Załoga i wyposażenie twierdzy w Dubnie w drugiej połowie XVIII w.
Załoga i wyposażenie twierdzy w Dubnie w drugiej połowie XVIII w. - Galeria zdjęć
Dubno to miejscowość położona na Ukrainie, niegdyś w granicach Rzeczypospolitej. Do 1620 r. należała do książąt Ostrogskich, do śmierci ostatniego z rodu – Janusza. To on, w roku 1609 ustanowił ze swoich dóbr ordynację, którą tworzyło łącznie z Dubnem 26 miast i miasteczek. O prawo do posiadania Ordynacji ubiegało się kilku magnatów. Ich spory zaostrzyły się w okresie panowania Augusta III. Ostatecznie, w latach 50-tych XVIII w., znalazła się ona w rękach księcia Janusza Sanguszki.
Nowożytna twierdza bastionowa, o której tu mowa, powstała w Dubnie nad rzeką Ikwą, dopływem Styru, na początku XVII w. Należała do większych twierdz na południowo-wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej. Stałą załogę warowni stanowił przede wszystkim regiment piechoty, wchodzący w skład wojsk wystawianych i utrzymywanych przez ordynatów. W 1759 r., zapewne w czasie przejmowania dóbr przez Sanguszkę, powstał „Inwentarz dubieński” – spis załogi zamku i przechowywanej w nim broni, niestety z pominięciem samych fortyfikacji i zabudowań twierdzy. Jego autorem był prawdopodobnie ówczesny dowódca, pułkownik Antoni Dortman.
Z dokumentu wynika, że w twierdzy dubieńskiej stacjonowało wtedy 161 żołnierzy (na ustaloną liczbę 270), tworzących 6 niedużych kompanii piechoty i 1 oddział artylerii. Ponad 1/3 z nich stanowiła kadra oficerska, wymieniona imiennie, w większości Polacy. Załogę uzupełniali np. 1 kapelan, 3 felczerów, 5 doboszów. Twierdza wyposażona była w niezbyt liczny sprzęt artyleryjski. Było to: 5 dział spiżowych i 11 żelaznych (głównie lżejsze, być może falkonety) oraz 28 hakownic. W arsenale przechowywano również 314 karabinów, bagnety i „kreszcary”, każdych ponad 100 sztuk, oraz 37 pistoletów. Część z nich była nowa, inne „stare”, ale zapewne działające. Spory był zasób amunicji (w tym kule armatnie i karabinowe, granaty szklane i żelazne, kartacze) i prochu strzelniczego. W inwentarzu wymieniono także liczne i rozmaite przedmioty (takie jak „moździerz żelazny bez tłuczka do siarki”, formy żelazne „do lania kul ołowianych”, „szala blaszana do ważenia”) służące zapewne do wyrobu oraz naprawy broni na terenie twierdzy. Inne, odnotowane narzędzia – nazwane jako „instrumenta do fortyfikacji”, „naczynia ciesielskie”, „murarskie”, „ludwisarskie” i „grabarskie” używane były pewnie do różnych prac związanych z funkcjonowaniem twierdzy.
Polecane artykuły
-
Inżynier potrzebny od zaraz
Kasztelan krakowski, a później hetman wielki koronny Stanisław Koniecpolski, był wyjątkowo aktywny jeżeli chodzi o organizowanie sieci osadniczej na kresach. Założył ponad 1000 osad i wsi celem rozwoju południowo-wschodniej części kresów Rzeczypospolitej.
-
W Okopach Świętej Trójcy
Od baszt S. Trójcy do wszystkich szczytów skał, po prawej, po lewej, z tyłu i na przodzie leży mgła śnieżysta blada, niewzruszona [...] Na wyspie granitowej, nagiej, stoją wieże zamku wbite w skałę pracą dawnych ludzi i zrosłe z skałą jak pierś ludzka z g
