Konserwacja dwóch obręczy na konar drzewa
Konserwacja dwóch obręczy na konar drzewa - Galeria zdjęć
W zbiorach wilanowskich znajdują się dwa dość niezwykłe przedmioty. Są to metalowe obręcze o numerach inwentarzowych Wil.3381 i Wil.3382.
Na obu wilanowskich obiektach odnajdujemy ślady odnoszące się do ich historii. Na pierwszej jest to grawerowana inskrypcja, na drugiej herb Potockich: Pilawa, wraz z dwoma stylizowanymi w gotyckiej czcionce literami: M i P.
Informację o jednej z obręczy można znaleźć m.in. w serii „200 lat Muzeum Wilanowskiego” w tomie „Przedmioty osobliwe, niecodzienne, ciekawe”. Krystyna Gutowska-Dudek tak wyjaśniła w nim wyjątkowe pochodzenie zabytkowego obiektu: „Historia przedmiotu została opisana wierszem, wygrawerowanym wewnątrz, a ułożonym przez Stanisława Kostkę Potockiego w 1805 r. Obręcz miała chronić drzewo laurowe, posadzone przez króla Jana III w ogrodzie wilanowskim, które zostało uszkodzone kulą armatnią w 1794 r. podczas oblężenia Warszawy i szczęśliwie odrosło. Ten unikatowy obiekt przypomina legendę o królu osobiście doglądającym ogrodu i własnoręcznie sadzącym drzewa”.
Na jednej z części obręczy, w trzech polach, wygrawerowano napis:
WAWRZYN JANA III URONIONY KULĄ ARMATNIĄ PODCZAS OBLĘŻENIA WARSZAWY R. MDCCXCIV
TEN SZCZEP ZWYCIĘZCÓW SŁAWIE POŚWIĘCONY I W BOHATYRA SCHOWANY DZIEDZINIE KIEDY OYCZYZNA IEGO GINIE IEDNYM Z NIĄ GROMEM ZOSTAŁ UDERZONY
NIEZDOŁAŁ ZNISZCZYĆ CIOS TO ZNAMIE CHWAŁY NIEZWIĘDŁY WAWRZYN CHOĆNA CZAS ZMARTWIAŁY WZMAGA SIĘ, MŁODE ROZKRZEWIA GAŁĄZKI I PRZYSZŁYCH WIEŃCÓW ZWIASTUJE ZAWIĄZKI
Wewnętrzna powierzchnia obręczy na konar drzewa z mosiądzu złoconego z wygrawerowanym napisem:
STANISŁAW KOSTKA POTOCKI R. MDCCCV.
Jak podaje Krystyna Gutowska-Dudek w katalogu wystawy Tron Pamiątek ku czci „Najjaśniejszego, Niezwyciężonego Jana III Sobieskiego Króla Polskiego” w trzechsetlecie śmierci 1696−1996, uwieczniony w inskrypcji na tym obiekcie wawrzyn, rósł prawdopodobnie jeszcze w 1815 r. kiedy w Hotelu Angielskim w Warszawie odbyła się uczta, zorganizowana przez Towarzystwo Przyjaciół Nauk z okazji wydania przez Szymona Bogumiła Lindego Słownika Języka Polskiego, podczas której na stole ustawiono sześć wielkich tomów tego dzieła, uwieńczonych „laurem wziętym z Willanowa, z drzewa sadzonego jeszcze za czasów króla Jana III, a przesłanym umyślnie na tę ucztę przez Aleksandrę z Lubomirskich hrabinę Potocką, małżonkę Stanisława hr. Potockiego”. (Autorka podaje źródło cytatu: Aleksander Kraushar, Towarzystwo królewskie Przyjaciół Nauk 1800–1832, Monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych, Czasy Księstwa Warszawskiego 1807–1815, t. II, Kraków-Warszawa 1902, s. 105–1060).
Posrebrzana obręcz, dekorowana herbem Potockich Pilawa oraz literami „M” i „P” (które, być może, odpowiadają Maurycemu Potockiemu, synowi Aleksandra Potockiego), również jest niekompletna – nie zachował się jeden z elementów zapięcia, co można rozpoznać po widocznych pustych otworach montażowych. Ciekawostką są także liczne otwory wzdłuż górnej i dolnej krawędzi obiektu ułożone po dwa obok siebie – sugerują pierwotne istnienie dodatkowych fragmentów. Zakres prac przewidzianych w tej konserwacji nie obejmował rekonstrukcji brakujących elementów.
Renata Pieniek, Marta Gołąbek