Napisałem: Cyrano to smutas (po francusku tristan od triste – smutny), co zwłaszcza dotyczy ludzi powszechnie uchodzących za ateuszy. Owszem, Cyrano Rostanda – tak. Ale z pism samego Cyrana wcale nie wynika owa miłosna melancholia, którą nie bez wdzięku wpiera mu XIX-wieczny dramaturg. Cyrano, mąż uczony, przywołuje na adherentów swego światopoglądu hordy myślicieli tak starożytnych jak choćby Demokryt, Lukrecjusz czy ów słynny Pyrron, który najprościej w świecie wątpił, że wątpi, co jest niemal nie do zbicia przez erystyczne figlasy dostępnych Cyranowi instrumentów myślowych, jak mędrców swego czasu często w walce z urojeniami włoskich astrologizujących astronomów, jak choćby z niepozbawionego pewnych zasług Girolama Cardana, często posyłając po odsiecz po myśl swego przyjaciela Gassendiego, z którym też, bywało, był łaskaw się nie zgadzać. Cyrano to klasyczny eklektyczny libertyn – w sensie un libre penseur, wolnomyśliciel – w których w owych czasach obfitowała piękna Francja. Trochę panteista, trochę pyrronista, a przede wszystkie – by tak rzec – szyderca z rzeczy, zwłaszcza w jednej ze swych najświetniejszych satyr pt. Pédant joué. A każdy swój argument gotów był odeprzeć klingą niezwyciężonej szpady – tercją czy kwintą.