Medal Jana III i Marii Kazimiery z okazji podróży pary królewskiej do Gdańska

Pobyt Jana III i Marii Kazimiery w Gdańsku trwał ponad pół roku: od 1 sierpnia 1677 do 8 lutego 1678. Przyjazd pary królewskiej wywołał wśród gdańszczan autentyczny i powszechny entuzjazm, a obecność monarchy przyczyniła się do rozwiązania wielu sporów, uspokojenia napięć i poprawy sytuacji społecznej w mieście.

Nie dziwi zatem, że jeszcze w trakcie wizyty, w 1677 r. wybito pamiątkowy medal, który zaprojektował Johann Höhn mł., medalier mennicy gdańskiej, a zarazem zwolennik i entuzjasta króla. Na awersie zawiera on ciekawy portret pary królewskiej. Jan III przedstawiony został tradycyjnie w antycznej stylizacji – w wieńcu laurowym i zbroi, jako władca i wódz, a zarazem niezwyciężony mityczny Mars. Zza głowy króla wychyla się delikatny profil Marysieńki w bogatej sukni, misternie upiętych włosach i drobiazgowo oddanych klejnotach. Para królewska zgodnie spogląda w tym samym kierunku. Datę przyjazdu zawiera napis obiegający portret.

Na rewersie medalu znalazło się symboliczne przedstawienie małżonków. Dwa drzewa - palmowe i oliwkowe stykają się koronami i połączone są tarczą z herbem Sobieskich (Janina) i koroną królewską. Towarzyszy im napis: PALMA RODZI PUKLERZ, KORONA BRONI OLIWY. Drzewa króla i królowej nawiązują do znanych w emblematyce motywów. Palma to siła, wytrwałość, nieugiętość, zaś oliwka to cnota, chwała, zwycięstwo oraz pokój.

Charakter medalu powiązać można z uspokojeniem sporów religijnych i konfliktów społecznych w Gdańsku. Król pełnił wówczas rolę rozjemcy i arbitra. Przyjmował delegacje zwaśnionych stron, wysłuchiwał skarg, rozmawiał z radą miasta i członkami trzeciego ordynku (organizacji reprezentującej interesy rzemieślników), starał się załagodzić narastający spór protestantów i katolików.