Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Warszawa, 11 maja 2016 r.

OŚWIADCZENIE

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie ze szczególną wagą traktuje kwestie związane z zapewnieniem właściwej opieki nad unikatowymi formami krajobrazu historycznego w bezpośrednim sąsiedztwie wilanowskiego założenia pałacowo-ogrodowego. Zachowanie wyjątkowego bogactwa, budującego Klucz Wilanowski, jest możliwe przy zaangażowaniu instytucji uwzględniających w swojej misji ochronę dobra wspólnego, jak również odpowiednich organów mających realny wpływ na podejmowane decyzje administracyjne, a także społeczności lokalnej. Kształtowanie otoczenia pałacu wymaga szczególnej wrażliwości w procesie planistycznym, gdyż rozwiązania te muszą uwzględniać harmonijne przejście z terenów historycznej rezydencji królewskiej (park i ogrody, rezerwat przyrody, otulina rezerwatu) do otwartej przestrzeni publicznej coraz intensywniej eksploatowanej przez postępujący proces urbanizacji. Obszary na pograniczu tych dwóch stref powinny służyć celom rekreacyjnym połączonym z funkcjami muzealnymi, które zapewnią podtrzymanie zanikających wartości wilanowskiego genius loci. Istotą tej przestrzeni jest połączenie pierwiastka kultury i natury i ich harmonijnej koegzystencji, zgodnie z programem ideowym ustanowionym przez króla Jana III. Podejmowanie pewnych kompromisów w tym przypadku jest niezwykle trudne, co wynika m.in. z postępującej antropopresji i ekspansji rozrastającego się miasta. Muzeum od lat realizuje działania, które mają na celu ochronę najwrażliwszej zabytkowej tkanki i minimalizację negatywnych skutków postępu cywilizacyjnego dla wyjątkowego dobra dziedzictwa narodowego.

Tereny w bezpośrednim sąsiedztwie Muzeum od lat 70. XX w. poddawane są postępującym przekształceniom. Dynamika tych transformacji jest szczególnie widoczna dziś, gdy niecałe 500 metrów od unikalnej bryły XVII-wiecznej rezydencji królewskiej czy rezerwatu przyrody Morysin została zlokalizowana wielopasmowa droga o dużym natężeniu ruchu, nieopodal wyłania się stale powiększające swoje rozmiary osiedle mieszkaniowe „Miasteczko Wilanów”, a w najbliższej przyszłości planowana jest inwestycja budowy galerii handlowej, która z pewnością zaburzy czytelność dotychczasowej wilanowskiej dominanty.

Inwestorzy, planując swoje działania, bazują na korzystnych dla nich zapisach w prawie miejscowym – gdyż uchwalony w czasach Dawnej Gminy Wilanów Plan Miejscowy Zagospodarowania Przestrzennego Przedpola Pałacowego dopuszcza lokalizowanie megagalerii handlowej w bezpośrednim sąsiedztwie Muzeum. Nie jest to z pewnością rozwiązanie powszechnie praktykowane w innych miejscach kultury pamięci, nie zdarza się, by tego rodzaju agresywna infrastruktura usługowa wprowadzała dysonans poznawczy odbiorców i zakłócała proces przeżycia estetycznego, będącego jednym z głównych powodów wizyt w Wilanowie. Błędna decyzja administracyjna sprzed lat jest negatywnym ewenementem w skali świata, dostrzeganym w gronie osób opiniotwórczych i turystów z tegoż świata.

Muzeum uczy się funkcjonować w takiej sytuacji, zgodnie z prawem miejskim i grą inwestorską. Zbieramy informacje o tym, co jest planowane w sąsiedztwie, i antycypujemy skutki, z którymi Muzeum będzie musiało zmierzyć się wskutek realizacji nowych inwestycji. Muzeum stara się aktywnie partycypować w kreowaniu otaczającej przestrzeni m.in. poprzez wskazywanie kierunków w planowaniu przestrzennym. Przygotowało własną propozycję miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla Rejonu Otoczenia Pałacu Wilanowskiego wraz z Morysinem. Niestety większość informacji nie dociera do Muzeum drogą oficjalną, a powiadomienia o postępowaniach administracyjnych są prowadzone bez udziału Muzeum, mimo że właściwe organy administracyjne używają w nich Muzeum jako argumentów bez mojej wiedzy.

Vide:

http://www.wilanow-palac.pl/oswiadczenie_dyrektora_muzeum_ws_nieprawdziwej_informacji_zamieszczonej_w_czasopismie_teraz_wilanow.html

Proces ekspansji miasta w miejscach o szczególnej wartości ma swoje rygorystyczne reguły. Nie do pomyślenia jest, by przed Wersalem, Schoenbrunnem czy Prado powstały gigantyczne bryły galerii handlowych. Nasi sąsiedzi zadbali o harmonijne planowanie przestrzeni, w której wartości obszarów priorytetowych dyktują warunki dla nowych inwestycji, nie odwrotnie! Poważnym problemem jest również brak aktualnych modeli środowiskowych miasta, sumujących w czasie zjawiska mające wpływ na jakość – a raczej jej brak – życia i utrzymanie istniejących funkcji, a więc modeli innych niż analizy tworzone przez inwestorów. Operaty środowiskowe do planów miejscowych w okolicy pałacu są już dawno nieaktualne – po 15–18 latach od czasu ich powstania.

W trosce o wspólne dobro, jakim są zabytki i przyroda Wilanowa w granicach Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, miejscowego pomnika historii i najbliższego w sąsiedztwie krajobrazu historycznego, a także dbając o interes gości Muzeum oraz pośrednio o wizerunek miasta stołecznego Warszawy i państwa polskiego jako opiekunów dziedzictwa, Muzeum stara się w korespondencji z właściwymi organami podnosić kwestię przyszłych skutków planowanych inwestycji – w tym zwiększonego ruchu samochodowego, a co za tym idzie, zanieczyszczenia lokalnego środowiska, wzrostu natężenia hałasu, zapylenia, zasiarczenia, podniesionej temperatury powietrza, obniżenia poziomu wód gruntowych etc. Koszty związane z minimalizacją strat i przywróceniem równowagi unikalnych ekosystemów i wrażliwej substancji zabytkowej ponosić będzie Muzeum – dotowane z pieniędzy publicznych.

Paweł Jaskanis
Dyrektor
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Oświadczenie ws. budowy galerii handlowej w Wilanowie

Warszawa, 9 maja 2016 r.

OŚWIADCZENIE

W czasopiśmie „Teraz Wilanów”, numerze majowym 2016 r. ukazał się artykuł pt. „Kolejne spotkanie w sprawie budowy galerii handlowej w Wilanowie” (str. 3), w którym zamieszczono nieprawdziwą informację „Podobnie brak było, mimo zaproszenia przez inwestora oraz postulowanej przez Radnych jego obecności – dyr. Pawła Jaskanisa”. Na spotkanie przyszedłem, ale wraz ze współpracownikami nie zostałem wpuszczony na salę obrad przez organizatora.

Informacja prasowa dotyczy spotkania, które odbyło się w dn. 30 marca br. w Urzędzie Dzielnicy Wilanów z udziałem Radnych Dzielnicy Wilanów oraz przedstawicieli m.st. Warszawa, Zarządu Dzielnicy i inwestora – firmy GTC. Spotkanie miało być poświęcone zaprezentowaniu i omówieniu wariantowego zagospodarowania galerii handlowej i terenów przyległych w kontekście zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu Przedpola Pałacu Wilanowskiego.

Przedstawiciele Muzeum brali czynny udział w poprzednich spotkaniach Komisji Strategii i Planowania Przestrzennego Rady Dzielnicy Wilanów m.st. Warszawy w dn. 21 października 2015, 23 lutego 2016 i 2 marca 2016 r., kiedy między innymi była mowa o zagospodarowaniu przestrzennym bezpośredniego sąsiedztwa muzeum, także przedpola.

W związku z powyższym nieprawdziwa i wprowadzająca w błąd potencjalnych odbiorców jest informacja, że mimo zaproszenia dyrektor Muzeum nie przybył na spotkanie. Przyszedłem, lecz nie zostałem wpuszczony przez organizatorów.

Paweł Jaskanis
Dyrektor
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Do pobrania:

Oświadczenie

Folwark wilanowski

Folwark. Holendernia. Fot. J. Dobrzańska

Zobacz zdjęcia z gry "Wokół rezydencji"

Włości wilanowskie, których centrum stanowił pałac, za czasów króla Jana III obejmowały około 33 łany ziemi wraz z 12 wsiami. Elżbieta Sieniawska, kontynuując myśl Sobieskiego, dążyła do powiększenia majątku, który składał się ostatecznie z 20 wsi.

Z pałacem i okalającym go ogrodem fruktyfikująco-ozdobnym, w miejscu, gdzie dziś rozpościera się park angielsko-chiński, bezpośrednio sąsiadowały zabudowania folwarku, będące integralną częścią dóbr wilanowskich. Wśród nich można było odnaleźć owczarnię, stajnie, holendernię, pasiekę, browar, gołębnik, słodownię, wiatrak oraz stodołę. Każde gospodarstwo wymaga fachowej opieki. Nad folwarkiem wilanowskim czuwali podstarości oraz ogrodnik. Tuż za przeznaczonymi dla nich budynkami rozpościerał się ogród użytkowy, którego częścią były budynki figarni oraz pomarańczarni. Nie można było nie zwrócić uwagi także na porośniętą winoroślą górę Bachusa. Kryła ona w sobie piwnice, służące do przechowywania beczek z winem na królewski stół.

Żniwiarze wracający z pola, litografia XIX w., ze zbiorów Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Zyski czerpano z uprawy zbóż oraz hodowli koni i bydła, wśród których wyróżniały się krowy holenderskie. Na dworach magnackich pojawiały wtedy się one sporadycznie – pierwsze zostały sprowadzone do Różana w 1631 roku. Także browar i karczma przyczyniały się do pomnażania wilanowskiego majątku. Dobre zarządzanie spowodowało, że w czasach Potockich dobra wilanowskie zajmowały obszar prawie 15 tys. ha. W tym czasie też zmienił lokalizację folwark, który został przeniesiony na drugi brzeg Potoku Służewieckiego.

Bogate życie folwarku stanowi znakomitą inspirację dla działań edukacyjnych. W czasie Dni Wilanowa w trakcie gry terenowej „Wokół rezydencji” ożywiliśmy postacie pracujące w tym królewskim gospodarstwie. Mogliśmy dzięki temu porozmawiać z mleczarką dojącą krowy w Holenderni, owczarzem strzegącym owiec czy pszczelarzem dbającym o dostarczenie miodu na królewski stół.

Posłuchaj dźwięków folwarku

Imaginarium - Na folwarku

Oświadczenie Muzeum ws. historycznego folwarku

Oświadczenie Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie w sprawie historycznego folwarku wilanowskiego (w związku z ofertą jego sprzedaży)

W lutym 2014 r. Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego ogłosiła przetarg na zbycie działki 2/7 z obrębu 1-05-53 w Wilanowie (ul. Stanisława Kostki Potockiego 7 i 11). Po nieprzyjęciu jedynej – zgłoszonej przez muzeum – oferty SGGW ogłosiło drugi przetarg. Otwarcie ofert nastąpiło 9 kwietnia br. Ponownie jedyną ofertę złożyło muzeum i ponownie SGGW oferty muzealnej nie przyjęło.

12 maja rozpoczęły się negocjacje Komisji Przetargowej powołanej przez Rektora Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego z muzeum (wciąż jedynym oferentem). Ustalono, że dalsze negocjacje ww. sprawie muzeum będzie prowadziło w oparciu o ocenę prawidłowości sporządzenia operatu szacunkowego, dokonaną przez organizację zawodową rzeczoznawców majątkowych (działającą w trybie art. 157 ustawy z dnia 21 sierpnia o gospodarce nieruchomościami), którą ustalą obie strony i która zbada rozbieżne operaty szacunkowe będące podstawą sformułowania oferty przez muzeum oraz określenia wartości nieruchomości przez SGGW.

Muzeum zaznacza, że decyzja o ustaleniu ceny nabycia w ramach negocjacji wymagać będzie akceptacji organizatora muzeum, tj. Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Muzeum Pałacu Króla Jana III Wilanowie pragnie zwrócić uwagę, że wyżej wymieniona nieruchomość jest częścią folwarku wilanowskiego – dawnego zaplecza gospodarczego królewskiej rezydencji w Wilanowie i z historycznego punktu widzenia niezwykle istotnego dopełnienia krajobrazowego i urbanistycznego założenia pałacowo-ogrodowego w Wilanowie.

Działka wystawiona na sprzedaż zalicza się do zachodniej części terenu dawnego folwarku będącego obecnie własnością SGGW i przylegającego do granic zabytkowej nieruchomości należącej do Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. Część wschodnia przylega bezpośrednio do parku i projektowana była na początku XIX wieku jako architektoniczne obramowanie założenia krajobrazowego. Obydwie części należały do dóbr wilanowskich już w czasach króla Jana III, ale część zachodnia, zwana również „zespołem browaru”, jest niezwykle cenna ze względu na najstarsze obecnie na folwarku wilanowskim budowle: murowany browar (wzniesiony przed 1747 r.), który do końca 2014 roku użytkowany był jako siedziba Urzędu Dzielnicy Wilanów oraz usytuowany naprzeciwko niego spichlerz (datowany na lata 1747–1793 r. – obecnie stanie wskazującym na potrzebę prac remontowych, konserwatorskich i rewitalizacyjnych), który w dużej mierze zachował do dzisiaj swój oryginalny wygląd.

Obydwa budynki od 1 lipca 1965 r. wpisane są do rejestru zabytków województwa mazowieckiego jako „spichrze, Wilanów”, a w gminnej ewidencji zabytków m.st. Warszawy ujęte są jako spichlerz II numer 00018013 oraz spichlerz I numer 00018014.

Należy podkreślić, że właściciel zabytku obowiązany jest na mocy przepisów art. 5 Ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami do sprawowania opieki nad zabytkiem, polegającej w szczególności na zapewnieniu warunków jego naukowego badania i dokumentowania, prowadzenia przy nim prac konserwatorskich, restauratorskich i budowlanych, zabezpieczenia i utrzymania zabytku wraz z otoczeniem w jak najlepszym stanie, korzystania z niego w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości oraz popularyzowaniu i upowszechnianiu wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury.

Dla uzupełnienia informacji dotyczących statusu i wartości kulturowych omawianej działki (i całego dawnego folwarku wilanowskiego) istotne jest wskazanie, że znajduje się w granicach układu ruralistycznego dawnej wsi Wilanów, co do którego Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków wszczął postępowanie o wpis do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego. Postanowienia w sprawie wszczęcia i ustaleń dokonanych w toku postepowania odnaleźć można pod linkami:
http://www.mwkz.pl/images/stories/Obwieszczenia/2014.12.01/1.pdf
oraz
http://www.mwkz.pl/images/stories/Obwieszczenia/03.03.2015/1.pdf

Działka objęta ofertą sprzedaży oraz cały folwark wilanowski są również objęte ochroną na mocy Uchwały nr XXXIV/820/2012 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 29 marca 2012 r. w sprawie zatwierdzenia planu ochrony Wilanowskiego Parku Kulturowego. W załączniku nr 1 do Uchwały zostały określone wytyczne dotyczące sposobu użytkowania i zagospodarowania tych terenów oraz rekomendowane kierunki ich ochrony, m.in.:

uporządkowanie istniejącej zabytkowej zabudowy przedpola pałacowego i folwarku, z przekształceniem części przedpola oraz folwarku w teren dla obsługi ruchu turystycznego, obiektów kultury i edukacji muzealnej;
opracowanie dokumentacji konserwatorskiej dla wprowadzenia w/w obiektów do rejestru zabytków.

Zgodnie z Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie z dnia 3 września 2014 r (Dz.U. Woj. Maz z 2014 r. poz. 8272) w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody „Morysin” folwark wilanowski i obszar działki 2/7 znajduje się w otulinie rezerwatu.

Wywiad nt. wilanowskiego folwarku udzielony przez dyrektora Pawła Jaskanisa 9 kwietnia 2015 r. do wysłuchania tutaj: LINK

AKTUALIZACJA

Z przyjemnością możemy poinformować, że po trwającej ponad 1, 5 roku procedurze formalnej i długich negocjacjach, Muzeum sfinalizowało zakup działki wraz z znajdującymi się na niej budynkami: murowanym browarem oraz drewnianym spichlerzem. Włączenie w granice Muzeum terenów zachodniego Folwarku Wilanowskiego to pierwszy krok w kierunku zapewnienia integralności obszarów stanowiących niegdyś spójny krajobrazowo i funkcjonalnie obszar, zaprojektowany przez króla Jana III. Starania Muzeum mają na celu zapewnienie odpowiedniej i harmonijnej opieki konserwatorskiej nad zabytkowymi zasobami kulturowo–przyrodniczymi oraz historycznym krajobrazem rdzenia przestrzennego dawnej rezydencji królewskiej. Priorytetowe z punktu widzenia Muzeum są również poprawa bezpieczeństwa i wdrożenie innowacyjnych formuł udostępniania zasobów zabytkowych, przyrodniczych i krajobrazowych dla szerokiego grona odbiorców – zarówno turystów zainteresowanych ofertą, jak i podmiotów chcących nawiązać współpracę w modelu partnerstw publiczno–prywatnych. Reintegracja funkcjonalno–przestrzenna spełni oczekiwania publiczności, zainteresowanej formami gospodarowania w dawnej Polsce.

AKTUALIZACJA 2017

Pod koniec 2017 r. dzięki staraniom Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie oraz dotacji celowej Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, podjęto starania mające na celu zakup pozostałej części dawnego folwarku królewskiego, tzw. Folwarku Wschodniego. Planowane zakończenie zakupu nastąpi do końca 2018 r. Zakup folwarku pozwoli na stworzenie bezpiecznego buforu pomiędzy delikatną tkanką zabytkową a coraz bardziej rozrastającym się miastem, zaś dla muzeum będzie szansą na rozwój działalności edukacyjnej.

Paweł Jaskanis
Dyrektor Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Zakup Folwarku Wschodniego przylegającego do parku wilanowskiego dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Wywiad z dyrektorem Pawłem Jaskanisem ws. wilanowskiego folwarku

Projekt Folwark – efekty warsztatów architektonicznych

Folwark wilanowski to przestrzeń wymagająca rewitalizacji z poszanowaniem historycznego krajobrazu Wilanowa oraz otwarcia na problemy współczesnej urbanistyki. To miejsce, które ma służyć mieszkańcom Warszawy i publiczności muzeum. Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie w XVIII-wiecznym spichlerzu i przestrzeni wokół dawnego browaru (wykorzystywany do niedawna jako ratusz dzielnicy Wilanów) pragnie stworzyć miejsce otwarte na działania edukacyjne, rekreację i które będzie przybliżać dziedzictwo kulturowe rezydencji królewskiej, historię folwarku wilanowskiego i dawne rzemiosła.

W dniach 14–15 października 2016 r. w wilanowskim pałacu architekci i edukatorzy z Bułgarii, Hiszpanii, Danii, Holandii i Polski poprowadzili rodzinne warsztaty edukacji architektonicznej – Projekt Folwark. We wspólnym projektowaniu wzięły udział rodziny z dziećmi oraz młodzież. Zapraszamy do zapoznania się z efektami ich pracy.

Uczestnicy warsztatów poznali historię powstania i rozbudowy folwarku. Analizując historyczne plany rezydencji wilanowskiej, odkrywali zmiany, jakim podlegał teren wokół pałacu. Zbadali, jak przestrzeń historycznego folwarku jest powiązana z miastem i co decyduje o charakterze architektury folwarcznej. Dyskutowali, co dla nich, dzieci i młodzieży, jest szczególnie cenne w tym miejscu, i jak chcieliby, żeby ta przestrzeń wyglądała w przyszłości. Przy wsparciu architektów uczestnicy warsztatów przełożyli własne pomysły na Projekt Folwark. Efektem ich prac jest publikacja, która stanowi niezwykłą pamiątkę odkrywania przestrzeni wilanowskiego folwarku. Zawiera ona rys historyczny, rozmowę z Elżbietą i Jackiem Kozłowskimi, byłymi mieszkańcami dóbr wilanowskich, oraz warsztatowe koncepcje zagospodarowania.

Pobierz broszurę PDF:

Projekt Folwark

Architekci i edukatorzy prowadzący warsztaty: Pia Rasmussen (Dania), Luise Josephine Rathje (Dania), Cristina Llorente (Hiszpania), Magdalena Rajeva (Bułgaria), Marcel Musch (Holandia), Dariusz Śmiechowski (Polska), Zbigniew Domagalski (Polska), Anna Bąk (Polska) i Katarzyna Domagalska (Polska).

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

K. Schnage, Plan sytuacyjny pałacu z zabudowaniami i ogrodem w Wilanowie, 1845-1848, Wł.: Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Organizator warsztatów: Fundacja Młodej Kultury Hopsiup Project

Współorganizatorzy: Dzielnica Wilanów, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Fundacja Wspólnie LafargeHolcim, Duński Instytut Kultury

Koordynacja: Katarzyna Domagalska. Współpraca: Jolana Bosca, Kinga Walczyńska, Hubert Wójcicki. Eksperci merytoryczni: Aleksandra Głowacz, Urszula Rukat, Dariusz Śmiechowski

Partner: Koło-Geberith. Partner merytoryczny: Mazowiecka Okręgowa Izba Architektów RP, Instytut Badań Przestrzeni Publicznej, Stowarzyszenie Playce

Oświadczenie Muzeum ws. zagospodarowania przestrzennego rezydencji wilanowskiej

Oświadczenie dyrektora Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie w sprawie zasad zagospodarowania przestrzennego terenu historycznej rezydencji wilanowskiej wraz z jej otoczeniem krajobrazowym

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie zarządza nieruchomością o powierzchni 89 hektarów, na której znajduje się wilanowskie założenie pałacowo-parkowe wraz z Jeziorem Wilanowskim i rezerwatem przyrody Morysin, które jest częścią wilanowskiego założenia krajobrazowego – dzieła króla Jana III. Od czasu nacjonalizacji dóbr wilanowskich poza granicami muzeum pozostają: pola morysińskie z aleją prowadzącą do neogotyckiej bramy (w ruinie) położone na wchód od pałacu, folwark wilanowski z licznymi historycznymi (niestety w znacznym stopniu zaniedbanymi) budynkami graniczący z parkiem wilanowskim od południa oraz pola wilanowskie, przez które otwierał się wzdłuż kilkusetmetrowej długości kanału wodnego widok z pałacu na skarpę warszawską, a które już są zabudowane osiedlami mieszkaniowymi.

Duża część obszaru otaczającego muzeum (i sama nieruchomość muzealna) od 11 lat nie jest objęta planem zagospodarowania przestrzennego. Wywołuje to niepewność co do tego, co powstanie w nadchodzących latach w najbliższym sąsiedztwie pałacu i parku wilanowskiego – czy będą to kolejne ogrodzone osiedla apartamentowców, biurowce czy może galeria handlowa? Czy jednak otwarty dla wszystkich teren publiczny, na którym w zabytkach poddanych rewitalizacji proponowane będą w estetycznej formie i o wysokiej jakości usługi z zakresu przemysłów kulturowych, związane z charakterem miejsca zapewniające spędzanie czasu w kontakcie z dziedzictwem?

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie nie pozostaje wobec tej perspektywy bierne, składając własne propozycje dotyczące zagospodarowania przestrzennego jego otoczenia – najważniejszą z nich są sporządzone w formie graficznej uzupełnionej opisem „Propozycje ustaleń do projektu zagospodarowania przestrzennego rejonu pałacu w Wilanowie z Morysinem” (13,5 MB, PDF) sporządzone w odpowiedzi na zaproszenie Wydziału Planowania Miejscowego Biura Architektury i Planowania Przestrzennego Urzędu m.st. Warszawy z 20 maja 2013 r. Muzeum dotąd nie zostało poinformowane o tym, jak propozycja muzeum została spożytkowana.

Dn. 13 stycznia 2016 r. Prezydent m.st Warszawy wydał ogłoszenie o ponownym przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego otoczenia Pałacu Wilanowskiego z Morysiem (link do strony m. st. Warszawy), wobec tego Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie przystąpiło do aktualizacji i uszczegółowienia opracowania przekazanego w 2013 r. Swoją propozycję do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zaprezentowało na posiedzeniu Komisji Strategii i Planowania Przestrzennego Rady Dzielnicy Wilanów, które odbyło się w dn. 23 lutego br. w Urzędzie Dzielnicy Wilanów. Propozycja muzeum zyskała aprobatę i przychylność obecnych na posiedzeniu Radnych oraz mieszkańców dzielnicy, w dn. 2 marca br. Muzeum przekazało wniosek ze swoją propozycją do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego do Biura Architektury i Planowania Przestrzennego Urzędu m. st. Warszawy.

Szczególna uwaga wilanowian, naszej publiczności oraz osób i instytucji odpowiedzialnych za planowanie i zagospodarowanie przestrzenne w Warszawie spocząć powinna na nieruchomościach przylegających od południa do parku wilanowskiego (na planie oznaczonych jako 23 i 25 Ukne), które są pozostałościami historycznego folwarku wilanowskiego z zabytkowymi budynkami, z których najstarsze powstały w XVIII wieku. Ich obecny właściciel – Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego – nie planuje ich rewitalizacji, a dąży do ich zbycia – przy czym rezultat tej transakcji w obecnych warunkach może być taki jak w południowej części folwarku, w której na miejscu zespołu dawnej gorzelni powstało osiedle mieszkaniowe. Muzeum widzi dla tego obszaru inne funkcje, które, by stać się obowiązującą wytyczną dla każdego właściciela, musza stać się prawem. Propozycja muzeum to przeznaczenie tego obszaru dla działalności związanej z funkcjami kultury, nauki i edukacji oraz przemysłów kulturowych, w tym pokazów i rekonstrukcji historycznej. Do zachowania i uzupełnienia byłby obecny układ przestrzenny, do uporządkowania i odnowienia – istniejąca zabytkowa zabudowa folwarczna. Nad brzegiem jeziora powstałaby przystań z zapleczem szkutniczym i infrastrukturą edukacji kulturowej i przemysłów kulturowych.

Drugim ważnym dokumentem dotyczącym wizji zagospodarowania najbliższego sąsiedztwa Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie są uwagi muzeum zgłoszone w reakcji na ogłoszenie przez Prezydent m.st. Warszawy podjęcia uchwały o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu Przedpola Pałacu Wilanowskiego (ogłoszenie urzędu miasta jest dostępne: tutaj. Obszar, którego dotyczy ogłoszenie, znajduje się na wprost pałacu wilanowskiego, po drugiej stronie ulicy Przyczółkowej i obejmuje między innymi tzw. plażę Wilanów, ratusz i pola, na których powstać mają galerie handlowe. Muzeum złożyło swoje propozycje zarówno w wersji graficznej, nakładając swoje uwagi na plan sporządzony przez Miejską Pracownię Planowania Przestrzennego i Strategii Rozwoju, jak i w osobnym piśmie, które odnosi się do projektowanych ustaleń planu zagospodarowania przestrzennego na zasadzie uwag ogólnych i szczegółowych propozycji do ich treści.

Uprzejmie zapraszam do zapoznania się z treścią pism i z załączników graficznych, które – najogólniej rzecz biorąc – wyrażają troskę o to, by społeczność lokalna mogła cieszyć się harmonijnie zagospodarowanymi obszarami, zintegrowanymi funkcjonalnie, a także by planowane w rejonie nowe inwestycje nie przytłaczały sąsiedztwa swym ogromem i gwarantowały bezpieczeństwo wrażliwej tkance kulturowych i przyrodniczych zasobów zabytkowych.

Paweł Jaskanis
Dyrektor Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie

Pliki do pobrania:

Zapraszamy również do lektury poniższych dokumentów:

Muzea na straży przestrzeni

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie za jeden z priorytetowych celów stawia sobie ochronę bogactwa krajobrazowego. Z jednej strony łączy ono w sobie historyczne zasoby architektury i sztuki dawnej rezydencji królewskiej wraz z pozostałościami dawnego zaplecza gospodarczego, z drugiej zaś – dziedzictwo przyrodnicze, zachowane w pałacowych założeniach ogrodowych oraz obszarze rezerwatu Morysin.

Nie jest to jednak łatwe zadanie we współczesnych czasach, kiedy to chcąc zachować unikatowe wartości, trzeba się zmierzyć z postępującą presją urbanistyczną rozrastającego się miasta, za sprawą której bufor, otaczający wilanowską spuściznę, niebezpiecznie się kurczy.

Dlatego też 21 czerwca 2016 r. w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie odbyło się seminarium „Muzea na straży wartości przestrzeni publicznej”, zorganizowane przez Forum Muzeów – Domów Historycznych. Podczas wydarzenia debatowano o perspektywie zagrożeń urbanizacyjnych dla wilanowskiej rezydencji królewskiej oraz o możliwościach sprawowania przez muzea funkcji ochrony wartości przestrzeni publicznej w ich bezpośrednim otoczeniu.

Pokłosiem rozmów jest artykuł pt. „Na straży przestrzeni” autorstwa Pani Moniki Odrobińskiej, który ukazał się w tygodniku „Idziemy” (nr 34 z 2016 r.). Gorąco zachęcamy do lektury i poszerzania wiedzy na temat wartości przestrzennych oraz zagrożeń, związanych z ich przekształceniem i degradacją . Artykuł dostępny jest pod linkiem:

http://idziemy.pl/spoleczenstwo/na-strazy-przestrzeni/

Odpowiedzialność muzeów za pejzaż | Rezolucja ICOM

9 lipca 2016 w Mediolanie 31. Zgromadzenie Generalne ICOM przyjęło cztery rezolucje, w tym jedną szczególnie istotną dla Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. Oto jej treść.

Rezolucja nr 1
Odpowiedzialność muzeów za pejzaż.

Muzea i pejzaże stanowią istotny element fizycznego, naturalnego, społecznego i symbolicznego środowiska człowieka.
Otoczenie krajobrazowe (pejzaż) jest wysoce złożonym systemem powiązań, definiowanych (określanych) relacjami między czynnikami społecznymi i naturą. Bogactwo pejzażu ma swoje źródło w jego różnorodności.
Muzea są częścią pejzażu. Gromadzą materialne i niematerialne dziedzictwo powiązane z otoczeniem. Kolekcji (zbiorów muzealnych) będących częścią dziedzictwa nie można wyjaśnić bez osadzenia ich w otaczającym pejzażu.
Muzea ponoszą szczególną odpowiedzialność za otaczający je pejzaż, zarówno o charakterze miejskim, jak i wiejskim. Skutkiem jest podwójny obowiązek nałożony na muzea: z jednej strony zarządzają one i ponoszą koszty utrzymania dziedzictwa z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju danego obszaru, z drugiej strony ogniskują uwagę na obrazowaniu i przedstawieniach, które określają i identyfikują pejzaż sam w sobie.

Mając na uwadze powyższe, a także:
1 Pamiętając przyjęte konwencje UNESCO, Kodeks Etyki ICOM dla Muzeów oraz Kodeks Etyki Muzeów Historii Naturalnej;
2.Wiedząc, iż koncepcja pejzażu kulturowego obejmuje nie tylko fizyczny obszar, lecz także szeroki zakres czynników niematerialnych – od języka po styl życia; od wierzeń religijnych po różne formy życia społecznego, od technologii po sposoby życia i wytwarzania, a także systemy władzy oraz przemiany wynikające z różnic między pokoleniami;
3.Zdając sobie sprawę, iż tak sformułowana koncepcja obejmuje otoczenie dźwiękowe, zapachowe, sensoryczne, pejzaż umysłowy, a także środowisko pamięci i konflikty, często przechowywane i zapisane w miejscach, obiektach, dokumentach i obrazach, otwierają się nieograniczone możliwości działania muzeów na rzecz kształtowania pejzażu kulturowego;
4. Rozumiejąc, iż muzea dzięki wiedzy specjalistycznej i doświadczeniu swoich pracowników podnoszą świadomość społeczną, pomagając tym samym w podejmowaniu decyzji, co także ma wpływ na przekształcenie otaczającego pejzażu;
5. Biorąc pod uwagę, iż muzea współdziałają z innymi instytucjami w celu zachowania dziedzictwa, zarządzają nim i dbają o jego rozwój.

31. Zgromadzenie Generalne ICOM zaleca aby:
Muzea rozszerzyły swoją misję, obejmując prawną i funkcjonalną ochroną oraz biorąc w zarząd budynki i miejsca o charakterze pejzażu kulturowego – jako „muzea o poszerzonych kompetencjach”, zapewniając wzmocnioną ochronę i dostęp do dziedzictwa w bliskiej współpracy ze społecznościami.
Muzea przyczyniają się nie tylko do kształtowania wiedzy i wartości pejzaży kulturowych, ale także do rozwoju określających je symbolicznych obszarów, tak, aby pojęcie pejzażu kulturowego służyło określeniu wartości, które należy chronić, zachować i przekazać przyszłym pokoleniom, a także wskazaniu drogi, jaką można pójść, aby działać zamiast kwestionować, krytykować i zmieniać.
Międzynarodowa Rada Muzeów kładzie nacisk na potrzebę podkreślania roli pejzażu kulturowego, we wszelkiego typu regulacjach i dokumentach, takich jak: Definicja Muzeum, Statut ICOM, Kodeks Etyki ICOM dla Muzeów.

Rezolucja uchwalona na podstawie rekomendacji zgłoszonej przez ICOM Francja, ICOM Włochy w dn. 5 lipca 2016, wspierana przez ICOFOM.
Opracowanie i redakcja: Komitet ds. Rezolucji, przewodnicząca: Dorota Folga-Januszewska, członkowie: Amareswar GALLA, Australia, Member; Rooksana OMAR, South Africa, Member; Luis RAPOSO, Portugal, Member; Emma NARDI, Italy, Member; Teti HADJINICOLAOU, Greece, Member; Vaiva LANKELIENE, Lithuania, Member.
Ex officio members: Hans Martin HINZ, Germany, ICOM President; Anne-Catherine Robert-Hauglustaine, France, ICOM Director General.

Przekład na język polski z jęz. francuskiego i angielskiego: Dorota Folga-Januszewska

Pozostałe rezolucje dostępne pod adresem:

http://icom.museum/the-governance/general-assembly/resolutions-adopted-by-icoms-general-assemblies-1946-to-date/milan-2016/

Planowanie muzeum w otoczeniu | sprawozdanie z międzynarodowego seminarium ICOM

Kliknij, aby zobaczyć więcej zdjęć

16 i 17 maja 2017 odbyło się w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie międzynarodowe seminarium współorganizowane z muzeum przez ICOM Europe i ICOM Polska zatytułowane „Planowanie muzeum w otoczeniu” zrealizowane w cyklu ICOM Europe „Główne kierunki w zarządzaniu muzeum”.

Punktem wyjścia była przegłosowana na Konferencji Generalnej ICOM w Mediolanie 9 lipca 2016 roku – rezolucja zatytułowana „Odpowiedzialność muzeum za krajobraz” , która otworzyła ważny i trudny rozdział w historii muzeów. Po raz pierwszy w XXI wieku – to, co w istocie stanowi esencję zachodzących w świecie muzeów zmian – zostało ujęte w treści rezolucji (w załączeniu treść w tłumaczeni na język polski). Jej praktyczne wdrożenie wymaga nie tylko zmiany myślenia w samych muzeach, ale przede wszystkim wielkiej pracy na rzecz zrozumienia przez system administracji państwa czy samorządów terytorialnych oraz przez polityków i innych decydentów – nowej roli, jaką te instytucje mogą z sukcesem pełnić w ochronie dziedzictwa kultury, natury i uczestnictwie w działalności społecznej. Muzea są bowiem największymi ze względu na wartość zbiorów i najwyższy profesjonalizm instytucjami opieki nad dziedzictwem materialnym i niematerialnym, dodatkowo wyspecjalizowanymi w przekazywaniu wzorów kultury i ich wartości oraz edukacji społecznej. Ponadto pełnią rolę generatorów turystyki masowej i z tego powodu stanowią ważne ogniwo gospodarki czasu wolnego.

Uczestnikami seminarium byli najwybitniejsi znawcy zagadnienia, a zarazem inicjatorzy rezolucji: Luis RAPOSO prezydent ICOM Europe, Alberto GARLANDINI – prezydent ICOM Włochy i członek Komitetu Doradczego ICOM, Dorota Folga Januszewska, prezydent ICOM Polska i prezydent Komitetu ds. Rezolucji ICOM, który przygotował w/s zalecenia, Daniele JALLA, prezydent ICOM Włochy w l. 2004-2010 i inicjator wielu działań w Piemoncie i Włoszech mających na celu przekształcenie całych miast w „żyjące muzea”; François MAIRESSE, prezydent ICOFOM, profesor muzeologii na Sorbonie, Donatella MURTAS, architekt i muzeolog, inicjatorka jednego z pierwszych eco-muzeów w Europie - Ecomuseo dei Terrazzamenti e della Vite di Cortemilia (Cuneo). Polskę reprezentowało liczne grono dyrektorów muzeów zarządzających złożonym i rozprzestrzenionym dziedzictwem, wskazując, iż wiele założeń rezolucji zostało już w praktyce przetestowanych w polskim muzealnictwie.

Propozycje i doświadczenia zebrane po seminarium stanowić będą podstawę wydania publikacji pt. ODPOWIEDZIALNOŚC MUZEUM ZA KRAJOBRAZ, planowanej w serii „Muzeologia”, wydawanej przez Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie i TAiWPN UNIVERSITAS.

Treść rezolucji

Rezolucja nr 1 przyjęta przez 31. Zgromadzenie Generalne ICOM 9 lipca 2016 w Mediolanie

http://icom.museum/the-governance/general-assembly/resolutions-adopted-by-icoms-general-assemblies-1946-to-date/milan-2016/

Odpowiedzialność muzeów za krajobraz^[1]

Muzea i krajobrazy stanowią istotny element fizycznego, naturalnego, społecznego i symbolicznego środowiska człowieka.

Otoczenie krajobrazowe (pejzaż) jest wysoce złożonym systemem powiązań, definiowanych (określanych) relacjami między czynnikami społecznymi i naturą. Bogactwo krajobrazu ma swoje źródło w jego różnorodności.

Muzea są częścią krajobrazu. Gromadzą materialne i niematerialne dziedzictwo powiązane z otoczeniem. Kolekcji (zbiorów muzealnych) będących częścią dziedzictwa nie można wyjaśnić bez osadzenia ich w otaczającym pejzażu.

Muzea ponoszą szczególną odpowiedzialność za otaczający je krajobraz, zarówno o charakterze miejskim jak wiejskim. Skutkiem jest podwójny obowiązek nałożony na muzea: z jednej strony zarządzają one i ponoszą koszty utrzymania dziedzictwa z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju danego obszaru, z drugiej strony ogniskują uwagę na obrazowaniu i przedstawieniach , które określają i identyfikuję pejzaż sam w sobie.

Mając na uwadze powyższe, a także:

1 Pamiętając przyjęte konwencje UNESCO, Kodeks Etyki ICOM dla Muzeów oraz Kodeks Etyki Muzeów Historii Naturalnej;

2. Wiedząc, iż koncepcja pejzażu kulturowego obejmuje nie tylko fizyczny obszar, lecz także szeroki zakres czynników niematerialnych – od języka po styl życia; od wierzeń religijnych po różne formy życia społecznego, od technologii po sposoby życia i wytwarzania, a także systemy władzy oraz przemiany wynikające z różnic między pokoleniami ;

3. Zdając sobie sprawę, iż tak sformułowana koncepcja obejmuje otoczenie dźwiękowe, zapachowe, sensoryczne, pejzaż umysłowy, a także środowisko pamięci i konflikty, często przechowywane i zapisane w miejscach, obiektach, dokumentach i obrazach, otwierają się nieograniczone możliwości działania muzeów na rzecz kształtowania krajobrazu kulturowego;

4. Rozumiejąc, iż muzea dzięki wiedzy specjalistycznej i doświadczeniu swoich pracowników podnoszą świadomość społeczną, pomagając tym samym w podejmowaniu decyzji, co także ma wpływ na przekształcenie otaczającego krajobrazu;

5. Biorąc pod uwagę iż muzea współdziałają z innymi instytucjami w celu zachowania dziedzictwa, zarządzają nim i dbają o jego rozwój.

31. Zgromadzenie Generalne ICOM zaleca aby:

Muzea rozszerzyły swoją misję, obejmując prawną i funkcjonalną ochroną oraz biorąc w zarząd budynki i miejsca o charakterze krajobrazu kulturowego – jako „muzea o poszerzonych kompetencjach”, zapewniając wzmocniona ochronę i dostęp do dziedzictwa w bliskiej współpracy ze społecznościami.

Muzea przyczyniają się nie tylko do kształtowania wiedzy i wartości krajobrazów kulturowych, ale także do rozwoju określających je symbolicznych obszarów, tak aby pojęcie pejzażu kulturowego służyło określeniu wartości, które należy chronić, zachować i przekazać przyszłym pokoleniom, a także wskazaniu drogi, jaką można pójść aby działać zamiast kwestionować, krytykować i zmieniać.

Międzynarodowa Rada Muzeów kładzie nacisk na potrzebę podkreślania roli krajobrazu kulturowego, we wszelkiego typu regulacjach i dokumentach , takich jak: Definicja Muzeum, Statut ICOM, Kodeks Etyki ICOM dla Muzeów.

Rezolucja uchwalona na podstawie rekomendacji zgłoszonej przez ICOM Francja, ICOM Włochy w dn. 5 lipca 2016, wspierana przez ICOFOM.

Opracowanie i redakcja: Komitet ds. Rezolucji, przewodnicząca: Dorota Folga-Januszewska, członkowie: Amareswar GALLA, Australia, Member; Rooksana OMAR, South Africa, Member; Luis RAPOSO, Portugal, Member; Emma NARDI, Italy, Member; Teti HADJINICOLAOU, Greece, Member; Vaiva LANKELIENE, Lithuania, Member.

Ex officio members: Hans Martin HINZ, Germany, ICOM President; Anne-Catherine Robert-Hauglustaine, France, ICOM Director General.

Przekład na język polski z języka francuskiego i angielskiego: Dorota Folga Januszewska

[1] W tekście tłumaczenia na jęz. polski używane są wymiennie słowa „krajobraz” i „pejzaż”, rozumiane jednak jako synonimy.

„Jaki park zamiast plaży” – opinia muzeum

Pałac i plaża wilanów Z.Myczkowski 2011.jpg

Najbliższe otoczenie pałacu wilanowskiego, w tle widoczny fragment Plaży Wilanów w 2011 r., fot. Z. Myczkowski

Zachęcamy do zapoznania się z uwagami muzeum do konsultacji społecznych „Jaki park zamiast plaży”.

Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie jako instytucja powołana do sprawowania opieki nad dziedzictwem narodowym nie tylko z uwagą przygląda się pracom związanym z planowaniem przestrzennym, ale też aktywnie uczestniczy w działaniach dotyczących zmian w swoim najbliższym otoczeniu.

Zdajemy sobie sprawę, że kształtowanie przestrzeni jest zagadnieniem zarówno trudnym, jak i wymagającym odpowiedzialności – z błędami architektów i decydentów będą zmagać się kolejne pokolenia. Dlatego też Muzeum Pałacu w Wilanowie jako „muzeum rozszerzone” czuje się odpowiedzialne za otoczenie, w którym funkcjonuje. Szukamy dobrych wzorców, wymieniamy się doświadczeniami i pomysłami z partnerskimi instytucjami, bierzemy aktywny udział w dyskusjach, które dotyczącą przestrzeni w naszym bliższym i dalszym sąsiedztwie – robimy to dla dobra naszych zwiedzających – sąsiadów, rodaków i zagranicznych gości.

Teren tzw. Plaży Wilanów jest obecnie przedmiotem debaty publicznej – 11 stycznia 2018 r. odbyło się spotkanie podsumowujące przeprowadzone przez Urząd Dzielnicy Wilanów konsultacje społeczne. W załącznikach przedstawiamy zbiór materiałów, które muzeum przekazało jako swój głos w dyskusji – wśród nich są dotychczasowe uwagi muzeum zgłaszane do projektów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego rejonu Przedpola Pałacu Wilanowskiego (obejmującego teren dzisiejszej Plaży Wilanów), a także opracowanie dotyczące zagospodarowania Osi Królewskiej i terenu Plaży Wilanów przygotowane przez Ewę Jakubowską-Smagieł, pracującą w muzeum.