Patera
karta katalogowa kolekcji
Rzemiosło artystyczne
Pierre Pénicaud lub Jean III Pénicaud (?)
Limoges
3. ćw. XVI w.
Emalia malarska na miedzi, złocenia
24 x 18,5 cm
Wil.201
Do najcenniejszych wyrobów emalierskich w kolekcji wilanowskiej należy patera na nóżce z pokrywą, dekorowana emalią malarską en grisaille, ze złoceniami, na czarnym tle. We wnętrzu czary ukazane zostały symultanicznie dwa wydarzenia, stanowiące epilog miłosnej historii, łączącej księżniczkę Psyche i bożka Amora: przybycie Psyche na Olimp - u dołu kompozycji i zaślubiny Amora i Psyche na Olimpie - jako scena centralna. Przedstawienia te mają swoje źródło literackie w słynnej opowieści Apulejusza z Madury (II w. n.e), noszącej tytuł Metamorphoses albo Asinus aureus. W XV w. zyskała ona ogromną popularność we Włoszech, a później także w innych krajach europejskich. Poszczególne jej epizody ukazywane były w grafice, malarstwie i rzeźbie. Dzieje Amora i Psyche stanowią treść m.in. siedemnastowiecznych malowideł ściennych Michelangela Palloniego, zdobiących galerie ogrodowe wilanowskiego pałacu. W XVI w. temat ten często podejmowany był przez emalierów z Limoges, którzy zazwyczaj wzorowali się na cyklu trzydziestu dwóch miedziorytów Mistrza z Kostką i Agostino Veneziano według Rafaela i Michiela Coxiego.
W przypadku patery wilanowskiej bezpośrednią inspirację stanowiły zapewne ryciny Bernarda Salomona, nawiązujące do wspomnianego cyklu graficznego, a zamieszczone we francuskim wydaniu Apulejusza z 1546 r. (Paryż, Jean Maugin). Takie samo było źródło sceny zaślubin Amora i Psyche zdobiącej emaliowaną plakietę Pierre’a lub Jeana III Pénicauda (czynni w III ćw. XVI w.), w zbiorach Walters Art Gallery w Baltimore. Na stopce i nóżce patery ukazano zabawy morskich bóstw – najad i trytonów, wizerunki skrzydlatych geniuszy z rozpostartymi rękami oraz emblematy z trofeami wojennymi. Na wewnętrznej stronie pokrywy umieszczono cztery medaliony z głowami antycznymi, a na jej zewnętrznej powierzchni – cztery podobne medaliony oraz bawiące się putta.
Tomasz Igrzycki
Polecane
Opowiadamy o kolekcji wilanowskiej
Wilanowska kolekcja jest jak mikrokosmos sztuki. Znajdują się w niej antyczne wazy, dzieła Cranacha, Rubensa i Davida, niderlandzkie martwe natury, …
Talerz ze sceną cudu, który przydarzył się Serwiuszowi Tulliuszowi
Wśród pochodzących z wilanowskiego, historycznego zbioru talerzy majolikowych (liczącego obecnie 9, a przed II wojną światową 13 egzemplarzy), powstałych we …
Talerz z herbem aragońsko-sycylijskim
Nieliczne kolekcje mogą poszczycić się posiadaniem tak reprezentacyjnego naczynia ceramicznego, którego dekoracja herbowa ściśle wiąże je z dziejami kraju, w …
