Wiśniowiecka Gryzelda Konstancja
Wiśniowiecka Gryzelda Konstancja - Galeria zdjęć
Wiśniowiecka Gryzelda Konstancja (1623-1672), żona Jeremiego Wiśniowieckiego. Była córką kanclerza Tomasza Zamoyskiego i Katarzyny z Ostrogskich, siostrą Jana Sobiepana Zamoyskiego i Barbary Konstancji, żony Aleksandra Koniecpolskiego. Uzdolniona intelektualnie, pobierała nauki u profesorów Akademii Zamojskiej; w wieku 10 lat pisała już listy po łacinie, uczyła się filozofii i innych przedmiotów humanistycznych. 27 II 1639 r. poślubiła Jeremiego Wiśniowieckiego, wnosząc mu olbrzymi posag (120 000 zł w gotówce i 80 000 w klejnotach; w rzeczywistości otrzymała znacznie więcej, według Wiśniowieckiego – 700 000 zł). W kilka miesięcy po ślubie przeniosła się do rezydencji męża w Białym Kamieniu, a następnie do Wiśniowca.
Co najmniej dwukrotnie (w latach 1643 i 1647-1648) przebywała na Zadnieprzu; za pierwszym razem omal nie dostała się w ręce czambułu tatarskiego, za drugim musiała uciekać przed rozszerzającym się powstaniem Bohdana Chmielnickiego. Przeniosła się wówczas do Turowa, następnie do Wiśniowca i Zbaraża; wobec zagrożenia twierdzy przez oddziały kozacko-tatarskie wyjechała do Zamościa. Od 1650 r. mieszkała w Krzeszowie, by po śmierci męża (zm. 20 VIII 1651) powrócić w 1652 lub 1653 r. do Zamościa.
W pierwszych latach małżeństwa Jana Sobiepana z Marią Kazimierą d’Arquien pozostawała w dobrych stosunkach ze szwagierką, w miarę jednak pogłębiania się konfliktu między małżonkami zaczęła odnosić się do niej z niechęcią, za co ta w korespondencji z Janem Sobieskim określała ją mianem „Basetli”. Konflikt przerodził się w otwartą wojnę po śmierci Sobiepana w wyniku sporu o majątek zmarłego. Gryzelda uniemożliwiła wdowie przejęcie nieruchomości, nakazała również zamknąć przed nią bramy Zamościa. Mimo przegranej w kolejnych procesach zachowała większość spuścizny po bracie. Jednocześnie toczyła walkę z drugą linią Zamoyskich o zniesienie ordynacji i zachowanie jej dóbr dla syna Michała; według plotek gotowa była nawet poślubić w tym celu Stefana Zamoyskiego.
Po elekcji Michała na tron polski zaangażowała się w politykę, przyczyniając się do jego małżeństwa z Eleonorą Habsburżanką, starając się podbudować słaby autorytet i dążąc do ugody z przeciwnikami politycznymi. Prawdopodobnie zaaranżowała małżeństwo Dymitra Wiśniowieckiego z siostrzenicą Sobieskiego, nie zdołała jednak doprowadzić do rzeczywistej ugody; z czasem zaczęła tracić wpływ na syna, który podobno unikał nawet jej towarzystwa. Zmarła w Zamościu 17 IV 1672 r. Zgodnie z wyrażonym w testamencie życzeniem pragnęła spocząć w kościele zamojskim, została jednak pochowana w katedrze św. Jana w Warszawie.
Polecane artykuły
-
Zagadki w biografii kniazia Jaremy
Książę Jeremi Wiśniowiecki (1612–1651), wojewoda ruski, postrach Kozaków (Cosacorum terror), bożyszcze żołnierzy, szlachty i Żydów, doczekał się dwóch biografii – autorstwa Władysława Tomkiewicza (1933) oraz Jana Widackiego (1984), lecz dotąd nie wyjaśnio
-
Zamoyski Jan zw. Sobiepanem h. Jelita
Zamoyski Jan zw. Sobiepanem h. Jelita (1627-1665), krajczy i podczaszy koronny, wojewoda kijowski i sandomierski. Był synem kanclerza koronnego Tomasza i Katarzyny z Ostrogskich, wnukiem hetmana wielkiego i kanclerza koronnego Jana i Barbary z Tarnowskich
-
Niefortunny wybór
19 czerwca 1669 r. zgromadzona na polu elekcyjnym na Woli szlachta, odrzucając obce kandydatury, jednogłośnie okrzyknęła królem „Piasta” Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Wieść niosła, że imię Piasta wyszło z Wielkopolski, po tym jak wśród zgromadzonych w
