Wstęp
Jak na co dzień dbamy o zabytki?
Prowadzenie domu jest sztuką. Kiedy domem jest pałac królewski, a zgromadzone w nim sprzęty i przedmioty stanowią niezwykłą kolekcję sztuki, codzienne gospodarowanie wiąże się z wielką odpowiedzialnością.
- Regularne odkurzanie jest ważne, ponieważ długo nie usuwany kurz łączy się z innymi zabrudzeniami np. zanieczyszczeniami powietrza, tworząc na powierzchni przedmiotów trudno usuwalne nawarstwienia. Wtedy nie wystarczy już zwykłe odkurzanie - obiekt musi powędrować do pracowni konserwatorskiej.
- Kurz to siedlisko mikroorganizmów, które mogą być niebezpieczne dla obiektów – żywią się substancjami organicznymi wchodzącymi w skład materiałów, z których zbudowany się zabytek. Produkty przemiany materii drobnoustrojów mogą wpływać niszcząco na materiał zabytkowy, powodując odbarwienia, przebarwienia, degradację strukturalną itd. Delikatne tkaniny odkurzamy przez specjalną siateczkę.
- Odkurzać trzeba umiejętnie, odpowiednio dobierać narzędzia i sposoby, a ściereczki i pędzelki każdorazowo dezynfekować. Zabieg ten niesie ze sobą ryzyko rozmaitych przypadkowych uszkodzeń mechanicznych, dlatego czynności te wykonujemy z dużą ostrożnością i niezbyt często.
- Trudno dostępne elementy, takie jak gzymsy czy sztukaterie, odkurzane są w czasie zimowej przerwy, kiedy pałac jest zamknięty dla zwiedzających.
- Zabytki zmieniają miejsce – są wypożyczane na wystawy czasowe poza muzeum, biorą udział w sesjach fotograficznych, przenoszone są z powodu zmian ekspozycji czy też prac konserwatorskich. Aby zapewnić im bezpieczeństwo, dotykamy je i przenosimy zawsze w odpowiednich rękawiczkach.
- Rodzaj rękawiczek dobierany jest w zależności od charakteru obiektu i planowanej czynności. Do delikatnych obiektów stosujemy cienkie bawełniane rękawiczki, natomiast do przenoszenia ciężkich obiektów używamy rękawiczek pokrytych materiałem antypoślizgowym.
- Obiekty zabytkowe przewozimy w specjalnych skrzyniach chroniących przed wpływem nagłych zmian wilgotności i temperatury oraz przed uderzeniami. Wielkość skrzyni musi być starannie dopasowana do wymiarów transportowanego przedmiotu. Dla zapewnienia bezpieczeństwa należy obraz unieruchomić wewnątrz skrzyni.
- Przemieszczanie ciężkich obiektów wymaga specjalnego podnośnika i wyszkolonej ekipy.
W niektórych naszych wnętrzach panuje półmrok. Wynika on z potrzeby chronienia obiektów przed szkodliwym wpływem światła, a w szczególności przed promieniowaniem UV, dlatego eliminujemy je z wnętrz, zakładając odpowiednie filtry na szyby oraz zasłaniając okna specjalnymi roletami.
Rolety ograniczają ilość światła wpadającego do wnętrza, pozostawiając jednocześnie możliwość podziwiania parku otaczającego pałac.
- Szczególną troską otaczamy bardzo wrażliwe na światło welurowe tkaniny ścienne. Monitorujemy natężenie światła padającego na obiekty i starannie dobieramy sztuczne oświetlenie, tak by nie emitowało szkodliwego promieniowania ultrafioletowego i nie generowało ciepła.
- Muzealia, które nie są eksponowane, przechowywane są w uporządkowanym magazynie zbiorów.
Przeszklony pawilon pełniący funkcję magazynu umożliwia zwiedzającym podziwianie nieudostępnianej dotychczas w takim zakresie kolekcji rzeźby.
- W trakcie prac porządkowych i gdy pałac zamknięty jest dla publiczności najwrażliwsze obiekty są osłaniane. Na zdjęciu osłonięte włókniną fotele w Przedpokoju Marszałkowej Lubomirskiej w czasie zimowej przerwy.
- Regularne odkurzanie jest ważne, ponieważ długo nie usuwany kurz łączy się z innymi zabrudzeniami np. zanieczyszczeniami powietrza, tworząc na powierzchni przedmiotów trudno usuwalne nawarstwienia. Wtedy nie wystarczy już zwykłe odkurzanie - obiekt musi powędrować do pracowni konserwatorskiej.
- Kurz to siedlisko mikroorganizmów, które mogą być niebezpieczne dla obiektów – żywią się substancjami organicznymi wchodzącymi w skład materiałów, z których zbudowany się zabytek. Produkty przemiany materii drobnoustrojów mogą wpływać niszcząco na materiał zabytkowy, powodując odbarwienia, przebarwienia, degradację strukturalną itd. Delikatne tkaniny odkurzamy przez specjalną siateczkę.
- Odkurzać trzeba umiejętnie, odpowiednio dobierać narzędzia i sposoby, a ściereczki i pędzelki każdorazowo dezynfekować. Zabieg ten niesie ze sobą ryzyko rozmaitych przypadkowych uszkodzeń mechanicznych, dlatego czynności te wykonujemy z dużą ostrożnością i niezbyt często.
- Trudno dostępne elementy, takie jak gzymsy czy sztukaterie, odkurzane są w czasie zimowej przerwy, kiedy pałac jest zamknięty dla zwiedzających.
- Zabytki zmieniają miejsce – są wypożyczane na wystawy czasowe poza muzeum, biorą udział w sesjach fotograficznych, przenoszone są z powodu zmian ekspozycji czy też prac konserwatorskich. Aby zapewnić im bezpieczeństwo, dotykamy je i przenosimy zawsze w odpowiednich rękawiczkach.
- Rodzaj rękawiczek dobierany jest w zależności od charakteru obiektu i planowanej czynności. Do delikatnych obiektów stosujemy cienkie bawełniane rękawiczki, natomiast do przenoszenia ciężkich obiektów używamy rękawiczek pokrytych materiałem antypoślizgowym.
- Obiekty zabytkowe przewozimy w specjalnych skrzyniach chroniących przed wpływem nagłych zmian wilgotności i temperatury oraz przed uderzeniami. Wielkość skrzyni musi być starannie dopasowana do wymiarów transportowanego przedmiotu. Dla zapewnienia bezpieczeństwa należy obraz unieruchomić wewnątrz skrzyni.
- Przemieszczanie ciężkich obiektów wymaga specjalnego podnośnika i wyszkolonej ekipy.
W niektórych naszych wnętrzach panuje półmrok. Wynika on z potrzeby chronienia obiektów przed szkodliwym wpływem światła, a w szczególności przed promieniowaniem UV, dlatego eliminujemy je z wnętrz, zakładając odpowiednie filtry na szyby oraz zasłaniając okna specjalnymi roletami.
Rolety ograniczają ilość światła wpadającego do wnętrza, pozostawiając jednocześnie możliwość podziwiania parku otaczającego pałac.
- Szczególną troską otaczamy bardzo wrażliwe na światło welurowe tkaniny ścienne. Monitorujemy natężenie światła padającego na obiekty i starannie dobieramy sztuczne oświetlenie, tak by nie emitowało szkodliwego promieniowania ultrafioletowego i nie generowało ciepła.
- Muzealia, które nie są eksponowane, przechowywane są w uporządkowanym magazynie zbiorów.
Przeszklony pawilon pełniący funkcję magazynu umożliwia zwiedzającym podziwianie nieudostępnianej dotychczas w takim zakresie kolekcji rzeźby.
- W trakcie prac porządkowych i gdy pałac zamknięty jest dla publiczności najwrażliwsze obiekty są osłaniane. Na zdjęciu osłonięte włókniną fotele w Przedpokoju Marszałkowej Lubomirskiej w czasie zimowej przerwy.
Konserwator
Konserwator to osoba, która sprawuje opiekę nad zabytkami. W takim muzeum jak pałac w Wilanowie konserwatorzy zawsze mają pełno pracy.
Co robią na co dzień?
Dbają o to, żeby eksponaty były bezpieczne i przebywały w korzystnych warunkach. Kontrolują temperaturę i wilgotność powietrza, a także natężenie światła w pomieszczeniach. To dlatego w niektórych salach panuje półmrok – zabytkom szkodzi zbyt mocne światło, szczególnie promieniowanie ultrafioletowe.
Przedmioty w muzeum muszą być regularnie odkurzane. Kurz to siedlisko mikroorganizmów, a ich obecność może powodować odbarwienia lub niszczenie materiałów. Domyślacie się na pewno, że odkurzanie w muzeum wygląda zupełnie inaczej niż sprzątanie w domu. Trzeba odpowiednio dobierać narzędzia i działać z dużą ostrożnością. Eksponaty można dotykać i przenosić tyko w odpowiednich rękawiczkach.
Wprawdzie konserwatorzy kierują się taką samą dewizą co lekarze: Lepiej zapobiegać niż leczyć, jednak czasami dzieło sztuki wymaga naprawy czy odnowienia. Wtedy trafia do odpowiedniej pracowni konserwacji. W Wilanowie działa kilka pracowni konserwacji: malarstwa, rzeźby, tkanin, zabytków drewnianych i pozłotnictwa.
Zanim konserwatorzy naprawią i odnowią zabytek, czyli dokonają jego rekonstrukcji lub renowacji, muszą dokładnie ocenić jego stan i wykonać odpowiednie badania. Zbiera się komisja konserwatorska i ustala się kolejność działań. Czasami konserwacja jest bardzo skomplikowana i czasochłonna, a w jej trakcie pojawiają się nowe, trudne do przewidzenia problemy, na przykład brak precyzyjnej dokumentacji. Jednak efekt końcowy pracy konserwatorów cieszy zarówno wszystkich pracowników, jak i gości muzeum.
Popatrzcie, jak wspaniale wyglądają: rzymski kabinet Jana III, japoński stół nanban, portret konny Stanisława Kostki Potockiego, czy Plafon Wiosna z Sypialni Królowej. A to tylko kilka z bardzo wielu przykładów rezultatów pracy wilanowskich konserwatorów.
Tekst: Joanna Kacperczyk
Tłumaczenie: Dostępni.eu – Bernard Kinow
Napisy: Dostępni.eu
Kopie ceramicznych rzeźb par puttów z Ogrodu Różanego pałacu w Wilanowie
Projekt wykonania 4 kopii ceramicznych 4 rzeźb par puttów (Wil.RzA.79 – Wil.RzA.82) z ekspozycji w Ogrodzie Różanym realizowano z funduszy Muzeum. Kopie wykonywane były w technologii analogicznej do oryginalnej. Grupę 4 oryginalnych ceramicznych rzeźb wykonano w warsztacie Ernst March's Thonwaaren Fabrik w Charlottenburgu (Niemcy), zostały zakupione do Wilanowa ok. 1858 r. Wykonano je jako terra – cotta (ceramika wapniowo-krzemianowa), z masy ceramicznej wypalonej w stosunkowo niskiej temperaturze, poniżej 1000-1200oC. Obiekty przedstawiają 4 grupy par puttów stojących na postumencie w pozie kariatyd podtrzymujących zwieńczenie, po 2 identyczne pary każdego rodzaju kompozycji.
Oryginały zostały poddane kompleksowej konserwacji i obecnie przechowywane są w Pawilonie Rzeźby. Równolegle do prac konserwatorskich zdjęto formy silikonowe z dwóch wybranych rzeźb – Wil.RzA.79 oraz Wil.RzA.80. Rzeźby te reprezentują dwa różne typy układu par puttów. W formach silikonowych odlano modele gipsowe. Na tym etapie określono wstępny podział gipsowych modeli na części, z których będą wykonywane formy gipsowe. Na ich podstawie przygotowano specjalistyczne formy do wycisku elementów ceramicznych, które po scaleniu posłużyły do wykonania kopii w masie ceramicznej.
Kopie wypalono z masy glinianej sprowadzonej z terenu Niemiec (po badaniach składu masy ceramicznej), w kaflarni, która dysponował dostatecznie dużym piecem, który pozwolił na wypalenie kopii w całości.
Film prezentuje m.in. proces technologiczny od konserwacji XIX-wiecznych rzeźb po gotowe wypalone kopie.
Konserwacja rzymskiego kabinetu króla Jana III Sobieskiego
Film opowiada historię konserwacji bezcennego mebla.
Kabinet należał do pierwotnego wyposażenia Antykamery Króla w pałacu wilanowskim. Jan III otrzymał go w darze od papieża Innocentego XI. Bezcenny mebel (jeden z czterech zachowanych tego typu na świecie) ozdobiony jest miniaturami przedstawiającymi starotestamentowe sceny z życia Józefa i Mojżesza. Wieńczy go pozłacana figura Marka Kurcjusza i popiersia rzymskich cezarów. Do dziś nie zachowały się, niestety: mechanizm zegara nocnego, znajdujący się niegdyś w szczycie szafki i wirginał zamykany w szufladzie cokołu. W 1733 roku królewicz Jakub Sobieski ofiarował otrzymany w spadku po ojcu kabinet Prowincji Polskiej Ojców Kapucynów, z przeznaczeniem na cyborium do Kaplicy Loretańskiej przy kościele Kapucynów w Krakowie. W latach 2015-2016 mebel poddany został gruntownej konserwacji i częściowej rekonstrukcji w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.
Konserwacja portretu Stanisława Kostki Potockiego
Konny portret Stanisława Kostki Potockiego pędzla Jacquesa Louisa Davida jest już eksponowany w pałacu wilanowskim w Sali Białej. Obraz przeszedł kompleksową konserwację i szereg badań, dzięki którym wiemy o nim o wiele więcej, a on sam cieszy ponownie - i to z jeszcze większą siłą - gości wilanowskiej rezydencji. Ten film pokazuje, na czym polegał proces konserwacji oraz jakie wyzwania i tajemnice towarzyszyły nam podczas prowadzenia prac.
