Spór o Rumno, dobra Jeremiego Wiśniowieckiego

Spór o Rumno, dobra Jeremiego Wiśniowieckiego

Książę Jeremi Wiśniowiecki herbu Korybut, wojewoda ruski, znany jest szerzej przede wszystkim jako jeden z bohaterów historycznych powieści Henryka Sienkiewicza „Ogniem i mieczem”, jeden z najbogatszych magnatów swoich czasów i mężny obrońca Zbaraża przed kozakami. Budowanie olbrzymiej fortuny i pozycji politycznej kosztowało jednak księcia wiele wysiłku i starań oraz walki z przeciwnikami politycznymi. Jednym z nich był potężny marszałek nadworny koronny Adam Kazanowski.

W 1645 r. nastąpił poważny konflikt pomiędzy Jeremim Wiśniowieckim, starostą kaniowskim, a Adamem Kazanowskim, marszałkiem nadwornym koronnym, o tytuł własności do bogatych dóbr Rumno w województwie kijowskim. Pierwotnie dobra te należały do Jeremiego Wiśniowieckiego, który nigdy się ich nie zrzekł. Był tam zamek, który od dawna należał do rodu Wiśniowieckich. Adam Kazanowski, jeszcze w czasach, gdy Władysław Waza był królewiczem, zaczął się u niego starać o uzyskanie tych dóbr. Gdy Władysław Waza został królem, zgodnie z obietnicą podarował te dobra Kazanowskiemu w dzierżawę w 1633 r., natomiast książę Jeremi Wiśniowiecki całymi latami czekał na sposobność do odzyskania swojej własności.

Okazja nadarzyła się w 1645 r., gdy rozeszła się pogłoska o śmierci Adama Kazanowskiego. Jeremi Wiśniowiecki próbował w tej sytuacji odebrać Rumno siłą w drodze zbrojnego najazdu. Kazanowski zorientował się jednak w porę i zażądał, aby książę został postawiony przed sądem królewskim i skazany na banicję. Pod koniec marca 1645 r. Władysław IV powołał dla wyjaśnienia sprawy kilku senatorów i sam przez trzy dni zastanawiał się nad jej rozstrzygnięciem. Okazało się, że książę Wiśniowiecki miał bardzo silne argumenty broniące jego praw do Rumna i werdykt mógł być tylko jeden – na jego korzyść.

Sprawa Rumna pogorszyła na jakiś czas relacje pomiędzy Władysławem IV a Kazanowskim, któremu król zaczął okazywać ostentacyjne lekceważenie. Władysław IV miał jednak pełne podstawy, aby czuć złość do Kazanowskiego. Monarcha został przecież przez niego wprowadzony w błąd dwa razy: gdy Kazanowski usiłował uzyskać Rumno, nie informując króla, że należy ono do Wiśniowieckiego, i kiedy zażądał dla księcia sądu królewskiego i banicji, czym sugerował, że sprawa jest oczywista, a Wiśniowiecki narusza jego prawa. Sprawa okazała się istotnie oczywista, ale na korzyść księcia, co ufającego dotąd słowom Kazanowskiego monarchę musiało wprawić w zdumienie.

Polecane artykuły

1 / 3
    • Silva Rerum

      Zagadki w biografii kniazia Jaremy

      Książę Jeremi Wiśniowiecki (1612–1651), wojewoda ruski, postrach Kozaków (Cosacorum terror), bożyszcze żołnierzy, szlachty i Żydów, doczekał się dwóch biografii – autorstwa Władysława Tomkiewicza (1933) oraz Jana Widackiego (1984), lecz dotąd nie wyjaśnio

      Czarno-biała obrazu olejnego. Przedstawia mężczyznę na białym koniu z uniesioną szablą do góry obok niego Żołnierze którzy trzymają krzyż. Mężczyzna stoi na pagórku. Poniżej po prawej stronie maszeruje wojsko wraz z psami. Po lewej stronie, od tyłu, widzimy trzech żołnierzy na koniach. Jest to „Książę Jeremi Wiśniowiecki na Mogile”.
    • Silva Rerum

      Poseł z przypadku – Stanisława Oświęcima droga do Francji (1645)

      Polski szlachcic Stanisław Oświęcim z Kunowy (zm. 1657) uosabiał swoimi peregrynacjami stereotyp niezwykle mobilnego staropolskiego podróżnika nieustannie wyjeżdżającego w dłuższe lub krótsze podróże krajowe i zagraniczne. Itinerariusz jego życia stanowi

      Drewniany kufer podróżny zdobiony metalowymi ornamentami.
    • Silva Rerum

      Kniaziowie Wiśniowieccy

      Termin „królewięta”, którym określano niektórych magnatów kresowych, szczególnie pasuje do takiego rodu jak Wiśniowieccy, zwłaszcza w okresie, gdy byli oni u szczytu potęgi w latach 30. i 40. XVII w. Olbrzymie dobra ziemskie, własne wojsko, momentami niem

      Eliptyczna złota rama, zdobiona motywami kwiatowymi. W środku dziesięć małych portretów w okrągłych ramach. To portret rodzinny Wiśniowieckich.

    Słowa kluczowe