Seria Monograficzna

Konrad Pyzel, Jerzy Siemiginowski: A Master of Baroque at the Court of Jan III, seria monograficzna, Warszawa 2024, ISBN 978-83-972399-1-3

Jerzy Siemiginowski can justly be considered the foremost painter at the court of King Jan III. The years of education in Rome, financed by the monarch, enabled him to gain a thorough command of the workshop and conventions of painting. They gave him an intellectual facility in drawing inspiration from the troves of artistic achievements of the Antiquity, the Renaissance, and the Baroque. The works of Master Eleuter are typified by elaborate composition, flawless lines, and harmonious colouring; they represent the crowning achievement of the art of painting in the Commonwealth in the late seventeenth century.

He portrayed major historical figures; he created etchings and paintings – mostly for churches in Warsaw and Kraków; he contributed to architectural and scenographic projects. His works were valued and celebrated. He earned a lot – no one else could command the kind of pay that he received for his canvasses. Born a burgher, he consistently strove upwards the social ladder, until he finally became a nobleman.

The one work of exceptional stature within his oeuvre are the plafonds of The Four Seasons at the Wilanów Palace, a crucial component – in terms of aesthetics as much as ideological content – of the decorations in the Royal Apartments. They testify to the degree of skill of the artist, while also proving the extent of knowledge of art possessed by King Jan III, a man of education who felt strong ties to the traditions of the Antiquity, expressed in the content as much as the form of the decorations found in his residence.

Paweł Jaskanis, Director of the Museum of King Jan III's Palace at Wilanów

Konrad Pyzel, Jerzy Siemiginowski. Mistrz baroku na dworze króla Jana III, Warszawa 2024, ISBN 978-83-965839-6-3 

Jerzy Siemiginowski może być uznany za najważniejszego malarza dworu króla Jana III. Kilkuletnia edukacja w Rzymie, sfinansowana przez monarchę, pozwoliła na gruntowne opanowanie warsztatu i konwencji obrazowania. Dała intelektualną swobodę w czerpaniu inspiracji z dorobku sztuki antyku, renesansu i baroku. Dzieła Siemiginowskiego mają przemyślane kompozycje, nienaganny rysunek i harmonijną kolorystykę; są szczytowym osiągnięciem malarstwa w Rzeczpospolitej końca XVII wieku.

Portretował znaczące osobistości, tworzył ryciny i obrazy, głównie do świątyń Warszawy i Krakowa, zajmował się projektami architektonicznymi i scenograficznymi. Jego prace ceniono i chwalono, zarabiał dużo, nikomu nie płacono tak wysokich honorariów za obrazy. Z urodzenia mieszczanin, nieustannie piął się po szczeblach drabiny społecznej aż został szlachcicem. 

Wyjątkowym dziełem w jego dorobku pozostają plafony Czterech pór roku w pałacu wilanowskim, stanowiące najważniejszy składnik – estetyczny i treściowy – dekoracji apartamentów królewskich. Są one dowodem wysokich umiejętności twórcy i zarazem świadectwem znajomości sztuki przez króla Jana III, wykształconego i przywiązanego do tradycji antycznej, obecnej w treściach i formach dekoracji rezydencji. 

Konrad Morawski, W stronę uniwersalnej nauki. Dekoracja rzeźbiarsko-malarska biblioteki Jana III w pałacu w Wilanowie, Warszawa 2022, ISBN 978-83-66104-89-1

W książce podjęto próbę rozszyfrowania treści zawartych w dekoracji biblioteki Jana III i częściowo zrekonstruowano historię jej powstania. Analiza poszczególnych dzieł sztuki i studia kontekstowe umożliwiły sformułowanie wniosków dotyczących pierwotnego układu dekoracji i ich wydźwięku ideowego. Ważną część opracowania stanowi wskazanie wzorów graficznych, z których korzystali twórcy wystroju.
W książce podjęto próbę rozszyfrowania treści zawartych w dekoracji biblioteki Jana III i częściowo zrekonstruowano historię jej powstania. Analiza poszczególnych dzieł sztuki i studia kontekstowe umożliwiły sformułowanie wniosków dotyczących pierwotnego układu dekoracji i ich wydźwięku ideowego. Ważną część opracowania stanowi wskazanie wzorów graficznych, z których korzystali twórcy wystroju.

Michał Witkowski, Laquearia subter. Dekoracja malarska żółkiewskiej rezydencji króla Jana III i jej europejskie źródła, Warszawa 2018, ISBN 978-83-66104-03-7

Zamek w Żółkwi, wzniesiony przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego, nierozerwalnie związany jest z postacią jego wnuka i spadkobiercy, Jana Sobieskiego, który dorastał w tej wspaniałej rezydencji, a potem – już jako król – często do niej powracał. W latach 2012–2015 zespół konserwatorów kierowany przez specjalistów z Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie odkrył i zabezpieczył na ścianach kilku sal skrzydła pałacowego żółkiewskiej rezydencji nieznane dotąd dekoracje malarskie pochodzące z XVII wieku. Michał Witkowski, odpowiedzialny w projekcie za badania ikonograficzne, podjął się odtworzenia programu ideowego części zachowanych polichromii żółkiewskich oraz wskazania dla nich wzorów formalnych.

Michelangelo Palloni, malarz fresków, red. Elżbieta Modzelewska, Warszawa 2017, ISBN 978-83-63580-90-2

Michelangelo Palloni (29 IX 1642–1711/13), pochodzący z Campi nieopodal Florencji jeden z najważniejszych późnobarokowych artystów-dekoratorów pracujących na ziemiach Rzeczypospolitej. Jego twórczość w sposób szczególny przyczyniła się do rozwoju malarstwa freskowego w XVIII stuleciu. Był artystą wrażliwym na kolor i światło, potrafiącym umiejętnie budować ekspresyjną narrację z pomocą póz i gestów oraz grupować postaci w zretoryzowanej kompozycji, często w skrócie perspektywicznym, w oprawie doskonale rozrysowanej architektury. Mistrzowsko tworzył wrażenie trójwymiarowości i oddawał perspektywę powietrzną rzymskich plafonów. Potrafił dostosować swe freski w tonacji i kompozycji do wcześniejszej marmoryzacji czy dekoracji sztukatorskiej wnętrza. O randze jego dorobku nie świadczą wyłącznie realizacje na zlecenie Jana III, prymasa Michała Stefana Radziejowskiego czy magnatów kresowych, jak kanclerz wielki litewski Krzysztof Zygmunt Pac oraz wojewoda wileński i hetman wielki litewski Kazimierz Jan Sapieha. Pierwszeństwo w artystycznym pejzażu ówczesnej Rzeczypospolitej zapewniło mu najwyższej klasy rzemiosło, połączone z umiejętną i niepozbawioną inwencji adaptacją wzorów florenckich, weneckich i rzymskich.
fragment z tekstu Magdaleny Górskiej

Jolanta Putkowska, Warszawskie rezydencje na przedmieściach i pod miastem w XVI–XVIII wieku, Warszawa 2016, ISBN: 978-83-63580-60-5

Autorka prezentuje rozwój rezydencji podmiejskich i na przedmieściach Warszawy od XVI do XVIII w., na tle historii miasta. Tradycja zakładania rezydencji z obszernym ozdobnym ogrodem na przedmieściach i pod miastem sięga starożytności. Występowały one także w średniowieczu, ale szczególny rozkwit wprowadzania ich w Europie w strefie podmiejskiej nastąpił w okresie renesansu, najpierw we Włoszech, a już od końca XV w. i w Polsce, kiedy to stały się obowiązkowym elementem zespołów rezydencjonalnych panujących i możnych. W XVI w. autorzy dzieł teoretycznych z dziedziny architektury i urbanistyki przyznają wszystkim mieszkańcom miast prawo do korzystania z zieleni, pięknego krajobrazu i wypoczynku na świeżym powietrzu, a także przywilej posiadania pod miastem domu z ogrodem. W rzeczywistości domy te były bardzo różne, a o ich programach, wielkości, rozplanowaniu i opracowaniu, bogactwie czy prostocie decydowała struktura społeczno-ekonomiczna, w jakiej dane miasta istniały, kultura i styl życia ich obywateli. Konkretne realizacje były rezultatem wyraźnego rozwarstwienia społecznego i majątkowego miast, co z kolei znajdowało odzwierciedlenie w typach zabudowy w centrum, na ich przedmieściach i w najbliższej okolicy.

Aleksandra Majewska, Zbiory egipskie w Wilanowie, Warszawa 2015, ISBN 978-83-63580-46-9

Jedna z najciekawszych grup zabytków znajdujących się w kolekcji Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie to kilkadziesiąt niewielkich przedmiotów związanych z kulturą starożytnego Egiptu. Autorka, Aleksandra Majewska, omawia historię zbioru oraz, w części katalogowej, kolejne obiekty, takie jak figurki z brązu przedstawiające bóstwa, władców czy Uszebti z fajansu egipskiego. Zbiory egipskie pozostawały do tej pory mało znaną częścią kolekcji Muzeum, prezentowana publikacja ma na celu upowszechnienie wiedzy dotyczącej tej fascynującej grupy zabytków.

Jakub Sito, Wielkie warsztaty rzeźbiarskie Warszawy doby saskiej. Modele kariery – formacja artystyczna – organizacja produkcji, Warszawa 2013, ISBN 978-83-63580-32-2

Warszawa XVIII wieku była jednym z największych i najbardziej znaczących w Europie Środkowej ośrodków rzeźbiarskich. Dzieła, które szczęśliwie przetrwały do naszych czasów, widywane w kościołach, na fasadach budynków czy w ogrodach, związane są z wyjątkowymi postaciami ich twórców: Bartłomiejem Michałem Bernatowiczem, Johannem Georgiem Plerschem i Franzem Antonem Vogtem.
Nowa publikacja Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie poświęcona jest tym trzem artystom i prowadzonym przez nich warsztatom, najważniejszym dla rzeźby Warszawy doby saskiej. Jakub Sito przedstawia nie tylko ich dokonania, ale także przybliża źródła ich stylu, sposób organizacji produkcji i czynniki, które sprawiły, że to właśnie warsztaty Bernatowicza, Plerscha i Vogta zmonopolizowały warszawski rynek późnobarokowej i rokokowej rzeźby. Mocną stroną książki jest również bogaty materiał ilustracyjny obejmujący istniejące dzieła, projekty i archiwalne fotografie zniszczonych obiektów.

Jan Pluis, Piotr Oczko, Gabinet Farfurowy w Pałacu w Wilanowie. Studium historyczno – ikonograficzne, Warszawa 2014, ISBN 978-8363580-29-2

Gabinet Farfurowy w pałacu wilanowskim jest pomieszczeniem tak samo pięknym, jak tajemniczym. Jakie było jego pierwotne przeznaczenie? Kto i kiedy zamówił fajansowe płytki? Co przedstawiają?

Autorzy publikacji to Jan Pluis – uznany holenderski badacz fajansowych płytek okładzinowych oraz Piotr Oczko – adiunkt na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, zajmujący się kulturą i sztuką Niderlandów. Wspólnie przygotowali pierwsze tak kompletne opracowanie poświęcone Gabinetowi Farfurowemu, w którym szukają odpowiedzi na postawione wyżej pytania. Przyjmując, że dekoracja płytkami powstała za czasów króla Jana III Sobieskiego można stwierdzić, że jest to najwcześniejsze zachowane pomieszczenie, w którym płytkami ozdobione są wszystkie ściany. Również obecność tak licznych paneli kwiatowych, z których połowa zawiera unikalne zdobienia w typie chinoiserie, jest wyjątkowa na tle innych tego typu pomieszczeń.

Bogactwo barwnych ilustracji, tabele porównujące wyroby różnych manufaktur i materiały archiwalne dopełniają treści czyniąc tę książkę wspaniałym przewodnikiem po tym niezwykłym Gabinecie.