Przyroda ogrodów cz. 2

Drzewo liściaste o wysokości ponad 25 metrów, rośnie w angielsko-chińskim parku krajobrazowym.

Dąb jest gatunkiem długowiecznym i żyje najdłużej z naszych rodzimych drzew liściastych. Na terenie ogrodów krajobrazowych znajduje się kilka pomnikowych dębów. Jeden z najokazalszych rośnie w parku angielsko-chińskim. Jego pierśnica, czyli obwód na wysokości piersi dorosłego człowieka, przekracza 430 centymetrów, a wiek wynosi ponad 170 lat. Pomnikowy dąb ma gruby, krótki pień z dużą owalną dziuplą od strony pałacu. Kora pnia jest gruba i spękana głęboko na niewielkie podłużne prostokąty oraz głębsze, pionowe bruzdy przeplatające się ze sobą. Pień nisko rozgałęzia się potężnymi, grubymi, kanciasto powyginanymi konarami, tworząc rozległą koronę o średnicy 24 metrów. Korona jest asymetryczna – węższa od strony północnej i bardziej rozbudowana od południa. Konary rozgałęziają się na gałęzie i gałązki które są sztywne i nieregularnie, kanciasto powyginane.
Liście na gałązkach umocowane są na krótkich około 5 milimetrowych, jasnozielonych ogonkach. Jajowaty zarys kształtu blaszki liściowej jest węższy u nasady ogonka, a szerszy blisko końca. Blaszka liściowa, sztywna i gładka, na całej długości brzegów jest silnie faliście powcinana do wewnątrz. Wierzch liścia ma kolor ciemnozielony, spód jasnozielony. Na spodzie można dostrzec unerwienie pierzaste z wyczuwalnym najgrubszym nerwem głównym biegnącym centralnie wzdłuż i odchodzącymi od niego nerwami bocznymi. Jesienią liście przebarwiają się na ciemnożółty kolor, później brązowieją, a duża część z nich pozostaje na drzewie przez zimę.
Dąb wytwarza osobno kwiaty męskie i żeńskie. Kwitnie na przełomie kwietnia i maja. Drobne zielono-czerwone kwiaty żeńskie o butelkowatym kształcie wyrastają po kilka na wzniesionej w górę, kilkucentymetrowej, jasnozielonej szypułce. Kwiaty męskie są bardzo małe, jasne, żółto-zielone, zebrane w długie, wąskie, kłosowate, luźno zwisające kwiatostany o długości do 5 centymetrów .
Z kwiatów zawiązują się owoce – żołędzie o silnie wydłużonym kształcie o długości od 2 do 4 centymetrów. Niedojrzałe owoce mają jasnozielony kolor, a ich powierzchnię pokrywają podłużne, ciemniejsze prążki. W miarę dojrzewania owocu przybiera on brązową barwę i razem z nim brązowieją prążki, które nadal wyróżniają się jako ciemniejsze pionowe linie. Każdy pojedynczy owoc umieszczony jest w półokrągłej miseczce, ściśle pokrytej drobnymi, trójkątnymi w zarysie łuseczkami. Miseczka okrywa górną części orzecha na około 1/5 jego długości i osadzona jest na nim jak czapeczka. Miseczki z orzechami umocowane są po kilka na długich – od 5 do 5 centymetrów długości – szypułkach wyrastających z gałązek.
Jesienią żołędzie opadają na ziemię i często wykorzystywane są jako bieżące pożywienie oraz zapasy zimowe przez wiewiórki, myszy leśne czy sójki. Nie gardzą nimi także większe ssaki, m.in. dziki.

Drzewo liściaste o wysokości ponad 20 metrów. Rośnie na przedpolu pałacowym obok budynku kasy.

Wiekowa lipa szerokolistna rosnąca na wilanowskim przedpolu zwana jest Lipą Króla Jana. Obwód jej pnia przekracza 4 metry, a szacowany wiek wynosi ponad 170 lat. Gruby pień pokryty szarą korą, silnie spękaną w długie, wąskie, podłużne pasy, rozgałęzia się na kilka grubych konarów, sięgających ponad 20 metrów. Rozłożysta korona wygląda jak kopuła, a liście są duże i mają charakterystyczną, sercowatą blaszkę liściową. Jej górna strona jest ciemnozielona, odznaczają się na niej jedynie nieco jaśniejsze linie nerwów. Nerwację daje się wyczuć na górnej stronie blaszki jako wklęsłe linie, od strony dolnej natomiast jako linie silnie wypukłe. Wierzch liścia pokrywa delikatny meszek pojedynczych, cieniutkich włosków. Szczególnie łatwo je zauważyć wczesną wiosną, kiedy blaszka liściowa ma kolor soczyście jasnozielony, a włoski połyskują na niej w promieniach słońca. Spód blaszki liściowej jest matowo zielony, nieco jaśniejszy niż górna strona, i pokryty gęściej delikatnymi, krótkimi, kremowobiałymi włoskami. Liście osadzone są na gałązkach na kilkucentymetrowych jasnozielonych, delikatnie owłosionych ogonkach. Jesienią, najczęściej w pierwszej połowie października, liście przebarwiają się na kolor żółty.
Lipa szerokolistna kwitnie najwcześniej z lip, już na początku czerwca, a w okresie kwitnienia jej silnie pachnące, miododajne kwiaty są często odwiedzane przez pszczoły poszukujące nektaru i pyłku. Kwiaty rosną pojedynczo lub połączone są po kilka w zwisające kwiatostany ukryte pod liśćmi. Każdy kwiat zwisa na kilkucentymetrowej, wiotkiej, jasnozielonkawokremowej szypułce, czyli gałązce, wyposażonej w listek.
Kwiat tworzy pięć drobnych kremowożółtawych płatków, o owalnym kształcie lekko zwężonym na końcach, ustawionych okrężnie jeden obok drugiego. W trakcie kwitnienia płatki silnie otwierają się na boki, tworząc prawie płaską powierzchnię, a ich zewnętrzny koniec podwija się lekko w górę. Wewnątrz kwiatu znajduje się maleńki słupek o pękatym, butelkowatym kształcie. Wokół niego, na licznych, dłuższych niż słupek, wiotkich nitkach odstających lekko w górę, jak promienie wokół słońca, znajdują się pręciki. Każdy z nich zakończony jest dwoma milimetrowymi pylnikami, wypełnionymi żółtym pyłkiem. Przy ich dotknięciu pyłek pozostaje na dłoniach.
Jesienią w miejscu kwiatów pojawiają się brązowe owoce, a sama szypułka i listek również brązowieją. Zawiązane z kwiatów owoce mają kulisty kształt o średnicy około 8–10 milimetrów. Wzdłuż owocu w równych odstępach biegnie pięć wyraźnych żeberek – dobrze wyczuwalnych wypukłych linii. Owoce pokryte są gęstymi włoskami i mają grube ściany, których nie da się zgnieść w palcach. Wewnątrz każdego orzeszka znajduje się jedno lub dwa nasiona.

Drzewo liściaste sięgające w Polsce nawet 35 metrów wysokości, w Wilanowie rośnie w parku angielskim.

Platany to okazałe i imponujące drzewa. Ich korony rozgałęziają się nisko potężnymi, bardzo długimi, prostymi konarami, które ułożone są strzeliście w górę, dzięki czemu stają się one szerokie i bardzo rozłożyste. Strzelisty, długi pień oraz konary pokrywa jasna, szarawa, lekko chropowata kora łuszcząca się charakterystycznie łaciato dużymi, cienkimi płatami o nieregularnych kształtach. Po odpadnięciu pozostawiają one na pniu jasne, żółtawobiałe, zielonooliwkowe lub kremowe duże plamy.
Na gałązkach osadzone są duże, dochodzące do około 25 centymetrów średnicy, pojedyncze liście podobne do liści klonu zwyczajnego. Liście do gałązek przytwierdzone są dosyć sztywnymi, zielonymi ogonkami. Blaszka liściowa dzieli się na tzw. klapy. Przypomina to szeroko otwartą ludzką dłoń, gdzie każdy z palców oznacza osobną trójkątną klapę liścia. Środkowa klapa jest najdłuższa, a klapy leżące po jej bokach są krótsze i ulokowane coraz niżej. Na grubej i sztywnej blaszce liściowej, z wierzchu ciemnozielonej i błyszczącej, wyraźnie zaznacza się nerwacja w postaci długich, prostych, jasnozielonych linii biegnących wzdłuż wszystkich klap i rozgałęziających się na drobniejsze nerwy boczne.
Platan kwitnie na przełomie kwietnia i maja osobno żeńskimi i męskimi kwiatami. Kwiaty zebrane są w główkowate kwiatostany osadzone na długich, kilku-, kilkunastocentymetrowych szypułkach i zwisają w dół pojedynczo lub parami, rzadziej trójkami. Kwiatostany męskie to niewielkie kulki, złożone z przylegających do siebie, niepozornych, żółtawych kwiatów, które po pozbyciu się pyłku szybko się rozpadają. Kwiatostany żeńskie są bardziej okazałe, również o kulistym kształcie, otoczone gęsto drobnymi, wąskimi pojedynczymi kwiatami o różowo-czerwonej barwie.
Owoce platana dojrzewają od września do października. Zebrane są w główkowate kuliste owocostany o średnicy około 2–3 centymetrów, zwisające w dół na długich szypułkach. Pojedynczy owoc to drobny orzeszek o wrzecionowatym, wydłużonym kształcie, do którego umocowany jest pęczek szczecinek. Niedojrzałe owocostany są jasnozielone, dojrzałe – buro-brązowe. Owocostany nie opadają jesienią na ziemię, najczęściej przez okres zimowy pozostają na drzewie, po czym rozsypują się.

Powstał w latach 1855–1856 z polecenia Augusta i Aleksandry Potockich według projektu architekta Bolesława Pawła Podczaszyńskiego. Znajduje się za południowym skrzydłem pałacu.

Stworzono go na wzór niewielkich renesansowych włoskich ogrodów sekretnych, oddzielonych od otoczenia wyższymi przesłonami – murem lub szpalerem roślin. Miał zapewniać miejsce do niczym niezmąconego odpoczynku. Dzięki zachowanym rysunkom wilanowski Ogród Różany został wiernie odtworzony. Zasadzone w ogrodzie sekretnym odmiany róż powstały na bazie francuskich i angielskich starych róż sprzed 1867 roku. W wystroju ogrodu prym wiodą symetria i geometria. Wschodnia i zachodnia część ogrodu są niemal identyczne.
Cały ogród stworzono na planie zbliżonym do kwadratu z półkoliście wypukłą centralną częścią południowej granicy. Granicę tę wyznacza niewysoki betonowy murek, na którym ustawiono na kamiennych, szarych postumentach 14 cynkowych waz. Kwitną w nich gęste, ciemnofioletowe petunie o dużych, kielichowatych kwiatach.
Wzdłuż murku rosną, okolone niskim żywopłotem z zielonego bukszpanu, krzewy różane z kwiatami o czerwono-pomarańczowym zabarwieniu płatków.
Wschodnią krawędź ogrodu stanowi kamienny, podwyższony taras z dwiema metalowymi pergolami nad wejściami do ogrodu różanego. Pergole, wsparte na metalowych, czarnych słupach z łukowato wygiętym, ażurowym dachem, porasta winorośl japońska o dużych sercowatych liściach i pędach wijących się i oplatających konstrukcje pergoli. Na tarasie, podobnie jak na południowym murku, ustawiono wazy z fioletowymi petuniami. Poniżej natomiast, wzdłuż linii tarasu zasadzono szpaler przyciętych na kształt stożków niewysokich cisów. Przed nimi kwitną wysokie kremowo-żółte róże.
Od północy ogród ogranicza skrzydło pałacu, z centralnie ulokowanym, dużym kamiennym, szarym, tarasem z długimi, niskimi schodami prowadzącymi do ogrodu. Krańców schodów pilnują dwa kamienne, jasnoszare, leżące lwy.
Taras otacza metalowa balustrada, z narożnie ustawionymi kamiennymi postumentami w kształcie graniastosłupów, na których postawiono wazy z fioletowymi petuniami. Przód balustrady porasta powojnik o ciemnofioletowych kwiatach.
Zachodnią granicę ogrodu wytycza wysoki, jasny mur, wzdłuż którego rośnie szpaler stożkowato uformowanych niewysokich cisów. Przed nim rosną żółto-kremowo kwitnące krzewy różane okolone niskim żywopłotem z zielonego bukszpanu. Na lewym krańcu muru znajduje się wejście do ogrodu krajobrazowego.
W centralnej części ogrodu usytuowana jest dekoracyjna fontanna przedstawiająca chłopca z łabędziem. Na południe od niej wznosi się na kamiennym, szarym, niewysokim cokole ceramiczny uskrzydlony posąg Wiktorii. Otacza go szeroka, okrągła rabata porośnięta wysokimi różami o dużych, czerwonych kwiatach, okolona niskim żywopłotem z zielonego bukszpanu.
Dokoła fontanny rosną krzewy różane o bursztynowożółtych kwiatach, okolone niskim żywopłotem z zielonego bukszpanu. Krzewy rosną w czterech kwaterach, a każda z nich stanowi element czterech odrębnych, zgeometryzowanych – prostokątnych i okrągłych – kompozycji.
Prostokątne kwatery wypełniają wysokie krzewy o dużych, pełnych, kremowo-różowych kwiatach. Wewnętrzne okrągłe kwatery porastają krzewy o ciemnoróżowych, intensywnie, słodko pachnących kwiatach.
Do ściany pałacu po bokach tarasu przylegają jeszcze dwie identyczne kompozycje. Wypełnione są one niskimi krzewami o niewielkich soczyście różowych kwiatach.

Od południa tworzy go park angielsko-chiński powstały w końcu XVIII wieku z polecenia Izabeli Lubomirskiej, a zaprojektowany przez Szymona Bogumiła Zuga , od północy zaś angielski ogród krajobrazowy stworzony z polecenia Stanisława Kostki Potockiego na początku XIX wieku.

Formą i kompozycją ogród krajobrazowy odbiega od symetrycznych, uporządkowanych ogrodów barokowych, a rola człowieka w kształtowaniu jego przestrzeni jest niewielka. Park angielsko-chiński rozpościera się w południowej części rezydencji. Rozległa, zielona przestrzeń jest tutaj niemal niczym nieograniczona, a otwarty teren porośnięty trawnikiem doskonale eksponuje typowe dla ogrodów krajobrazowych formy. To właśnie w parku południowym rosną najciekawsze okazy drzew – leciwe drzewa pomnikowe o grubych pniach i rozłożystych koronach: dęby, wiązy czy olsze, oraz wiele gatunków egzotycznych, sadzonych w ogrodach ze względów dekoracyjnych: miłorząb dwuklapowy, surmia bignoniowa czy iglicznia trójcieniowa.
Tereny zielone w północnej części rezydencji tworzy angielski ogród krajobrazowy, opadający łagodnie w stronę Jeziora Wilanowskiego. Wzdłuż linii brzegowej rosną wiekowe topole białe – o wysokich, grubych pniach z charakterystycznie rombowato spękaną białoczarną korą. Rozległe polany ogrodu przecina sieć wybetonowanych alejek, prowadzących w najciekawsze jego zakątki lub kierujących wzrok do punktów odległych i umyślnie wyeksponowanych przez nieprzypadkową kompozycję ogrodu. Do najbardziej na północ wysuniętego zacisznego zakątka ogrodu – wyspy –prowadzi długa, wąska, sztucznie usypana grobla wzdłuż północnej części jeziora. Niezwykle urokliwa w tej części ogrodów jest również zatoka północna, w okresie letnim gęsto usłana liśćmi i kwiatami grążeli żółtych i grzybieni białych. Z najdalszego krańca zatoki rozciąga się malowniczy widok na jej gładkie, niewzruszone, ciemne wody oraz leżący w oddali łukowato wygięty Most Rzymski.

Ogród barokowy północny powstał w XVII wieku za czasów panowania króla Jana III, położony jest wzdłuż północnego skrzydła pałacu.

W XVII-wiecznych ogrodach barokowych króluje symetria i geometria. Zieleń ogrodów ozdobnych kształtowana jest przez człowieka – nie ma tu miejsca na przypadkowość. Ogród barokowy ulokowany wzdłuż północnego skrzydła pałacu, rozpościerający się tuż za pergolą, tworzą identyczne prostokątne partery. Wszystkie narożniki prostokątów są wklęsłe do środka. Kwatery rozmieszczone są symetrycznie po trzy po obydwu stronach biegnącej przez środek ogrodu alejki wysypanej szarym, drobnym żwirkiem. Ułożone jedna za drugą po prawej i po lewej stronie alejki, przylegają do niej dłuższymi bokami. Pomiędzy kwaterami wzdłuż ich krótszych boków biegną nieco węższe niż centralna alejki, również wysypane szarym, drobnym żwirkiem. Każda pojedyncza kwatera sama w sobie także jest symetryczna – gdybyśmy przez którąkolwiek z kwater poprowadzili przez środek wzdłuż lub wszerz linię prostą, podzieliłaby ona kwaterę na dwie identyczne części.
Wszystkie kwatery otoczone są niskimi żywopłotami z zimozielonego bukszpanu. Dwie pierwsze, znajdujące się najbliżej pergoli, jedna po prawej, druga po lewej stronie centralnej alejki, tworzą partery rabatowe. W ich wnętrzu, na samym środku nisko przystrzyżonego jasnozielonego trawnika wydzielony jest prostokąt. Zajmuje on nieco mniej niż połowę powierzchni kwatery, a jego wnętrze obsadzone jest ściśle przylegającymi do siebie, niskimi kwiatami sezonowymi – żółtym bratkiem lub czerwoną begonią, tworząc zwartą kwiatową rabatę. Ponadto wewnątrz kwatery, w pobliżu każdego wklęsłego naroża zasadzone są cisy przystrzyżone w okołometrowe wąskie stożki. Za kwaterami rabatowymi wzdłuż głównej alei ułożone są cztery identyczne w wyglądzie partery haftowe, dwa po jednej i dwa po drugiej stronie. Partery haftowe to takie, których skomplikowany, niczym haftowany, ozdobny wzór utworzony jest z bukszpanu, kwiatów, stożkowatych cisów oraz drobnych, kolorowych kamyków. W miejscu, w którym zbiegają się wklęsłe naroża wszystkich czterech parterów haftowych, znajduje się wypełniona wodą, kamienna fontanna.
Partery haftowe wysypane są jasnymi, białawymi, drobnymi kamykami, a na ich tle tworzone są barokowe wzory z roślin i czerwonego tłucznia ceglanego. We wnętrzu każdego parteru haftowego znajduje się po 12 stożkowatych cisów: po dwa na końcach półkoli we wklęsłych narożnikach i po cztery w środkowej części w kątach centralnego wzoru przypominającego równoramienny krzyż o rozdwojonych i rozchylonych mocno ramionach. Cały kształt obsadzony jest ściśle przylegającymi niskimi sezonowymi kwiatami: wiosną – żółtym bratkiem, latem zaś – czerwoną begonią. Kwiatowy wzór i cisy okala usypany z czerwonego tłucznia ceglanego wąski okrąg. Wewnątrz kwatery na lewo i na prawo od okręgu widnieją dwa identyczne wzory. Każdy z nich otoczony jest obwódką z czerwonego tłucznia ceglanego.

Drzewo liściaste osiągające do około 40 metrów wysokości, w Wilanowie rośnie w angielsko-chińskim parku krajobrazowym.

Ojczyzną tego gatunku są Chiny i tylko tam występuje on w stanie naturalnym. Nazywa się go żywą skamieliną – gatunkiem reliktowym, a w Chinach mówią na ten gatunek również „drzewo dziadka i wnuka”. W Wilanowie rośnie w angielsko-chińskim ogrodzie krajobrazowym nieopodal Ogrodu Różanego i jest tutaj gatunkiem obcym. Występuje jako soliter, czyli samotnie rosnące drzewo, które zostało zasadzone ze względów ozdobnych.
Miłorząb to drzewo długowieczne, może więc osiągać ogromne rozmiary do 40 metrów wysokości i 4,5 metra średnicy pnia. Korony młodych miłorzębów kształtem przypominają stożek, starsze drzewa mają korony o nieregularnym kształcie. Cała korona wspiera się na strzelistym – regularnie zwężającym się ku górze – szarobrunatnym pniu o głęboko spękanej korze. Bruzdy spękań, mające niekiedy nawet kilka centymetrów głębokości, układają się na pniu pionowo lub lekko ukośnie. Od pnia na boki odchodzą prostopadle lub ukośnie w górę długie, grube, sztywne konary. Konary rozgałęziają się na gałęzie, a te z kolei na mniejsze gałązki. Gałązki różnicują się na długie, kilkunastocentymetrowe, cienkie długopędy o żółtawostalowej barwie oraz osadzone na nich ciemniejsze, krótkie – do 4 centymetrów, grubsze krótkopędy. Zarówno na jednych, jak i na drugich pędach wyrastają liście. Na krótkopędach liście skupione są gęsto po kilka (od 3 do 8) dookoła jednego, szczytowo umieszczonego pączka i są to liście wczesne, rozwijające się jednocześnie z kwitnieniem kwiatów miłorzębu. Na długopędach natomiast liście rosną pojedynczo. Wyrastają one w późniejszym okresie wegetacji. Miłorząb należy do drzew nagonasiennych potocznie zwanych iglastymi, lecz jako jeden z nielicznych gatunków zaliczanych do tej gromady nie wykształca igieł, tylko liście o spłaszczonej, dużej blaszce liściowej. Liść miłorzębu przymocowany jest do gałęzi długim, dochodzącym do 9 centymetrów ogonkiem liściowym o szerokości około 2 milimetrów. Dolna strona ogonka na całej długości jest półokrągła, górna strona natomiast jest spłaszczona. Blaszka liściowa ma wachlarzowaty kształt, a szerokość wachlarza sięga najczęściej od 5 do 8 centymetrów. Na szczycie skórzastego, sztywnego wachlarza zazwyczaj występuje charakterystyczne wcięcie w głąb blaszki liściowej, dzielące ją na dwie części – klapy – stąd nazwa miłorząb dwuklapowy. Wcięcie może mieć różną długość i sięgać aż po ogonek, choć zdarzają się i liście o niepodzielnej blaszce. Wiosenne liście miłorzębu mają kolor matowojasnozielony. I dosyć szybko, bo już wczesną jesienią, przebarwiają się na kolor jaskrawożółty. Choć liście opadają wkrótce po pierwszych przymrozkach, nawet opadłe długo zachowują swój intensywny kolor.
Miłorzęby są drzewami dwupiennymi o kwiatach rozdzielnopłciowych. Oznacza to, że na osobnym drzewie wykształcają się wyłącznie kwiaty męskie, a na osobnym żeńskie. Kwiaty męskie zebrane są w bladożółte, wałeczkowate kwiatostany o długości 2–4 centymetrów, zwisające i bardzo mocno pylące. Kwiaty żeńskie to dwa kuliste, matowozielone nagie zalążki, wykształcone na szczycie długiej, wzniesionej w górę, maczugowato zgrubiałej na końcach szypułki (cieniutkiej gałązki). Osobniki żeńskie tego gatunku cieszą się mniejszym uznaniem niż męskie ze względu na wydawanie nasion otoczonych ciemnożółtą, kulistą, mięsistą, lekko pomarszczoną osnówką, które cuchną zjełczałym masłem. Ze strony drzew jest to jednak zabieg celowy, który wabić ma zwierzęta, przyczyniające się do rozsiewania nasion.

Niewielkie drzewo lub duży krzew liściasty o wysokości około 15 metrów. W Wilanowie rośnie na dziedzińcu pałacowym.

W przypałacowych ogrodach w Wilanowie magnolia jest gatunkiem obcym, a jej okazy odnajdziemy na dziedzińcu pałacowym. Rośnie tu magnolia Soulange’a [Sulanż] – magnolia pośrednia, będąca mieszańcem dwóch chińskich gatunków – magnolii purpurowej i magnolii nagiej. Magnolia pośrednia jest szerokim, dużym krzewem, zwykle o wysokości do 3–4 metrów, lub rzadziej niewielkim drzewem liściastym o wysokości do 15 metrów. Kiedy rośnie jako drzewo, wówczas ma krótki, często wielokrotny pień i szeroką, nisko rozgałęziającą się luźną koronę. Korona jest bardzo rozłożysta i najczęściej jej szerokość jest większa niż wysokość. Matowa zielonkawoszara kora pnia i gałęzi jest zwykle gładka, z niewielkimi, poziomymi, białawymi kreseczkami.
Pąki na pędach zróżnicowane są na liściowe i kwiatowe. Pąki są bardzo mocno, gęsto owłosione długimi, szarymi włoskami. Kwiatowe są wąskojajowate, znacznie większe – kilkucentymetrowe, szczytowo umieszczone na pędzie i wzniesione do góry. Pąki liściowe są mniejsze, jajowate i ulokowane po bokach pędów.
U magnolii to kwiaty, a nie liście rozwijają się wiosną jako pierwsze i to one są ich największą ozdobą. Ich okres kwitnienia przypada na kwiecień–maj, a kwiaty przez nie wytwarzane są jednymi z największych kwiatów wytwarzanych przez drzewa: ich długość sięga 10–15 centymetrów, a średnica w pełni rozkwitu osiąga 10–20 centymetrów. Wyglądem swym przypominają kwiaty tulipanów, są jednak od nich bardziej okazałe i widowiskowe. Kwiaty wyrastają zazwyczaj pojedynczo, rzadziej parami, z wierzchołków pędów i są wzniesione ku górze. Barwną część kwiatu tworzy 9 płatków, tzw. tepali. Płatki mają jajowaty kształt, lekko wcięty po bokach i zwężony u nasady, a od 1/3 długości rozszerzają się regularnie na boki, by przy skrajnym końcu zejść się półkoliście lub lekko spiczasto. Płatki są dwubarwne – od wewnątrz białe, od zewnętrznej strony natomiast przyjmują kolory od purpurowego u nasady, przez coraz jaśniejsze odcienie różu, aż po biały na krańcach płatków.
Liście pojawiają się u magnolii najczęściej jeszcze podczas kwitnienia kwiatów. Mają kształt prawie eliptyczny, o lekko spiczastych krańcach. Duża blaszka liściowa długości od 10 do 15 centymetrów ma gładkie brzegi. Blaszka liściowa jest gruba i sztywna, skórzasta w dotyku, z obydwu stron zielona – górna strona jest ciemniejsza, błyszczącozielona, dolna lekko pokryta krótkimi włoskami.
Owoce u magnolii pośredniej są owocami zbiorowymi i pojawiają się nielicznie. Mają wygląd różowawo-czerwonawych silnie wydłużonych, walcowatych szyszek o długości 8–12 centymetrów i szerokości około 3 centymetrów. Nasiona są czarne, fasolowate i spłaszczone, otoczone intensywnie czerwoną osnówką. Owoce dojrzewają od września do listopada, a kiedy mieszki w szyszkach pękną i otworzą się, nasionka zwisają z nich na krótkich białych nitkach.

KOWAL BEZSKRZYDŁY
Owad o długości ciała około 1 centymetra. Występuje najczęściej w pobliżu lip,
w nasłonecznionych miejscach.
Bardzo charakterystyczne dla kowali czerwono-czarne ubarwienie jest szczególnie dobrze widoczne, gdy owady grupowo, po kilkadziesiąt – kilkaset osobników, wygrzewają się w nasłonecznionych miejscach, najczęściej w sąsiedztwie człowieka – na pniach drzew, murkach, krawężnikach czy chodnikach.
Kowal jest owadem, jego ciało tworzą więc głowa, tułów, odwłok, trzy pary odnóży, czułki, oczy i skrzydła. Głowa jest niewielka, prostokątna i lekko trójkątnie wyciągnięta do przodu. Po bokach czarnej głowy osadzona jest para kulistych, czerwonych oczu. Z przodu z głowy wyrastają długie, smukłe, czarne czułki, skierowane w przód i widlasto rozchodzące się na boki.
U dorosłych osobników tuż za głową rozpoczyna się trapezowaty tułów. Na całym obwodzie ma on kolor krwistoczerwony, wewnątrz tworzy się zaś czarny wzór. Cały tułów pokryty jest maleńkimi, okrągłymi wgłębieniami, jakby śladami po wbiciu szpilki.
Do tułowia przylega odwłok, na którym leżą skrzydła – zredukowane i przekształcone w pokrywy. Podobnie jak tułów cały odwłok otoczony jest czerwoną obwódką z czarnym wzorem wewnątrz i pokryty drobnymi wgłębieniami. Odnóża oraz cała spodnia strona ciała są czarne.
Czy kowal bezskrzydły rzeczywiście nie ma skrzydeł? Część kowali posiada uwstecznioną drugą parę skrzydeł – tę, która znajduje się pod barwnymi pokrywami pierwszej pary. Niestety wiąże się to z utratą zdolności lotu, w związku z czym kowale przemieszczają się, spacerując, a niekiedy nawet biegając po powierzchni ziemi.
Czasem kowale nazywane bywają także tramwajarzami. Dlaczego? Bo w trakcie kopulacji sczepione końcami ciała dwa osobniki różnej płci mkną przez chodniki i trawniki niczym wagony tramwaju, przy czym motorniczym jest zawsze samica. Ona biegnie do przodu, a samczyk musi biec do tyłu. I jedzie tak ten „tramwaj” nawet przez kilka dni, później samica składa jaja, które dadzą początek nowemu pokoleniu.
Kowale żyją w grupach z powodu bezpieczeństwa. Drapieżnik, na przykład ptak, widząc dużą jaskrawoczerwoną plamę na ciemnym tle kory drzewa, traktuje skupisko owadów jako jeden duży organizm, dodatkowo ostrzegawczo ubarwiony – co dla drapieżnika jest sygnałem, że ofiara będzie niesmaczna, a może nawet trująca. Kowale, choć są pluskwiakami, które zwykle te w sytuacji zagrożenia wydzielają nieprzyjemny zapach, nie mogą bronić się za pomocą przykrego zapachu, ponieważ mają bardzo słabo rozwinięte gruczoły zapachowe i po prostu nie śmierdzą.

Zimorodek
Ptak z grupy zimorodkowatych, ma długość ciała ok. 17 cm, spotykany najczęściej w okolicy Kanału Sobieskiego.
Zimorodek jest nierozłącznie związany ze środowiskiem wodnym. W wodzie poszukuje pożywienia, zaś piaszczyste skarpy jezior i rzek zapewniają mu dogodne miejsce gniazdowania. To ptak krępy, z krótkim ogonem i krótkimi nogami oraz zadziwiająco długim dziobem.
Zimorodek jest jednym z najbarwniejszych polskich ptaków. Owalną głowę pokrywają delikatne pióra tworzące wzór nakładających się na siebie czarno-niebieskich, drobnych prążków z metalicznie zielonym połyskiem. Na uwagę zasługuje nieproporcjonalnie długi, około pięciocentymetrowy, stożkowaty, ostry dziób – jednolicie czarny u samców, u samic zaś u nasady dolnej części czerwonawy. Po bokach głowy, nieco bardziej z przodu błyszczą niewielkie, owalne, czarne oczy. Policzki są rdzawe, ale przy tyle głowy zakończone śnieżnobiałymi piórami. Pod policzkami ciągnie się klinowaty pas szmaragdowych piór z nieco rozmytym wzorem, prążkowanym jak na głowie. Białe gardło mocno kontrastuje z rudawymi piersią i brzuchem. Na brzuchu, spod rdzawych piór prześwitują białe pióra, przez co brzuch wydaje się nieco jaśniejszy od piersi. Podobną kolorystykę utrzymują jaskrawo koralowe nogi, z czterema smukłymi palcami zwieńczonymi ostrymi, ciemnymi pazurami.
Gra kolorów toczy się też na wierzchniej stronie ciała ptaka. Grzbiet wraz z ogonem są jasno turkusowe, przy czym ogon jest odrobinę ciemniejszy. Skrzydła są szmaragdowe, a na rozłożonych do lotu pojawia się, przy grzbiecie, drobne prążkowanie, analogiczne jak na głowie. Dalsza część skrzydła przyjmuje ciemniejszy odcień. Spód skrzydeł przylegający do piersi przejmuje jej rudawą barwę, zaś wieńczące skrzydło lotki – najdłuższe i najbardziej sztywne pióra – są szarawe.
Zimorodka najczęściej można spotkać tuż nad powierzchnią wody szybującego w poszukiwaniu pożywienia. Kiedy już dostrzeże ofiarę, zazwyczaj niewielką rybę lub wodnego owada, zawisa w miejscu, po czym w mgnieniu oka zanurza się pod wodę i z pluskiem wylatuje spod jej powierzchni ze zdobyczą w dziobie. Często też przysiada na roślinach nad brzegiem wody i w skupieniu obserwuje jej nurt, wypatrując pożywienia.
Gniazda zimorodków to wykopane dziobami w piaszczystych brzegach kilkudziesięciocentymetrowe tunele-norki, zakończone okrągłą komorą. Kiedy wyklują się młode, rodzice raz po raz przeciskają się przez tunel z pożywieniem. Pisklęta ustawiają się zaś w kolejkę; to, które otrzymało jedzenie, przesuwa się do tyłu, a jego miejsce zajmuje kolejne, dzięki temu wszystkie pisklęta powinny być najedzone.
Zimorodek jest gatunkiem objętym ochroną prawną.