Sobiescy i Stuartowie. Portret księcia Karola Edwarda Stuarta, Rosalba Carriera, 1737

papier, pastel, 1737
zbiory prywatne 

W 1737 r. królewicz Karol Edward, pierworodny syn Marii Klementyny i Jakuba III/VIII, uczestniczył w politycznie znaczącej podróży, w trakcie której odwiedzał książęce dwory północnej Italii, a także miasto nad laguną – Wenecję. Tam mieszkała i tworzyła najważniejsza pastelistka XVIII w., Rosalba Carriera (1673-1757). Wiemy ze źródeł, że namalowała portret młodego królewicza w pierwszym tygodniu czerwca 1737 r., a także to, że na jego podstawie powstały dwie kopie – również pastele. 

Do dziś zachował się pastel, powstały zapewne w warsztacie Rosalby Carriery, a także wersja w technice olejnej autorstwa Francesca Guardi. Na wystawie eksponujemy oryginał autorstwa samej Rosalby Carriery, którego jakość artystyczna przewyższa inne zachowanego wersje tego wizerunku. 

Portret Karola Edwarda to wspaniałe, pełne ekspresji studium psychologiczne 16-letniego królewicza. Jego jasne spojrzenie emanuje pewnością siebie i energią młodego modela. Ciekawy pozostaje fakt, że jego ojciec, Jakub VIII/III, nie przepadał za tym właśnie wizerunkiem. Być może uzasadnieniem była różnica w osobowościach ojca i syna. Jakub III/VIII był poważny, cierpliwy, stoicki, zaś książę Karol – aktywny, charyzmatyczny i porywczy. Czy król intuicyjnie dostrzegł coś niepokojącego w tym psychologicznym portrecie swojego syna, który kilka lat później rozpoczął ostatnie, tragiczne w swoich skutkach powstanie jakobickie?