Archiwum Sobieskich z Żółkwi. Studia i materiały, t. 1, opracowanie: Przemysław Gawron, Krzysztof Kossarzecki, Tomasz Szwaciński, seria „Monumenta Sobiesciana”,  Warszawa 2024, ISBN 978-83-971174-7-1

Czwarty tom serii Monumenta Sobiesciana stanowi plon licznych kwerend zespołu badaczy w Narodowym Archiwum Historycznym Białorusi w Mińsku, wieloetapowej (i wciąż niepełnej) digitalizacji sobiescianów przechowywanych w mińskim Archiwum Radziwiłłów (NGAB, f. 694) oraz prac nad edycją źródeł wybranych spośród tysięcy dokumentów z dawnego archiwum Sobieskich z Żółkwi.

„Badacze zajęli się bardzo cennymi materiałami, zgromadzonymi przez ród Sobieskich w głównej siedzibie w Żółkwi i obejmującymi akta dotyczące przede wszystkim administrowania rozległymi dobrami ziemskimi. Są to głównie materiały o charakterze gospodarczym, majątkowym, prawnym, rzadko politycznym, ale bardzo ważne do wyświetlenia mechanizmów działania majątków Sobieskich, ich finansów, przemieszczeń i losów cennych ruchomości (obrazów, namiotów, naczyń, drogich przedmiotów, klejnotów, broni czy wreszcie ksiąg), a także kurczenia się fortuny za sprawą odpadania kolejnych majątków i przechodzenia ich w obce ręce”.

Fragment z recenzji prof. dr. hab. Dariusza Milewskiego

Listy Marii Kazimiery z Archiwum Sobieskich w Oławie, t. 1: Listy do synów z lat 1696-1704, opracowanie i redakcja naukowa: Anna Leyk i Jan Jerzy Sowa, „Monumenta Sobiesciana”, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66104-24-2

Zasoby Archiwum Sobieskich w Oławie (obecnie w Narodowym Historycznym Archiwum Białorusi w Mińsku) mają fundamentalne znaczenie dla badań dziejów rodu Sobieskich oraz samej Marii Kazimiery. Spośród obszernego materiału źródłowego zachowanego w mińskim archiwum w pierwszej kolejności została opracowana korespondencja królowej skierowana do synów (listy z jednostek nr 256, 257, 258, 259, 260), z okresu po śmierci Jana III, gdy Marię Kazimierę pochłaniały zabiegi o zabezpieczenie i podział majątku rodowego, starania o tron Rzeczypospolitej dla Jakuba Ludwika oraz prób ułożenia relacji z nowym władcą Augustem II. Gdy próby te nie powiodły się, Maria Kazimiera zdecydowała się na opuszczenie Rzeczypospolitej i wyjazd do Rzymu, dzięki czemu uniknęła zepchnięcia do roli „zwykłej” magnatki. Listy pozwalają prześledzić proces dojrzewania do tej decyzji oraz determinację w dążeniu do utrzymania królewskiego statusu rodziny, podtrzymywania pamięci o czynach męża i gloryfikacji osoby Jana III (…).

Tom listów Marii Kazimiery z Archiwum Sobieskich w Oławie otwiera nową serię publikacji Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie pt. Monumenta Sobiesciana. Jest ona dopełnieniem innej serii wydawniczej muzeum Ad Villam Novam, a także realizowanego przez muzeum programu Monumentum Sobiescianum, poświęconego badaniu i upowszechnianiu różnych aspektów życia i działalności Jana (III) Sobieskiego, jego dziedzictwa oraz legendy.
z przedmowy Pawła Jaskanisa

Listy Marii Kazimiery z archiwum Sobieskich w Oławie, t. 2: Listy do synów z lat 1697-1704, opracowanie i redakcja naukowa: Anna Czarniecka, tłumaczenie: Robert Zaborowski, „Monumenta Sobiesciana”, Warszawa 2021, ISBN 978-83-66104-69-3


Uwagi, czasem kąśliwe, choć często zasadne, pod adresem autorki listów, Marii Kazimiery, są mniej więcej znane. Dotyczą one jednak w zasadzie prawie wyłącznie ich formy, wynikającej, jak się wydaje, z osobliwej dwujęzyczności królowej. Stąd nie dla stylu i języka warto jej listy czytać, ale dla ich treści. Dają one bowiem całkiem pokaźny wgląd w portret wewnętrzny postaci. Widać tam ścieranie się ambicji politycznych z dążeniami osobistymi i dbałości o dobra najbardziej przyziemne z troską o to, co ponadczasowe, a także rozdarcie między zabiegami o uznanie a przekonaniem o własnej wartości, jednym słowem zderzenie rysu ekstrawertywnego z rysem introwertycznym. Ponieważ zaś brak spójności, paradoksy i sprzeczności powracają w nich stale, można przypuszczać, że dynamika konfliktów wewnętrznych jest autentyczna. Wizerunek jest zapewne wyrywkowy ze względu na fragmentaryczność materiału. A jednak mimo tego obraz upadków i wzlotów, zagubienia i poszukiwań Marii Kazimiery jest wyjątkowo cenny, gdyż pochodzi z ośmiu lat ostatniej, mniej znanej, kwarty jej życia. Dla tych samych powodów prawie na pewno zainteresuje on również badaczy psychologii (eks-) władcy, wdowy, matki i kobiety.
~ Robert Zaborowski


W drugim tomie serii Monumenta Sobiesciana publikujemy korespondencję królowej do synów z kolejnych jednostek Archiwum Sobieskich w Oławie (NGAB, f. 695, op. 1, nr 271, 272, 277, 278, 286). 

Listy Marii Kazimiery z Archiwum Sobieskich w Oławie, t. 3: Listy do królewicza Jakuba z lat 1699–1703, opracowanie i redakcja naukowa: Anna Czarniecka, tłumaczenie: Anna Leyk, seria „Monumenta Sobiesciana”, Warszawa 2024, ISBN 978-83-965839-8-7

„Prezentowana publikacja jest trzecią już częścią niezwykle wartościowego badawczo i edytorsko przedsięwzięcia, składającego się na opracowanie listów królowej Marii Kazimiery z Archiwum Oławskiego, zdeponowanego w Narodowym Archiwum Białorusi w Mińsku (NGAB). Wpisuje się ona w popularny obecnie nurt badań nad egodokumentami, których korespondencja prywatna jest znakomitym przykładem, jak i w badania w zakresie tzw. queenship, koncentrujące się na ukazaniu działalności i roli władczyń, nie tylko pod kątem ich polityki, ale i życia prywatnego”.
z recenzji prof. Bożeny Popiołek

W trzecim tomie serii Monumenta Sobiesciana znajdują się listy Marii Kazimiery do najstarszego syna, królewicza Jakuba, z dwóch jednostek Archiwum Sobieskich w Oławie (NGAB, f. 695, op. 1, nr 290 i nr 293). Publikowana korespondencja z lat 1699–1703 stanowi uzupełnienie poprzednich dwóch tomów serii, zawierających listy Marii Kazimiery z okresu bezkrólewia po śmierci Jana III i pierwszych lat jej pobytu w Rzymie.

Zajrzyj do naszego sklepu

1 / 3
    Zobacz wszystkie produkty