O symbolice winorośli można pisać bez końca. Ze względu na rodzaj scen przedstawionych na wilanowskim pałacu zajmijmy się bliżej symboliką winorośli w starożytnej Grecji. Roślina ta jest przedstawiana jako atrybut Dionizosa (czyli Bakchosa, rzymskiego Bachusa). Ów bóg płodności nosił na głowie wieniec z liści winorośli, a w dłoni dzierżył tyrs – laskę oplecioną pędami winnej latorośli i zwieńczoną szyszką piniową (sosna pinia to piękne drzewo rodzące wielkie szyszki z pożywnymi nasionami uznawanymi za afrodyzjak). Powszechnie znane są także wybryki Dionizosa, których dopuszczał się pod wpływem upojenia winem... W szalonych eskapadach towarzyszyli mu satyrowie – pół ludzie, pół kozły z kopytami i ogonem, natarczywie narzucający się nimfom. Dwu takich rozbrykanych zawadiaków możemy zobaczyć także w Wilanowie.
Podobizna winorośli przedstawiona w scenie Bachus i Erygone jest łatwo rozpoznawalna dzięki charakterystycznemu owocostanowi zbudowanemu z kulistych owoców (zwykliśmy go nazywać winnym gronem, ale z naukowego punktu widzenia jest to wiecha). Brzuch podtrzymującego owoce satyra przykrywa pęd winorośli z liśćmi i wąsami czepnymi. Podobny motyw znajdziemy w jeszcze jednej wilanowskiej scenie z satyrem – Jowisz i Antiope. Tu roześmiane bóstwo nosi na brzuchu przepaskę z winorośli. Jednak po dokładniejszym przyjrzeniu się temu motywowi (proszę tylko zerkać dyskretnie, żeby nie sprowokować satyra!) zauważymy, że kształt liści daleko odbiega od oryginału. Według mnie przypomina to bardziej listowie dębu! Owoce winorośli występują także w girlandach trzymanych w rękach atlantów zdobiących zewnętrzną ścianę apartamentów króla (obok jest prawdopodobnie „szyszka”, czyli owocostan chmielu). Widać je również w ręku posągu Bachusa stojącego na korpusie głównym pałacu.
Jako ważna roślina użytkowa znana ludzkości co najmniej od czasów neolitu winorośl właściwa ma ogromną liczbę odmian uprawnych i różnorodne zastosowanie. Sok wyciśnięty z owoców służy do produkcji wina i koniaku, sorbetu, octu winnego i kwasu winowego. Jagody odmian deserowych spożywa się na surowo, szczególnie słodkie owoce suszy się i sprzedaje pod nazwą rodzynek lub sułtanek. Z nasion produkuje się wysokiej jakości olej jadalny, a liście są wykorzystywane do przyrządzania potraw, m.in. w kuchni tureckiej i greckiej (np. gołąbki owinięte w liście winorośli).
Symboliczny wymiar dekoracji pałacu w Wilanowie można prześledzić na przykładzie elewacji okalających obszerny wilanowski dziedziniec. Ten ogólnodostępny fragment założenia pałacowego ma bardzo oficjalny charakter i jest rzeźbiarsko bardzo bogaty. Można szczegółowo przyjrzeć się poszczególnym scenom, a także ogarnąć wzrokiem całość z jednego punktu. To idealne miejsce do analizowania zestawu roślin przedstawionych w dekoracjach rzeźbiarskich! Zachęcamy do lektury innych artykułów na temat znaczeń i symboliki roślin z elewacji pałacu wilanowskiego (patrz niżej: polecane).
