Jerzy Radziwiłł (ok. 1480-1541) – ojciec królowej

Jerzy Radziwiłł (ok. 1480-1541) – ojciec królowej

Radziwiłłowie to jeden z najpotężniejszych rodów litewskich. Z tego właśnie rodu wywodził się jeden z pierwszych hetmanów litewskich. Jerzy był czwartym synem Mikołaja i Zofii z Moniwidów. Otarł się o wielki świat przebywając na dworze Aleksandra Jagiellończyka,  asystował także przy koronacji Zygmunta I.

Pierwsze doświadczenia wojenne zdobył w walce z Tatarami; wespół z księciem Jerzym Olelkowiczem rozbił silny zagon tych stepowych wojowników na uroczysku Rutek. Jego mistrzem był hetman Ostrogski, który nauczył Radziwiłła prawideł sztuki wojskowej. Później specjalizował się w iście tatarskich metodach prowadzenia wojny. Wspomagany przez księcia tatarskiego Adragmana, wtargnął na Siewierszczyznę i założywszy kosz pod Czernihowem, grabił posiadłości moskiewskie. Ten sukces zapoczątkował okres współpracy litewsko-tatarskiej przeciwko państwu moskiewskiemu.

W wielkiej bitwie pod Orszą (8 IX 1514) dowodził lewym skrzydłem drugiego rzutu armii. W decydującym momencie wspomógł atak polskiej ciężkiej jazdy, przyczyniając się do przełamania szyków wroga. To właśnie jego ludzie pochwycili moskiewskiego dowódcę Iwana Czeladnina. Od tego czasu zwany jest hetmanem, choć w istocie tytuł ten otrzymał dwa lata później. Po tym zwycięstwie wielokrotnie walczył z sukcesami pod dowództwem Ostrogskiego. Sam oddzielnie nie osiągał już sukcesów.

Niezbyt wysokie kompetencje dowódcze uwidoczniły się podczas wojny z Moskwą 1535 r., kiedy tylko dzięki polskim zaciężnym Jana Tarnowskiego zdobyto Homel i Starodub. Tutaj po raz pierwszy Litwini zetknęli się z nowoczesnym sposobem zdobywania twierdz. Jednak kiedy Polacy odeszli, wojska moskiewskie odbiły utracone wcześniej tereny. Radziwiłł nie był wybitnym wodzem, co najwyżej sprawnym wykonawcą rozkazów, nie brakło mu za to talentów i sił do budowania pozycji rodu i gromadzenia majątków. W tym celu posługiwał się wszelkimi dostępnymi metodami, legalnymi i nielegalnymi. Należał, obok Jana Radziwiłła i Olbrachta Gasztołda, do triumwiratu trzęsącego Wielkim Księstwem Litewskim. Do historii przeszedł nie tylko z racji swych dokonań, ale także z powodu swej córki Barbary Radziwiłłówny, która została kontrowersyjną królową Polski.

Polecane artykuły

1 / 3
    • Silva Rerum

      Zakładnicy racji stanu. Rzecz o zakładnikach spod Orszy

      Zwycięstwo pod Orszą w 1514 roku było dla Rzeczypospolitej niezwykle cenne. Sam Zygmunt I kreował legendę o bezprecedensowym tryumfie, podkreślając wielkość pobitej armii i liczbę jeńców. Rzeczywiście, klęska orszańska była dla moskiewskiej elity prawdziw

      Rzeźba mężczyzny w zbroi antycznej, hełmie na głowie, z dzidą w prawej ręce. Stoi przy armacie. Jest to posąg Marsa z bramy na dziedziniec pałacu wilanowskiego.
    • Silva Rerum

      Zygmunt August i Barbara

      Romans Zygmunta Augusta i Barbary Radziwiłłówny rozpoczął się jeszcze za życia pierwszej żony króla, niekochanej Elżbiety (Halszki) z Habsburgów, być może w Gieranojnach w październiku 1543 r. Kontynuowany wiosną roku następnego w Wilnie, przerodził się w

      Czarno biała reprodukcja. Ukazuje przytulaną parę we wnętrzu zamku. Jest to Zygmunt August i Barbara Radziwiłłówna. Oboje ubrani w stroje renesansowe. Jest to rycina Józefa Holewińskiego według Jana Matejki.
    • Silva Rerum

      Perły królowej Barbary Radziwiłłówny

      Do dnia dzisiejszego zachowało się bardzo mało pamiątek po ukochanej małżonce Zygmunta Augusta, królowej Barbarze Radziwiłłównie (1520 lub 1523 – 1551). Przed 1939 r. istniały jeszcze klejnoty (trzy złote pierścienie) oraz insygnia pogrzebowe (korona, ber

      Grafika przedstawia młodą, piękną kobietę ubraną królewski strój. Wokół jej twarzy zwisają perły, na głowie korona i welon zwisający na ramiona. Na piersiach łańcuch z wisiorami. Jest to portret Barbary Radziwiłłówny, rycina François Greniera.

    Słowa kluczowe