Rozrywki dworskie w Rzeczypospolitej czasów Elżbiety Sieniawskiej

Czas życia Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, kasztelanowej krakowskiej i hetmanowej wielkiej koronnej, przypadł na interesujący okres przełomu i zderzenia dwóch odmiennych modeli życia dworskiego. Dorastała na dworze Jana III, hołdującego sarmackiej obyczajowości, ale jednocześnie będącego pod wpływem francuskiego stylu życia, wprowadzanego przez Marię Kazimierę i jej dwórki, wyniesionego jeszcze ze środowiska królowej Ludwiki Marii. Całe zaś dorosłe życie upłynęło Sieniawskiej pod rządami Augusta II, który wniósł do staropolskiej kultury świętowania i zabawy wiele saskich wzorców i tradycji. Ówczesny świat dworskich rozrywek koncentrował się wokół wyrafinowanych konwersacji, okolicznościowych zabaw urządzanych z okazji świąt rodzinnych i kalendarzowych, spektakli oraz polowań, a czasem spontanicznych spotkań, tańców i biesiad, jeśli tylko nie ograniczał ich kalendarz liturgiczny.

Animatorką zabaw na dworze Sobieskich była królowa Maria Kazimiera, sam król twierdził, że znała „milion zabaw” i już w czasach pobytu na dworze zamojskim lubiła „dobrą kompaniję” i umilanie czasu muzyką i tańcami. Jeszcze u boku królowej Ludwiki Marii, zapoznała się ze >

Źródła:

Archiwum Główne Akt Dawnych, Archiwum Publiczne Potockich, nr 335, sygn. 180.1, k. 15.

Biblioteka Książąt Czartoryskich, Piotr Morzycki do Elżbiety Sieniawskiej, Tenczyn 22 III 1721, BCz rkps 5897, nr 26589, k. 666.

Biblioteka Książąt Czartoryskich, Piotr  Morzycki do Elżbiety Sieniawskiej, Tenczyn 10 IV 1723, BCz rkps 5897, nr 26642, k. 876.

Lietuvos mokslų akademijos Vrublevskių biblioteka (LMAVB), S. Radziwiłł do K. Radziwiłłowej, 30 X 1759 Zdziewięcioły sygn. F139–3734, k. 28.

Krzysztof Zawisza, Pamiętniki (1666-1721), wyd. Julian Bartoszewicz, Warszawa 1862.

Kazimierz Sarnecki, Pamiętniki z czasów Jana Sobieskiego. Diariusz i relacje z lat 1691–1696, oprac. Janusz Woliński, Wrocław 1958.

Jadwiga Rafałowiczówna, A z Warszawy nowiny te… Listy do Elżbiety Sieniawskiej z lat 1710-1720, oprac. i wyd. B. Popiołek, Kraków 2000.

Korespondencja Elżbiety Lubomirskiej Sieniawskiej kasztelanowej krakowskiej, t. 1: Z serca kochająca żona i uniżona sługa. Listy Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej do męża Adama Mikołaja Sieniawskiego z lat 1688–1726, oprac. Bożena Popiołek, Urszula Kicińska, Agnieszka Słaby, Warszawa – Bellerive-sur-Allier 2016. 

Korespondencja Elżbiety Lubomirskiej Sieniawskiej kasztelanowej krakowskiej, t. 2: Jaśnie Oświecona Mościa Księżno Dobrodziejko. Informatorzy i urzędnicy, oprac. Bożena Popiołek, Urszula Kicińska, Agnieszka Słaby, Warszawa – Bellerive-sur-Allier 2016.

Artykuł pochodzi z katalogu „Elżbieta Sieniawska. Królowa bez korony”, red. Konrad Morawski, Konrad Pyzel, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Warszawa 2020.

Katalog powstał jako zapowiedź wystawy upamiętniającej 300. rocznicę zakupu dóbr wilanowskich przez Elżbietę Sieniawską.