Warsztaty kulinarne dla dorosłych; fot. M. Mastykarz

Rok 2018 był Europejskim Rokiem Dziedzictwa Kulturowego. Nasze muzeum realizowało projekt, w ramach którego upowszechnialiśmy wiedzę o kulturze staropolskiej, w szczególności o kuchni historycznej i obyczajach związanych z kulturą stołu, rozumieniu smaku oraz kształtowaniu polskiego dziedzictwa kulinarnego na tle europejskiej tradycji. W 2018 roku przeprowadziliśmy ponad 200 warsztatów kulinarnych, w trakcie których dzieci, młodzież i dorośli zdobywali wiedzę o kuchni staropolskiej i doświadczenie praktyczne, a młodzi specjaliści podnosili swoje kwalifikacje. Zorganizowaliśmy też konferencję naukową poświęconą badaniu źródeł historycznych, popularyzacji wiedzy na temat kuchni i obyczajów stołu, rekonstrukcji kulinarnej i przemysłom kulturowym związanym z żywieniem dawniej i obecnie.

Nasz projekt realizowany był w ramach Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018 i we współpracy z Siecią Europejskich Rezydencji Królewskich ARRE, do której należymy od 2006 roku. Każda z 21 rezydencji królewskich biorących udział w projekcie „A Place at the Royal Table” miała własny pomysł na to, w jaki sposób inspirować odwiedzających do poznawania historii i włączania się w twórcze działania przybliżające znaczenie dziedzictwa. Wspólna jest za to misja: 

Szczupak po staropolsku; fot. A. Indyk

In 2018 we invite our visitors to share our heritage and cultivate the future. Through programs for our millions of visitors, we want to raise awareness for the culinary traditions in European Courts.

Co można oddać w języku polskim w taki sposób:

W 2018 roku zapraszamy naszych gości do poznawania i kultywowania wspólnego dziedzictwa. Tworząc programy adresowane do milionów gości odwiedzających rezydencje królewskie, pragniemy dzielić się wiedzą o kulinarnej tradycji europejskich dworów.

W ramach projektu „A Place at the Royal Table” wspólnie i w każdej z rezydencji osobno promujemowaliśmy dziedzictwo kulinarne i podkreślaliśmy związki między europejskimi dworami królewskimi na różne sposoby, m.in. poprzez organizację wystaw i warsztatów oraz programów rekonstrukcji historycznej, wydarzeń plenerowych i seminariów.

Inauguracja projektu „A Place at the Royal Table” nastąpiła 15 marca 2018 roku, przy okazji otwarcia wystawy w Schloss Hof w Austrii. Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie prezentowało tam obiekt z naszej kolekcji (pojemnik na przyprawy) i wyjaśniało – w formie opowieści – znaczącą rolę przypraw w kuchni staropolskiej:

Smak potraw byłby nudny i przewidywalny, gdyby nie przyprawy. Kuchnia staropolska znana jest ze smaków dziś nieoczywistych, często intrygujących, właśnie dzięki przyprawom, które dawniej kojarzyły się zamożnością i elitami.

Wnętrze kuchni, mal. Jacob Matham, 1625, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie; fot. Z. Reszka

Przyprawy wykorzystywane współcześnie w kuchni polskiej nie różnią się tak bardzo od tych lubianych przez staropolskich magnatów. Królują oczywiście sól i pieprz, jako te najbardziej podstawowe i dostępne w każdej domowej kuchni, ale w użyciu są też zioła rosnące w pobliżu: mięta, majeranek, lubczyk czy koper. Bardzo ceniony jako przyprawa jest chrzan, zwłaszcza w okolicach Wielkanocy, a także owoce – suszone żurawiny, morwy, głóg i śliwki, nadające potrawom słodko-kwaśny smak. Mamy też dostęp do przypraw z całego świata, które nie są już symbolami luksusu.

Polska kuchnia nabrała cech kuchni międzynarodowej, a Polacy jedzą potrawy wywodzące się znad Morza Śródziemnego, Azji oraz Ameryki. Jednak coraz częściej wraca się do korzeni, do tego, co lokalne i sezonowe, i związane z tradycją zapisaną na kartach siedemnastowiecznych kompendiów kulinarnych z dawnej Rzeczypospolitej.

23 czerwca w 18 rezydencjach królewskich biorących udział w projekcie „A Place at the Royal Table” odbyło się wydarzenie plenerowe poświęcone kuchni europejskich dworów. W naszym muzeum spotkaliśmy się na „Śniadaniu u króla”, podczas którego kosztowaliśmy potraw przygotowanych zgodnie ze staropolskimi recepturami i z założeniami dietetyki humoralnej. Po wypełnieniu krótkiego testu można było skorzystać z poczęstunku z jednego z czterech stołów, przygotowanych dla sangwiników, flegmatyków, choleryków i melancholików.

19 lipca po raz kolejny spotkaliśmy się na trawie, tym razem na „Podwieczorku u króla”. Wymieniliśmy się ulubionymi przepisami kulinarnymi, a kucharze z wilanowskiego zespołu opowiedzieli o swoich sprawdzonych sposobach na udane gotowanie potraw godnych królewskiego podniebienia. Tego dnia obchodziliśmy też Palace Day – Dzień Pałaców.