Przybornik balowy, tzw. chatelaine
karta katalogowa kolekcji
Rzemiosło artystyczne
autor nieznany
Francja?
XIX w.
mosiądz, sztancowany, srebrzony, lutowany; tafla lustrzana, szkło przeźroczyste, celuloid
22 x 6,2 x 1,1 cm
Wil.5909
Ten oryginalny przedmiot popularnie nazywano w Polsce „szatelenką” - od francuskiego słowa chatelaine (fr. kasztelanowa). Urządzenie to znane już było w XVII w. kiedy to suknie damskie nie miały kieszeni i gospodyni mająca pieczę nad dużym gospodarstwem na klamrze przytwierdzonej do paska przypinała (przeważnie na łańcuszkach) klucze, niekiedy zegarek, nożyczki i inne podręczne drobiazgi potrzebne w codziennej krzątaninie. Były też znane szatelenki ze specjalistycznymi przyborami - np. do haftowania oraz masywniejsze, z dłuższymi łańcuszkami, zwykle z zegarkiem i kluczykiem dla mężczyzn. Nasz unikatowy, zakupiony z prywatnej kolekcji przybornik, stanowi odmianę przypinaną do sukni balowej i jest wyposażony w maleńki notesik z paroma kartkami z białego celuloidu do zapisywania tancerzy przewidzianych w kolejnych tańcach, tulejkowatą oprawkę do małego zaginionego ołówka, lusterko, szklany flakonik na parę kropel perfum i maleńką sakiewkę na kilka monet. Szatelenki szczególną popularność zdobyły w XVIII i XIX stuleciu. Wykonywano je zwykle ze srebra i czasem ze złota lub innych naśladujących je metali.
Joanna Paprocka-Gajek
Polecane
W karnawale
W XVIII wieku w Warszawie upowszechnił się sprowadzony z Włoch zwyczaj urządzania redut karnawałowych. Początkowo urządzano je dwa razy w …
Włoskie i francuskie pląsy
Jakub Sobieski radził synom wyjeżdżającym zagranicę, aby „nie opuszczali się” w nauce francuskiej galardy i inszych przedniejszych tańców. Istotnie, podczas …
Tańce polskie
Cała XVII-wieczna Polska rozbrzmiewała muzyką, wiele też tańczono. Każdy sejmik i sejm był okazją do urządzania rozmaitych „obiadów z tańcami”. …