Puchar Nautilus
karta katalogowa kolekcji
Rzemiosło artystyczne
Hans Ludwig Kienle Młodszy
Niemcy, Ulm
2. połowa XVII w.
Srebro złocone, kość słoniowa, almandyny, ametysty, turkusy i oliwiny, nautilus
40 x 28,5 x 12,5 cm
Wil.505
Naczynie dekoracyjne - Nautilus stanowi ozdobę jednej z szaf Garderoby (Gotowalni królewskiej) w Wilanowie. Jest to puchar o czarze z polerowanej muszli ślimaka morskiego (łac. Nautilus) oprawionej w srebro, bogato dekorowany, zdobiony motywami bóstw i stworów morskich. Moda na ten rodzaj ozdobnych naczyń panowała w Europie w XVI i XVII w. Sporadycznie produkowano je też w wieku XVIII, a nawet XIX. Najpiękniejsze pochodziły z warsztatów niemieckich, głównie Augsburga, Norymbergii i Bremy. W XVII w. cenionym ośrodkiem produkcji był również Gdańsk. Przepiękne muszle do pucharów wyławiano z wód Oceanu Indyjskiego i Oceanu Spokojnego. Sprowadzali je do portów holenderskich i hanzeatyckich kupcy Kompanii Wschodnioindyjskiej. Pojemność czary pucharu w zależności od wielkości muszli wynosiła od 0,5 kwarty (0,25-0,5 l.) do garnca (1-4 l.), a wysokość naczyń dochodziła do 50-55 cm. Pełniły one jedynie funkcję dekoracyjną. Wilanowski puchar wykonał Hans Ludwig Kienle Młodszy (1623-1670), złotnik z Ulm. Oprawiona w srebro muszla podtrzymywana jest przez bóstwo morskie – Trytona. Według mitologii greckiej Tryton był synem Posejdona i Amfitryty. Służył bogom jako posłaniec. Należał do orszaku Posejdona, odpowiednika świty Dionizosa złożonej z satyrów i nimf. Tryton uspokajał grą na muszli wzburzone morskie fale. W sztuce przedstawiany jest jako półczłowiek, półryba, dmący w muszlę lub trzymający konchę muszli albo trójząb.
Joanna Paprocka-Gajek
Polecane
Puchar nautilus (Kolekcja, PJM)
Naczynie dekoracyjne nautilus stanowi ozdobę jednej z szaf Garderoby (Gotowalni królewskiej) w Wilanowie. Jest to puchar o czarze z polerowanej …
Nautilus opata Aleksandra Kęsowskiego
W barokowej sztuce złotniczej obok szlachetnych metali i drogich kamieni równie wysoko ceniono naturalia – rzadkie, egzotyczne muszle, jaja, kły …
Których urok sprawia, że marmur oddycha
W XVII i XVIII stuleciu jednym z najchętniej wykorzystywanych w sztuce dzieł literackich były Metamorfozy Owidiusza. Cykle malowideł i płaskorzeźb …
O rybach osobliwych w encyklopedii Benedykta Chmielowskiego
Nowe Ateny, encyklopedia opracowana w XVIII w. przez księdza kanonika Benedykta Chmielowskiego, to skarbnica niecodziennych informacji. Charakterystycznym rysem tego kompendium …