrum, na ich przedmieściach i w najbliższej okolicy.

Jacek Gutowski, Buławy i buzdygany w Polsce od XVI do XVIII wieku Jacek Gutowski, Buławy i buzdygany w Polsce od XVI do XVIII wieku, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2015, s. 385, ISBN: 978-83-63580-48-3
Kup teraz w e-sklepie.

Buławy i buzdygany w Polsce od XVI do XVIII w. to pierwsza monografia poświęcona temu charakterystycznemu elementowi nowożytnego ceremoniału wojskowego w Rzeczypospolitej. Publikacja zawiera obszerne opracowanie przedstawiające ich historię, symbolikę oraz typologię. Ważną część pracy stanowi omówienie technik zdobniczych wykorzystywanych przy tworzeniu tego szczególnego rodzaju dzieł rzemiosła. Ogromną zaletą publikacji jest jej warstwa ilustratorska - ponad 300, najwyższej jakości zdjęć pozwala szczegółowo zapoznać się z omawianymi obiektami. Książka daje możliwość oglądania najwspanialszych przykładów buław i buzdyganów z kolekcji polskich, litewskich, rosyjskich, ukraińskich, węgierskich, niemieckich, szwedzkich i innych. Katalog objął około sto pięćdziesiąt przedmiotów związanych z historią Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Książka, którą oddajemy do rąk czytelników jest efektem wystawy zorganizowanej w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie na przełomie 2006 i 2007 roku oraz badań naukowych Jacka Gutowskiego, kolekcjonera i znawcy buław i buzdyganów.

Agata Roćko, Kontusz i frak. O symbolice stroju w XVIII-wiecznej literaturze polskiej, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2015, s. 206, ISBN : 978-83-63580-53-7

Dr Agata Roćko przygląda się literackim portretom władców, posesjonatów i szlacheckich szaraczków, przywołuje osiemnastowieczne panegiryki i pamflety, relacje polskich i obcych pamiętnikarzy, by udokumentować trwałość i powszechność symboliki kontusza i fraka, jej użyteczność w oświeceniowych dyskusjach i sporach. Równocześnie pokazuje, iż opozycja ta funkcjonowała nie tylko w świecie ważnych politycznych podziałów, ale także w życiu prywatnym szlachty, w języku potocznym, gdzie określenie „kontuszowy” lub „frakowy” nie wymagało żadnych objaśnień.

Joanna Kodzik, Ceremoniał polskiego dworu królewskiego w XVII wieku z perspektywy niemieckich uczonych, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2015, s. 264, ISBN: 978-83-63580-55-1

Polski dwór królewski był jedną z wielu scen, na których rozgrywało się tzw. theatrum ceremoniale, gdzie za pomocą znaków wizualnych przekazywano informacje o przynależności społecznej i obowiązującej hierarchii. Dr Joanna Kodzik analizuje proces powstawania tego systemu w ramach polskiej społeczności dworskiej w XVII i na początku XVIII w. Podstawą badań był szereg niemieckojęzycznych dzieł, które ugruntowały tzw. naukę o ceremoniale (Zeremonialwissenschaft), autorka odwołuje się też do modelu amerykańskiego socjologa Talcotta Parsonsa, twórcy tzw. woluntarystycznej teorii działania.

Roman Marcinek, Rex Vinorum. Z dziejów węgrzyna w dawnej Polsce, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2015, s. 472, ISBN 978-83-63580-51-3
Kup teraz w e-sklepie.

Na przełomie XV i XVI wieku, w ciągu zaledwie trzydziestu lat Polacy nie tylko zdecydowali, jakie wina lubią najbardziej, ale dali temu dowód na piśmie. W roku 1523 zniesiono cła na import wina, otwierając na oścież bramy węgrzynowi, a raczej rozmaitym gatunkom win, które pod tą zbiorczą nazwą zostały ukryte. Trunkom nierozerwalnie związanym z polską kulturą, obyczajem i upodobaniem, najpierw przywiązanego do tradycji Sarmaty, później – patriotycznie nastrojonego Polaka.
Książka poświęcona historii fenomenu jakim było zamiłowanie do win węgierskich w dawnej Polsce.

Przewodnik po drzewie żywota, tłumaczenie, wprowadzenie oraz redakcja naukowa Ewa Geller, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2015, s. 288, ISBN: 978-83-63580-54-4
Kup teraz w e-sklepie.

Wydany w 1613 roku Przewodnik po drzewie żywota [O sposobie zachowania dobrego zdrowia w języku jidysz przez anonimowego żydowskiego doktora w Polsce, w roku 1613 drukiem ogłoszony] jest dziełem jedynym w swoim rodzaju; to najstarszy dotychczas znany, świecki tekst o charakterze dietetyczno-medycznym z terytorium Polski, spisany w jidysz, języku Żydów polskich. Jest to wprawdzie dzieło anonimowe, ale – jak wynika z jego treści – z pewnością zostało napisane przez żydowskiego lekarza mieszkającego w Rzeczpospolitej Obojga Narodów, który wcześniej najprawdopodobniej kształcił się na uniwersytecie w Padwie. Przewodnik, będąc żydowską adaptacją traktatu z łacińskiego gatunku regimen sanitatis salernitanum, jest znakomitym przykładem międzykulturowych procesów przenikania wiedzy w duchu humanizmu późnorenesansowej Europy. Adresowany do współwyznawców żydowskiego doktora Przewodnik przekazuje również obserwacje na temat zwyczajów dietetycznych i biesiadnych szlachty oraz chłopów. Poza użyciem kilku charakterystycznych dla religii lub tradycji żydowskiej terminów kulturowych nie porusza ani specyficznie żydowskich, ani chrześcijańskich aspektów codzienności związanych z żywieniem i higieną. Świadomie pomijając swoisty dla każdej z grup kontekst religijno-etniczny, autor jakby deklarował, że wobec choroby i śmierci ludzie są równi.

Codzienność dawnej Francji. Życie i rzeczy w czasach ancien regime'u, red. Michel Figeac, Warszawa 2015, ISBN 978-83-63580-52-0.

Przyglądanie się rzeczom powszednim pozwala odsłaniać obszary historii tkwiące w szczegółach, ukazujące wszystkie aspekty ludzkiej egzystencji. Autorzy ponad dwustu haseł słownika pod redakcją Michela Figeaca odtworzyli realia różnych dziedzin życia w dawnej Francji.
Nowa publikacja Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie pozwala wszystkim czytelnikom - pasjonatom i specjalistom - zagłębić się w świat wartości, rozrywek, przeżyć oraz przedmiotów codziennego użytku Francji ancien regime`u. Poznanie życia codziennego w dawnych wiekach pozwala lepiej zrozumieć wielkie wydarzenia historii.

Piotr Szpanowski, Warstwy krajobrazu klucza wilanowskiego, Warszawa 2015, ISBN 978-83-63580-50-6.
Kup teraz w e-sklepie.

Klucz wilanowski i rezydencja wilanowska to miejsce wyjątkowe, które przyciągnęło do siebie pradziejowych osadników, założycieli wsi Milanów i wreszcie króla Jana III, który w pełni docenił nie tylko praktyczne walory podstołecznego położenia Milanowa, ale i naturalny urok miejsca, w którym wzniósł swą nową willę. Dzieło królewskie dodało walor przestrzeni majestatycznej do dzieła natury, jakim była szeroka wiślana dolina i jej tarasy, skarpa warszawska i wiślane rozlewiska. Publikacja opowiada o niezwykłej symbiozie natury i kultury.

Krystyna Gutowska-Dudek, Między światem mitów i legend, a współczesnością. Louis de Silvestre – nadworny malarz królów Polski z dynastii Wettynów, Warszawa 2015, ISBN 978-83-63580-47-6.
Kup teraz w e-sklepie.

Prezentacja wilanowskiej kolekcji dzieł nadwornego malarza aż dwóch polskich królów z dynastii Wettynów i dyrektora Akademii drezdeńskiej, Louis’a de Silvestre’a. Wieloletnia opiekunka zbioru malarstwa, Krystyna Gutowska – Dudek, prezentuje formację artystyczną malarza, początki jego działalności i karierę. Tekst ilustrowany jest reprodukcjami obrazów Silvestre’a pochodzącymi z innych kolekcji, co pozwala prześledzić rozwój jego twórczości oraz portretami samego malarza z nieodłącznym pędzlem w dłoni. Część katalogowa obejmuje 29 prac publikowanych z opisem oraz bibliografią.

Aleksandra Majewska, Zbiory egipskie w Wilanowie, Warszawa 2015, ISBN 978-83-63580-46-9
Kup teraz w e-sklepie.

Jedna z najciekawszych grup zabytków znajdujących się w kolekcji Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie to kilkadziesiąt niewielkich przedmiotów związanych z kulturą starożytnego Egiptu. Autorka, Aleksandra Majewska, omawia historię zbioru oraz, w części katalogowej, kolejne obiekty takie jak figurki z brązu przedstawiające bóstwa, władców czy Uszebti z fajansu egipskiego. Zbiory egipskie pozostawały do tej pory mało znaną częścią kolekcji Muzeum, prezentowana publikacja ma na celu upowszechnienie wiedzy dotyczącej tej fascynującej grupy zabytków.

Sarmacka pamięć. Wokół bitwy pod Wiedniem, pod red. Bogusława Dybasia, Aloisa Woldana i Anny Ziemlewskiej, Warszawa 2014, 368 s., ISBN 978-83-63580-43-8.
Kup teraz w e-sklepie.

Sarmatyzm jako nazwa formacji kulturowej narodu szlacheckiego stał się synonimem polskości i polskiej kultury. Ewoluował on przez kolejne stulecia, w pewnym sensie jest żywy także współcześnie, chociaż oczywiście struktury społeczne, do których nawiązywał, należą już dawno do przeszłości. Stał się jednak w jakimś zakresie synonimem polskości i polskiej kultury, przynajmniej tej jej części o szlacheckich korzeniach. Eseje opublikowane w kolejnym tomie z serii Silva rerum są efektem dyskusji uczonych polskich i austriackich na temat koncepcji sarmatyzmu, a zwłaszcza bitwy pod Wiedniem, jej różnorodnych konsekwencji i wywoływanych przez nią skojarzeń.

Rzeczpospolita w oczach podróżników z Francji i Niemiec, pod red. Anny Mikołajewskiej i Włodzimierza Zientary, Warszawa 2014, 212 s., ISBN 978-83-63580-44-5.
Kup teraz w e-sklepie.

Historia stosunków polsko-niemieckich czy polsko-francuskich jest nieco przewrotna. Czy państwo, z którym Rzeczpospolita graniczyła od wieków, a więc Niemcy, miało większy wpływ na obyczajowość, rozwój kultury i funkcjonowanie instytucji prawnych w naszym kraju? Czy też ważniejsza była rola Francji, wiążącej się z Polską nieodłącznie małżonkami władców i osobami towarzyszącymi im na dworze królewskim; Francji, której zawdzięczamy dyplomatów, artystów, medyków i inne osoby różnych talentów zatrudniane przez polską magnaterię? Odpowiedź nie jest prosta i jednoznaczna. Dowodem – relacje cudzoziemskich podróżników odwiedzających Rzeczpospolitą w XVII i XVIII w. Ich stosunek do Polski i Polaków to mozaika wyobrażeń i stereotypów, znanych i umacnianych. Książka pozwala dostrzec bogactwo i różnorodność europejskiej wymiany w tym okresie.

Dorota Dias-Lewandowska, Historia kulturowa wina francuskiego w Polsce od połowy XVII do początku XIX wieku, Warszawa 2014, 252 s., ISBN 978-83-63580-38-4.

Dorota Dias-Lewandowska proponuje zupełnie inne spojrzenie niż tradycyjne ujęcia historii gospodarczej. Wino jest w niej przedstawione jako część francuskiej kuchni i kultury, symbol dobrego smaku i środek społecznego wyróżnienia. Dzięki inspiracjom płynącym ze współczesnych badań nad kulturową historią jedzenia powstała fascynująca opowieść o oswajaniu przez Polaków pogardzanego „kwaśnego Francuza” i jego przemianie w uwielbiane bordeaux, burgunda i szampana. Ta historia rozegrała się głównie w głowach ludzi, nie tylko w ich żołądkach czy kieszeniach. Nieprzypadkowo wydawcą książki, powstałej w wyniku badań prowadzonych na uniwersytetach w Bordeaux i w Toruniu, jest Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. Jan Sobieski miał okazję, by docenić „wina budoskie” już w 1647 r. w swej podróży po Francji z bratem Markiem. Król przez całe życie był wielbicielem francuskiej literatury, sztuki, a zwłaszcza francuskiej kuchni.

Polski Grand Tour w XVIII i początkach XIX wieku, pod red. Agaty Roćko, Warszawa 2014, 468 s., ISBN 978-83-63580-39-1

„Polski Grand Tour w XVIII i początkach XIX wieku” jest zbiorem różnorodnych tekstów ukazujących bogactwo inspiracji i wpływów podróży na kulturę rodzimą. Ukazuje polskie wojaże w sposób wszechstronny, a jednocześnie komparatystyczny – literatura podróżnicza została usytuowana w kontekście źródeł archiwalnych (dokumentów) oraz sztuki: malarstwa, rzeźby, grafiki (zakupionej i sprowadzonej do kraju). Czytelnik tomu znajdzie się – obok podróżnego – w centrum drogi, na szlaku, który prowadzi przez Wielką Europę kultury, edukacji, duchowych potrzeb, przyjemności, biznesu i pobytów w kurortach. Polska XVIII-wieczna Wielka Podróż została przez autorów książki wpisana i udokumentowana jako uczestnictwo i rzeczywiste współtworzenie kultury europejskiej. W ten sposób polski Grand Tour wpisano na mapę europejskich przemian edukacyjnych, mentalnych oraz kulturowych.

Marszałek i hetman koronny Jan Sobieski, pod red. Dariusza Milewskiego, Warszawa 2014, 390 s., ISBN 978-83-63580-36-0.
Kup teraz w e-sklepie.

Jan Sobieski to postać tak barwna i ważna dla historii Polski, że jego biografią można by obdzielić kilka osób i żadna z nich pewnie nie wiodłaby nudnego żywota. Dla historyków to wyzwanie – jak pisać o bohaterze, o którym ciągle nie dość wiemy, a o którym tyle chciałoby się powiedzieć? Przedstawiamy dziesięć lat z życia Jana Sobieskiego, które poprzedziły objęcie przezeń tronu polskiego (1665–1674). Wtedy zdolny dowódca z drugiego planu wysunął się na pierwsze miejsce w państwie jako wódz i polityk. Na obu polach zanotował i porażki, i zwycięstwa, kończąc grę o tron mocnym akordem. Dla Jana Sobieskiego był to czas wzrostu, a dla Rzeczypospolitej okres zamętu, z którego wyszła obronną ręką, m.in. dzięki naszemu bohaterowi.

Wojciech Marchlewski, Mennonici. Życie codzienne od kuchni, Warszawa 2014, s. 116, ISBN 978-83-63580-37-7.
Kup teraz jako e-book.

Mennonici, zwani inaczej olędrami, przybyli do Rzeczypospolitej w końcu XVI w. i osiedli w Dolinie Dolnej Wisły. Sprowadzono ich z Niderlandów, bo jak nikt inny potrafili kolonizować tereny zalewowe, uprawiać ziemię i hodować zwierzęta w trudnych warunkach. Od miejscowych zdecydowanie odróżniali się sposobem życia. Ich ubiór, pieśni, kształt i wystrój domów były wyjątkowe nawet w ówczesnej wielokulturowej Rzeczypospolitej. Nie inaczej rzecz się miała z ich kuchnią: prostą, chłopską, bazującą na lokalnych produktach i posiadającą znamiona wielu kultur – w tym polskiej. Liczne przepisy na potrawy typowe dla kuchni mennonitów zebrane w książce w ciekawy sposób przedstawiają źródła i migracje tradycji kulinarnej zakorzenionej w XVI w. na podmokłych terenach Rzeczypospolitej.

Jakub Sito, Wielkie warsztaty rzeźbiarskie Warszawy doby saskiej. Modele kariery – formacja artystyczna – organizacja produkcji, Warszawa 2013, 410 s., ISBN 978-83-63580-32-2.
Kup teraz w e-sklepie.

Warszawa okresu późnego baroku i rokoka była jednym z największych w Europie Środkowej ośrodków rzeźbiarskich. Autor prezentuje trzy znakomite warsztaty – Bartłomieja Michała Bernatowicza, Johanna Georga Plerscha i Franza Antona Vogta. Książka omawia nie tylko ich twórczość, decydującą o obrazie barokowej i rokokowej rzeźby warszawskiej, lecz również jej artystyczne źródła, organizację produkcji i przebieg karier. Publikacja jest bogato ilustrowana przeglądem najważniejszych dokonań warsztatów, ich europejskich źródeł inspiracji oraz materiałami archiwalnymi. To pozycja obowiązkowa dla wszystkich historyków sztuki i varsavianistów.

Barbara Szelegejd, Czerwona i czarna kamionka oraz jej naśladownictwa w zbiorach wilanowskich, Warszawa 2013, 428 s., ISBN 978-83-63580-31-5.
Kup teraz w e-sklepie.

Katalog autorstwa Barbary Szelegejd prezentuje jedne z najciekawszych dzieł z kolekcji wilanowskiej, przede wszystkim największy w Polsce zespół kamionki Johanna Friedricha Böttgera, słynnego alchemika Augusta II Mocnego. Autorka omawia również inne wilanowskie przedmioty wykonane z czerwonej i czarnej kamionki oraz ich naśladownictwa, między innymi autorstwa tajemniczego Ignacego Ceyzika. Wyroby z kamionki uważane były za idealne do podawania czekolady, kawy i herbaty, ówczesnych europejskich nowinek kulinarnych. Omówienie ich dziejów czyni wilanowską publikację jeszcze smaczniejszą.

Sebastian Gawarecki, Diariusz drogi. Podróż Jana i Marka Sobieskich po Europie, opracowanie i wstęp: Marek Kunicki-Goldfinger, Warszawa 2013, s. 323, ISBN 978-83-63580-27-8.
Kup teraz w e-sklepie.

Diariusz podróży Marka i Jana Sobieskich po Europie w latach 1646–1648 dokumentuje ważny okres w kształtowaniu się osobowości przyszłego władcy Rzeczypospolitej. Dzieło napisane przez opiekuna młodych podróżników Sebastiana Gawareckiego ma jeszcze dodatkową wartość: pokazując, na co ówcześni polscy podróżnicy zwracali uwagę, pozwala wniknąć w ich sposób pojmowania świata. Zamieszczona w niniejszym wydaniu instrukcja troskliwego ojca – Jakuba Sobieskiego – jest z kolei dokumentem ważnym dla dziejów wychowania w Polsce. Warto udać się śladami Sobieskich w podróż w czasie, by przenieść się do Europy sprzed 350 lat.

Piotr Sypczuk, Gaj w Gucinie. Wymowa ideowa parku – pomnika i walka o jego restytucję, Warszawa 2013, ISBN 978 – 8360-959275.
Kup teraz w e-sklepie.

Mało kto słyszał o gaju w Gucinie. Niewielu warszawiaków potrafi znaleźć go na mapie. Był to niezwykły park, w którym drzewa miały wartość równie symboliczną jak sarkofag, obelisk czy inne monumenty, a udział w jego tworzeniu był manifestacją uczuć patriotycznych. Historia gaju w Gucinie, początkowo założenia dworsko-parkowego, a później parku pomnika oraz jego losy powojenne zostały omówione w tak pełny sposób po raz pierwszy. Omówieniu towarzyszą plany, historyczne mapy i zdjęcia archiwalne, część fotografii publikowana jest po raz pierwszy. Mamy nadzieję, że dzięki tej publikacji gaj poświęcony dwóm wybitnym patriotom, braciom Ignacemu i Stanisławowi Kostce Potockim znów zyska należne sobie zainteresowanie.

Księga szafarska dworu Jana III Sobieskiego 1695-1696, oprac. Jarosław Dumanowski, Maciej Próba i Łukasz Truściński, Warszawa 2013, s. 213, ISBN 978-83-63580-26-1.
Kup teraz w e-sklepie.

Półroczne menu króla Jana III, jego rodziny, dworzan i gości składa się z produktów wydawanych codziennie na stoły poszczególnych osób na obiad i wieczerzę. Lektura tych zestawień układa się w pasjonującą opowieść o codziennym życiu zwycięzcy spod Wiednia i jego otoczenia. Dowiadujemy się z niej o miejscach spożywania posiłków, najważniejszych królewskich gościach, a przede wszystkim o tym, co i kiedy jadano na dworze Jana Sobieskiego. W kontekście dotychczasowej wiedzy o staropolskim jedzeniu i wypowiedzi samego króla o kuchni, kucharzach i jego ulubionych smakołykach otrzymujemy interesujący, barwny obraz dawnej kultury kulinarnej.

Radosław Grześkowiak: Amor curiosus. Studia o osobliwych tematach dawnej poezji erotycznej, Warszawa 2013, s. 359, ISBN 978-83-63580-25-4.
Kup teraz w e-sklepie.

Wraz z twórcami z epok dawnych autor odkrywa uroki kobiecych piersi, zagląda pod odzież kąsanych przez pchły dziewcząt, interesuje się losem piesków pokojowych w buduarach, uczestniczy w pokazie anatomii, staje przed drzwiami sypialni kochanki i wsłuchuje się w staropolskie serenady. Zbierając swe studia z pogranicza historii kultury i literatury, Radosław Grześkowiak wyszperał z kart manuskryptów wiele mało znanych utworów, które wzbogacają narrację. Pasja poznawcza, odkrywczość i talent interpretacyjny to z pewnością walory widoczne w tej książce, godnej polecenia zainteresowanym zarówno literackimi kuriozami, jak i w ogóle dawną kulturą.

Gaspard de Tende: Relacja historyczna o Polsce, tłumaczenie i redakcja naukowa: Tomasz Falkowski, Warszawa 2013, s. 299, ISBN 978-83-63580-24-7.

„Duch tego narodu został tam tak celnie oddany, że nawet zdaniem samych Polaków nie można ich odmalować bardziej naturalnymi kolorami”. To zdanie francuskiego znawcy dziejów powszechnych o dziele de Tande’a można uznać za najlepszą zachętę do przeczytania książki. Wnikliwość i celność opisów staropolskiego świata sprawiają, że to źródło jest bardzo wartościowe dla specjalistów, a ciekawe dla wszystkich zainteresowanych przeszłością. Przy lekturze co jaskrawszych opisów warto pamiętać, jak duży wpływ miała Relacja na kształtowanie się zachodnioeuropejskich stereotypów o Rzeczpospolitej i jej mieszkańcach.

Michał Czerenkiewicz, Belgijska Sarmacja, staropolska Belgia, Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2013, ISBN 978-83-63580-23-0.
Kup teraz w e-sklepie.

Wczesnonowożytna pasja coraz bardziej gruntownego poznawania kultury klasycznej w jej literackiej formule bonae litterae stanowiła rdzeń motywacji humanistycznie uformowanych Polaków, Litwinów i Rusinów zmierzających ku niderlandzkim uniwersytetom najpierw w Lowanium, potem w Lejdzie i kolegiom akademickim w Antwerpii, Douai, Bredzie, w Utrechcie czy w Groningen. Obraz starożytności greckiej i rzymskiej, który miał stanowić źródło wzorców dla odrodzenia konkretnych kultur narodowych w Europie, był w znacznym stopniu dziełem niderlandzkich intelektualistów takich jak: Erazm z Rotterdamu, Justus Lipsjus, Ericius Puteanus i Hugo Grotius.

Roman Krzywy, Wędrówki z Mnemozyne. Studia o topice dawnego podróżopisarstwa, Warszawa 2013, s. 314, ISBN 978-83-63580-22-3.
Kup teraz w e-sklepie.

W wiekach XVI i XVII umiejętność budowania wypowiedzi zdobywano dzięki wykształceniu retorycznemu i treningowi pamięci, personifikowanej w mitologii greckiej przez matkę Muz – Mnemozyne. Roman Krzywy odkrywa bogactwo retorycznych strategii wykorzystywanych przez ówczesnych podróżników do opisu różnych typów przestrzeni, miejsc naturalnych i obiektów. Rozmaite literackie relacje z epoki – głównie wspomnienia z podróży, jak również opowieści o cudzych podróżach – przedstawione są na tle dominującej w danym czasie estetyki i w szerszym kontekście społecznym. Studia uzupełnia rozdział poświęcony wędrówkom edukacyjnym.

Bernard O’Connor, Historia Polski, opracowanie naukowe i wstęp: dr hab. Paweł Hanczewski. Muzeum Pałac w Wilanowie 2012, s. 680, 80 il., ISBN 978-83-60959-79-4.
Kup teraz jako e-book.

Bernard O’Connor to postać intrygująca – irlandzki katolik, który przeszedł na anglikanizm, osobisty lekarz króla Jana III, zapalony przyrodnik i wnikliwy historyk. Chociaż przebywał w Polsce zaledwie kilka miesięcy, dzięki intuicji, zmysłowi obserwacji i darowi słowa zdołał ją opisać tak, jak żaden inny gość z Wysp Brytyjskich aż do Normana Daviesa. Spoglądał na Rzeczpospolitą chłodnym okiem medyka: dostrzegał wszystkie jej bolączki i cnoty. Zgromadzone źródła i książki potrafił wykorzystać z wprawą niemal równą dzisiejszym uczonym. Dzięki temu powstała jedna z najlepszych relacji o Polsce, jakie wyszły spod piór cudzoziemców w XVII w.

Philippe Dupont, Pamiętniki historyi życia i czynów Jana III Sobieskiego, wstęp i opracowanie naukowe: dr Dariusz Milewski, Muzeum Pałac w Wilanowie 2011, s. 344, 78 il., ISBN 978-83-60959-26-8.
Kup teraz jako e-book.

Filip Dupont był jednym z najwierniejszych towarzyszy bojów Jana Sobieskiego. Był z nim pod Chocimiem, Lwowem, Żórawnem, Wiedniem i wraz z wielkim wodzem przeżywał radość zwycięstw, do których walnie przyczyniły się jego umiejętności artyleryjskie. I również dlatego pamiętniki Duponta są tak fascynujące: widać, że pisał je zawołany żołnierz, który nie tylko lont umiał trzymać w ręku – pióro też. Zaś król cenił go tak wysoko, że to właśnie jemu powierzył list z wiadomością o wiedeńskiej wiktorii, napisany w tureckim namiocie tuż po bitwie i zaadresowany do ukochanej żony.

Aneta Markuszewska, Festa i muzyka na dworze Marii Kazimiery w Rzymie, Muzeum Pałac w Wilanowie 2012, s. 400, 70 il., ISBN 978-83-60959-83-1.
Kup teraz w e-sklepie.

Królowa Maria Kazimiera Sobieska była osobą niezwykłą; obdarzona nie tylko wybitną urodą, ale też nieprzeciętnym umysłem, miała ogromne ambicje polityczne i należała do grona sawantek. Doktor Aneta Markuszewska przedstawia jeszcze inne oblicze Marysieńki – wybitnej koneserki muzyki i mecenaski, która już jako królowa wdowa realizowała swoje estetyczne ambicje, rezydując w Rzymie (1699–1714). Wspierana przez syna Aleksandra Sobieskiego stworzyła w Palazzo Zucchari jeden z najważniejszych wówczas – nie tylko w Wiecznym Mieście, ale też w całej Italii – teatrów operowych.

Sekrety kuchmistrzowskie Stanisława Czernieckiego. Przepisy z najstarszej polskiej książki kucharskiej z 1682 roku, Jarosław Dumanowski, Andrzej Pawlas, Jerzy Poznański, Muzeum Pałac w Wilanowie 2013, s. 143, ilustracje graficzne, ISBN 978-83-60959-93-0.
Kup teraz jako e-book.

To smaczny wybór przepisów z pierwszej polskiej książki kucharskiej, Compendium ferculorum Stanisława Czernieckiego z 1682 roku, które – praktycznie każdy – może przyrządzić sobie we własnej kuchni. Pomysł prosty, ale ważny, albowiem bez zbroi, mieczy i tłumu neo-rycerzy możemy zrobić u siebie w domu małą rekonstrukcję historyczną, na swojej kuchence gazowej wyczarować staropolskie duchy. Bywa bowiem i tak, że starczy szczypta chęci i pół garści wyobraźni historycznej, aby przenieść się w czasy naszych przodków.

Ulryk Werdum, Dziennik podróży 1670-1672. Dziennik wyprawy polowej 1671. Opracowanie naukowe i wstęp: dr Dariusz Milewski, Muzeum Pałac w Wilanowie 2012, s. 302, 80 il., ISBN 978-83-60959-75-6.
Kup teraz w e-sklepie.

Autor tych zapisków, Niemiec (a może lepiej powiedzieć: Fryz) Ulryk Werdum to postać, w której jak w ludzkim zwierciadle odbijają się mocne, skontrastowane barwy drugiej połowy XVII wieku - czasu, który przyniósł Rzeczypospolitej tyle złych i dobrych przygód. Za młodu student słynnego Uniwersytetu w Heidelbergu, zakrawający na uczonego w todze i birecie, który – za chlebem – wybrał niepewny los rycerza fortuny, co wąchał proch w miejscach nader odległych od swej zacnej uczelni. Werdum pozostawił nam świetne źródło do dziejów króla Jana, zwłaszcza króla wodza, króla zwycięzcy.

Barbara Milewska-Waźbińska i Magdalena Górska, W teatrze życia i sławy Jana III Sobieskiego, czyli widowisko wilanowskie, Muzeum Pałac w Wilanowie 2010, s. 160, 80 il., ISBN 978-83-60959-13-8.
Kup teraz w e-sklepie.

Od chwili, w której pierwszy grecki autor na pierwszym proscenium wypowiedział pierwsze słowo zza teatralnej maski, teatr stał się wielką metaforą ludzkiego życia. A jeśli cały świat stał się teatrem, to cóż dopiero świat barokowego dworu, regulowany ścisłymi rytuałami, z charakterystyczną dla tej epoki grą konwencji i emocji. W takich właśnie klimatach toczyło się życie Jana Sobieskiego, akt po akcie. Właśnie o tym traktuje ta książka – o dramatach i komediach triumfatora spod Wiednia i pana na Wilanowie. Klio, muza historii, dopisała do tego życia nowe akty; dobrze wiemy, że dopisze więcej.

Joanna Paprocka-Gajek, Platery warszawskie w latach 1822-1914. Asortyment, odbiorca i obyczaj, Muzeum Pałac w Wilanowie 2010; s. 375, 144 fot + CD, ISBN 978-83-60959-37-4.
Kup teraz w e-sklepie.

Książka poświęcona produkcji platerów w Warszawie na przestrzeni stulecia, począwszy od powstania pierwszego zakładu platerniczego po wybuch I wojny światowej. Obok omówienia historii większych i mniejszych warszawskich firm platerniczych zamieszczono w niej rysunki wielu niepublikowanych dotąd znaków stosowanych przez wytwórców, które umożliwiają określenie producenta oraz uściślenie datowania wyrobów. W kolejnych, bogato ilustrowanych rozdziałach analizie poddano asortyment platerowanej zastawy stołowej na tle XIX-wiecznych wzorców obyczajowych oraz jej odbiorców.

Karolina Targosz, Jan III Sobieski mecenasem nauk i uczonych, Muzeum Pałac w Wilanowie 2012, s. 722, liczne ilustracje, ISBN 9788360959510.
Kup teraz w e-sklepie.

Karolina Targosz przybliża sylwetkę króla Jana III nie jako wodza i polityka, a od strony jego zainteresowań, aspiracji i poszukiwań intelektualnych, co pozwala zrewidować powszechną opinię o królu Sarmacie. W książce znajdziemy również opis dyscyplin naukowych, które interesowały władcę – od geografii przez filozofię, matematykę, po astronomię, wraz z sylwetkami tworzących w orbicie dworu królewskiego uczonych i opisem ich prac oraz osiągnięć. Drugie wydanie książki zostało wzbogacone o nowe ilustracje oraz aneksy.

Krystyna Gutowska-Dudek, Portret Polski. Tradycja i świadomość historyczna, Muzeum Pałac w Wilanowie 2012, s. 424, liczne ilustracje, ISBN 978-83-60959-11-4.
Kup teraz w e-sklepie.

Przygotowany z wielką starannością album poświęcony jest portretom. Autorka, Krystyna Gutowska-Dudek, wieloletnia opiekunka zbioru malarstwa w muzeum wilanowskim, kreśli we wstępie historię galerii od czasów, kiedy muzeum zostało otwarte przez Stanisława Kostkę Potockiego (1805). Każdy portret, prezentowany w miniaturze i na całostronicowej reprodukcji, opatrzony jest komentarzem, niekiedy okraszony anegdotą. Jest to nie tylko album poświęcony malarstwu, ale i bogato ilustrowany podręcznik do historii Polski od XVI do XIX wieku.

Jakub Pokora, Nie tylko podobizna. Szkice o portrecie, Muzeum Pałac w Wilanowie 2012, s. 176, liczne ilustracje, ISBN 978-83-60959-39-8.
Kup teraz w e-sklepie.

W swojej najnowszej publikacji Nie tylko podobizna. Szkice o portrecie profesor Jakub Pokora w sposób barwny i przewrotny zarazem prezentuje czytelnikom odmienne od przyjętego spojrzenie na sztukę portretu. Od arcydzieł światowego malarstwa, po rzeźby nagrobne, profesor Pokora odczytuje treści ideowe zawarte w gestach, akcesoriach, sygnaturach. Z tej pasjonującej lektury czytelnik może dowiedzieć się, jakie znaczenie ma ułożenie dłoni osoby portretowanej, kto w XVI wieku pokazał gest Kozakiewicza, w jaki sposób portretowano kiedyś dzieci oraz wiele więcej.

Dorota Sidor, Gdzie jest wydra czyli śledztwo w Wilanowie, Warszawa 2012, s. 79, liczne ilustracje Aleksandry i Daniela Mizielińskich, ISBN 978-83-60850-63-3.
Kup teraz w e-sklepie.

W pałacu w Wilanowie szykuje się wielka uczta: król Jan III obchodzi imieniny. Ale zamiast się cieszyć rozpacza! Jego ulubienica, oswojona wydra, zniknęła bez śladu. Król potrzebuje pomocy w jej odnalezieniu. Czy uda się rozwiązać zagadkę, nim zjadą się imieninowi goście? Fabuła książki jest zainspirowana autentyczną historią słynnej oswojonej wydry znanej z Pamiętników Jana Chryzostoma Paska. Interaktywna opowieść wciąga, bawi i w atrakcyjny sposób przekazuje dzieciom wiedzę o rezydencji w Wilanowie, jej mieszkańcach i gościach oraz ich zwyczajach.

Stanisław Czerniecki Compendium Ferculorum albo Zebranie Potraw, wydali i opracowali Jarosław Dumanowski i Magdalena Spychaj, z przedmową Stanisława Lubomirskiego, Muzeum Pałac w Wilanowie 2010, s. 240, liczne ilustracje barwne, ISBN 978-83-60959-01-5.
Kup teraz w e-sklepie.

Gotowanie może być sztuką, kucharz może być artystą, tak jak był nim Stanisław Czerniecki na dworze Lubomirskich w Wiśniczu. Zbiór jego przepisów wydany w 1682 r. pod tytułem Compendium Ferculorum albo Zebranie Potraw uważany jest za pierwszą polską książkę kucharską. To zaskakujące dzieło traktuje nie tylko o procedurach, w wyniku których powstanie jadalna potrawa. Jest to również książka o tym, jak pobudzać smak i wyobraźnię, jak zaskakiwać biesiadników, czarować ich wyglądem i sposobem wydania potraw.

Moda bardzo dobra smażenia różnych konfektów i innych słodkości, a także przyrządzania wszelakich potraw..., opracowali Jarosław Dumanowski, Rafał Jankowski, Muzeum Pałac w Wilanowie 2011, s. 274, 54 il. barwne, ISBN 978-83-60959-18-3.
Kup teraz w e-sklepie.

Spisana ok. 1686 r. Moda bardzo dobra smażenia różnych konfektów to obszerny, szczegółowy i oryginalny rękopiśmienny zbiór przepisów kulinarnych, który można uznać za drugą polską książkę kucharską. Przepisy z Mody bardzo dobrej są dłuższe, bardziej szczegółowe i bardziej atrakcyjne kulinarnie niż skrótowe receptury Czernieckiego. Wiele z nich dotyczy cukiernictwa i wypieku ciast - dziedzin raczej pomijanych przez autora Compendium. Ich lektura pozwala nam odkrywać zapomniany smak kulinarnego baroku i wsłuchać się w rytm kuchennej staropolszczyzny.

Kucharz doskonały (...) Wojciecha Wielądka, wydał i opracował Jarosław Dumanowski przy współudziale Aleksandry Kleśty-Nawrockiej, Muzeum Pałac w Wilanowie 2012, s. 368, 50 il. barwnych, ISBN 978-83-63580-08-7.
Kup teraz w e-sklepie.

Książka Wojciecha Wielądki to skrócone i uproszczone tłumaczenie francuskiej Cuisiniere bourgeoise (Kucharki mieszczańskiej). Piszący głównie dla czytelników szlacheckich Wielądko starał się ukryć ten fakt i oryginalny tytuł zastąpił świetnie brzmiącym Kucharzem doskonałym. Nowy tytuł docenił Adam Mickiewicz, który powołał się na to dzieło w Panu Tadeuszu. Pozornie prosty i zrozumiały Kucharz doskonały kryje w sobie wiele tajemnic. Zapraszamy do lektury i śledzenia perypetii Wojciecha Wielądki: chudego literata, który ułożył użyteczną i bardzo popularną książkę kucharską.