Etapy rozbudowy pałacu
Etapy rozbudowy pałacu
Pałac budowano, rozbudowywano i przebudowywano w okresie 1680–1778. Głównymi architektami odpowiedzialnymi za rozbudowę pałacu byli: Augustyn Locci, Giovanni Spazzio, Jan Zygmunt Deybel, Szymon Bogumił Zug, Chrystian Piotr Aigner, Henryk Marconi, Franciszek Maria Lanci, Henryk i Leandro Marconi.
Historia pałacu w Wilanowie rozpoczęła się 23 kwietnia 1677 roku. Właśnie wtedy nowo wybrany monarcha Rzeczypospolitej Jan III nabył wieś Milanów. Transakcji dokonał za pośrednictwem swego przyjaciela, koniuszego koronnego Marka Matczyńskiego, gdyż ówczesne prawo zabraniało władcom Polski kupowania dóbr ziemskich. Wkrótce nazwę wsi zastąpiono łacińskim określeniem Villa Nova, czyli „nowy dom”, a to uległo spolszczeniu do znanego nam dziś Wilanowa.
Jan Sobieski był właścicielem Wilanowa do swojej śmierci w czerwcu 1696 r.
Jednak nie od razu ulubionej rezydencji króla nadano znane nam dzisiaj kształty i rozmiary. Pierwszy etap budowy zakończono w lecie 1679 roku. Pałac był wtedy parterowym dworem wiejskim z czterema alkierzami. Część główna, prostokątna – o wymiarach ok. 24 metry na ok. 10 metrów – kryta była czterospadowym dachem. Do każdego z narożników przylegał alkierz, czyli wysunięta część budynku, kryta osobnym dachem. Alkierze miały wymiary ok. 5 na 8 metrów.
Z pierwszego okresu rozbudowy do dziś zachowały się najstarsze pomieszczenia pałacu: sypialnie i antykamery króla i królowej, Wielka Sień, Gabinet Holenderski oraz gabinety alkierzowe.
W drugim etapie rozbudowy, jeszcze za życia króla Jana III, w latach 1681–82, dobudowano galerie ogrodowe. Były to długie na ok. 25 metrów korytarze przylegające do korpusu głównego, otwarte na ogród, zakończone wieżami.
Razem z galeriami ogrodowymi dobudowano półpiętro, czyli drugą, znacznie niższą niż dolna kondygnację. Zachowano osobne dachy na korpusie głównym i alkierzach.
W trzecim etapie rozbudowy, ostatnim za życia króla Jana III, w latach 1683–94, dodano trzecią kondygnację pałacu, tzw. belweder, czyli nadbudówkę nad najwyższą
kondygnacją budynku. Umiejscowiono w niej Salę Uczt, która znajduje się tylko nad korpusem głównym. Ma płaski dach otoczony attyką w formie ozdobnej barierki. Na attyce postawiono posągi postaci mitologicznych. Attykami przesłonięto też od strony dziedzińca dachy alkierzy. W tym samym okresie wieże zostały przykryte tzw. hełmami, czyli pokrytymi blachą miedzianą czterospadowymi konstrukcjami zwężającymi się ostro ku górze. Na ich ściętych czubkach znalazły się figury Atlasów podtrzymujących ziemskie globy.
W 1694 roku rozpoczęto budowę skrzydeł bocznych, jednak prace przerwała śmierć króla. Po śmierci Sobieskiego pałac pozostający własnością królewskich synów został poważnie zaniedbany.
Prace budowlane wznowiła Elżbieta Sieniawska, która kupiła pałac od Konstantego Sobieskiego. W latach 1723–30 trwał gruntowny remont rezydencji. Na polecenie Sieniawskiej dobudowano skrzydła boczne przylegające pod kątem prostym do galerii ogrodowych. Skrzydła wchłonęły wieże, z których zostały tylko górne kondygnacje i hełmy z figurami Atlasów. Składające się z parteru i półpiętra skrzydła pokryto dwuspadowym, ale dość płaskim dachem, od strony dziedzińca ozdobiono go licznymi rzeźbami.
Bryła pałacu po raz ostatni zmieniła się w latach 1775–78. Wtedy to wzniesiono dla Izabeli Lubomirskiej Łazienkę, nazwaną później od nazwiska architekta odpowiedzialnego za jej przebudowę Leandra Marconiego – Markoniówką. Budynek ten przylega do południowego skrzydła pałacu.
Wtedy też powstały oddzielne budynki kordegardy i oficyny kuchennej, ustawione na jednej linii ze skrzydłem południowym.
Wraz z rozbudową pałacu zmieniało się też jego otoczenie. Dziedziniec główny z dwuczęściowego stał się owalny, pojawiały się nowe budynki, stare usuwano lub przebudowywano. Długi czas tętnił życiem folwark w południowej części rezydencji. Wokół pałacu zakładano zgodnie z obowiązującą modą nowe ogrody – powstały: Ogród Różany, ogród angielski, park angielsko-chiński. Zbudowano wyspę i most, przez lata dodawano kolejne elementy dekoracyjne.
Wszystkie te warstwy historyczne nakładały się na siebie, uzupełniały się, tworząc bogatą i złożoną historię Wilanowa. Jedyna w Polsce barokowa prywatna rezydencja królewska szczęśliwie przetrwała zawieruchy wojenne, dzięki czemu do dziś możemy doświadczać genius loci, czyli ducha tego szczególnego miejsca.
Pałac budowano, rozbudowywano i przebudowywano w okresie 1680–1778. Głównymi architektami odpowiedzialnymi za rozbudowę pałacu byli: Augustyn Locci, Giovanni Spazzio, Jan Zygmunt Deybel, Szymon Bogumił Zug, Chrystian Piotr Aigner, Henryk Marconi, Franciszek Maria Lanci, Henryk i Leandro Marconi.
Historia pałacu w Wilanowie rozpoczęła się 23 kwietnia 1677 roku. Właśnie wtedy nowo wybrany monarcha Rzeczypospolitej Jan III nabył wieś Milanów. Transakcji dokonał za pośrednictwem swego przyjaciela, koniuszego koronnego Marka Matczyńskiego, gdyż ówczesne prawo zabraniało władcom Polski kupowania dóbr ziemskich. Wkrótce nazwę wsi zastąpiono łacińskim określeniem Villa Nova, czyli „nowy dom”, a to uległo spolszczeniu do znanego nam dziś Wilanowa.
Jan Sobieski był właścicielem Wilanowa do swojej śmierci w czerwcu 1696 r.
Jednak nie od razu ulubionej rezydencji króla nadano znane nam dzisiaj kształty i rozmiary. Pierwszy etap budowy zakończono w lecie 1679 roku. Pałac był wtedy parterowym dworem wiejskim z czterema alkierzami. Część główna, prostokątna – o wymiarach ok. 24 metry na ok. 10 metrów – kryta była czterospadowym dachem. Do każdego z narożników przylegał alkierz, czyli wysunięta część budynku, kryta osobnym dachem. Alkierze miały wymiary ok. 5 na 8 metrów.
Z pierwszego okresu rozbudowy do dziś zachowały się najstarsze pomieszczenia pałacu: sypialnie i antykamery króla i królowej, Wielka Sień, Gabinet Holenderski oraz gabinety alkierzowe.
W drugim etapie rozbudowy, jeszcze za życia króla Jana III, w latach 1681–82, dobudowano galerie ogrodowe. Były to długie na ok. 25 metrów korytarze przylegające do korpusu głównego, otwarte na ogród, zakończone wieżami.
Razem z galeriami ogrodowymi dobudowano półpiętro, czyli drugą, znacznie niższą niż dolna kondygnację. Zachowano osobne dachy na korpusie głównym i alkierzach.
W trzecim etapie rozbudowy, ostatnim za życia króla Jana III, w latach 1683–94, dodano trzecią kondygnację pałacu, tzw. belweder, czyli nadbudówkę nad najwyższą
kondygnacją budynku. Umiejscowiono w niej Salę Uczt, która znajduje się tylko nad korpusem głównym. Ma płaski dach otoczony attyką w formie ozdobnej barierki. Na attyce postawiono posągi postaci mitologicznych. Attykami przesłonięto też od strony dziedzińca dachy alkierzy. W tym samym okresie wieże zostały przykryte tzw. hełmami, czyli pokrytymi blachą miedzianą czterospadowymi konstrukcjami zwężającymi się ostro ku górze. Na ich ściętych czubkach znalazły się figury Atlasów podtrzymujących ziemskie globy.
W 1694 roku rozpoczęto budowę skrzydeł bocznych, jednak prace przerwała śmierć króla. Po śmierci Sobieskiego pałac pozostający własnością królewskich synów został poważnie zaniedbany.
Prace budowlane wznowiła Elżbieta Sieniawska, która kupiła pałac od Konstantego Sobieskiego. W latach 1723–30 trwał gruntowny remont rezydencji. Na polecenie Sieniawskiej dobudowano skrzydła boczne przylegające pod kątem prostym do galerii ogrodowych. Skrzydła wchłonęły wieże, z których zostały tylko górne kondygnacje i hełmy z figurami Atlasów. Składające się z parteru i półpiętra skrzydła pokryto dwuspadowym, ale dość płaskim dachem, od strony dziedzińca ozdobiono go licznymi rzeźbami.
Bryła pałacu po raz ostatni zmieniła się w latach 1775–78. Wtedy to wzniesiono dla Izabeli Lubomirskiej Łazienkę, nazwaną później od nazwiska architekta odpowiedzialnego za jej przebudowę Leandra Marconiego – Markoniówką. Budynek ten przylega do południowego skrzydła pałacu.
Wtedy też powstały oddzielne budynki kordegardy i oficyny kuchennej, ustawione na jednej linii ze skrzydłem południowym.
Wraz z rozbudową pałacu zmieniało się też jego otoczenie. Dziedziniec główny z dwuczęściowego stał się owalny, pojawiały się nowe budynki, stare usuwano lub przebudowywano. Długi czas tętnił życiem folwark w południowej części rezydencji. Wokół pałacu zakładano zgodnie z obowiązującą modą nowe ogrody – powstały: Ogród Różany, ogród angielski, park angielsko-chiński. Zbudowano wyspę i most, przez lata dodawano kolejne elementy dekoracyjne.
Wszystkie te warstwy historyczne nakładały się na siebie, uzupełniały się, tworząc bogatą i złożoną historię Wilanowa. Jedyna w Polsce barokowa prywatna rezydencja królewska szczęśliwie przetrwała zawieruchy wojenne, dzięki czemu do dziś możemy doświadczać genius loci, czyli ducha tego szczególnego miejsca.
Etapy rozbudowy pałacu - wizualizacje
Fasada pałacu od strony dziedzińca
Fasada pałacu powstawała równolegle z budową i rozbudową pałacu w okresie 1680–1778. Głównymi architektami odpowiedzialnymi za rozbudowę pałacu byli: Augustyn Locci, Giovanni Spazzio, Jan Zygmunt Deybel, Szymon Bogumił Zug, Chrystian Piotr Aigner, Henryk Marconi, Franciszek Maria Lanci, Henryk i Leandro Marconi.
Podkowa słonecznożółtej fasady budynku zamyka dziedziniec pałacowy od wschodu. Skrzy się i mieni w słońcu, niemal błyszczy w pochmurne dni. Zjawiskowo kontrastuje z każdym odcieniem nieba.
Długa na blisko 70 metrów frontowa elewacja podzielona jest rytmicznie i harmonijnie pionowymi i poziomymi liniami. Półkolumny i pilastry, czyli płaskie filary, ciągną się przez parter i półpiętro. Na nich kładą się kilkustopniowe gzymsy, a między pilastrami i półkolumnami wkomponowane są drzwi, okna i łuki. Pilastry i półkolumny wystające z kremowobiałej ściany są żółte i to za ich sprawą powstaje wrażenie, że całość ma taką samą, intensywną barwę. Kolorystykę uzupełniają charakterystyczne, powtarzające się kolory: pistacjowo-turkusowa zieleń dachów, czyli grynszpan, i ceglasty róż płaskorzeźb, czyli porfir.
Na środku, nad korpusem głównym góruje trzecia kondygnacja – tzw. belweder z attyką ozdobioną rzeźbami czterech postaci. Korpus wraz z belwederem jest nieco wsunięty, a przed nim tworzy się na parterze wąski, długi na całą szerokość korpusu taras, odgrodzony od dziedzińca kamienną balustradą. Najwyższą kondygnację również zdobi rząd półkolumn.
Rzeźby na attyce ustawione są dokładnie nad półkolumnami.
Elewację korpusu głównego zdobią rzeźby złotego słońca, puttów trzymających tarcze – herb Sobieskich, oraz fam dmących w trąby i podtrzymujących złoty wieniec laurowy. Umieszczono tam również łacińskie sentencje. Dekoracja sławi ród Sobieskich, czyny wojenne króla Jana III i jego umiłowanie pokoju.
Taras po obu stronach zamykają zręby dawnych alkierzy, wchłoniętych przez galerie ogrodowe. Attykę alkierzy zdobią płaskorzeźby z piaskowca przedstawiające zwycięstwa militarne króla Jana III.
Galerie zwieńczone są attyką z rzeźbami. Na ścianach galerii ogrodowych znajdują się symetryczne łuki triumfalne z porfirowymi płaskorzeźbami w kształcie półkola. Prawy, południowy łuk przypisany jest królowi i to jego przymioty wychwala, lewy, północny – królowej. Taka kompozycja odpowiada też układowi pomieszczeń w pałacu.
Od galerii odchodzą pod kątem prostym skrzydła boczne. Na styku galerii i skrzydeł wznoszą się wieże zwieńczone hełmami w kolorze grynszpanu.
Elewacje skrzydeł, każda długości ponad 50 metrów, zdobione są podobnie jak korpus główny – półkolumnami i pilastrami, pomiędzy którymi rozmieszczono okna i drzwi zwieńczone półkolistymi łukami z piaskowcowymi płaskorzeźbami. Płaskorzeźby nawiązują do rodów, które były późniejszymi właścicielami Wilanowa, a także do postaci mitologicznych. Dachy skrzydeł również zasłonięte są przez attyki, na których stoją rzeźby waz i postaci.
Podkowa słonecznożółtej fasady budynku zamyka dziedziniec pałacowy od wschodu. Skrzy się i mieni w słońcu, niemal błyszczy w pochmurne dni. Zjawiskowo kontrastuje z każdym odcieniem nieba.
Długa na blisko 70 metrów frontowa elewacja podzielona jest rytmicznie i harmonijnie pionowymi i poziomymi liniami. Półkolumny i pilastry, czyli płaskie filary, ciągną się przez parter i półpiętro. Na nich kładą się kilkustopniowe gzymsy, a między pilastrami i półkolumnami wkomponowane są drzwi, okna i łuki. Pilastry i półkolumny wystające z kremowobiałej ściany są żółte i to za ich sprawą powstaje wrażenie, że całość ma taką samą, intensywną barwę. Kolorystykę uzupełniają charakterystyczne, powtarzające się kolory: pistacjowo-turkusowa zieleń dachów, czyli grynszpan, i ceglasty róż płaskorzeźb, czyli porfir.
Na środku, nad korpusem głównym góruje trzecia kondygnacja – tzw. belweder z attyką ozdobioną rzeźbami czterech postaci. Korpus wraz z belwederem jest nieco wsunięty, a przed nim tworzy się na parterze wąski, długi na całą szerokość korpusu taras, odgrodzony od dziedzińca kamienną balustradą. Najwyższą kondygnację również zdobi rząd półkolumn.
Rzeźby na attyce ustawione są dokładnie nad półkolumnami.
Elewację korpusu głównego zdobią rzeźby złotego słońca, puttów trzymających tarcze – herb Sobieskich, oraz fam dmących w trąby i podtrzymujących złoty wieniec laurowy. Umieszczono tam również łacińskie sentencje. Dekoracja sławi ród Sobieskich, czyny wojenne króla Jana III i jego umiłowanie pokoju.
Taras po obu stronach zamykają zręby dawnych alkierzy, wchłoniętych przez galerie ogrodowe. Attykę alkierzy zdobią płaskorzeźby z piaskowca przedstawiające zwycięstwa militarne króla Jana III.
Galerie zwieńczone są attyką z rzeźbami. Na ścianach galerii ogrodowych znajdują się symetryczne łuki triumfalne z porfirowymi płaskorzeźbami w kształcie półkola. Prawy, południowy łuk przypisany jest królowi i to jego przymioty wychwala, lewy, północny – królowej. Taka kompozycja odpowiada też układowi pomieszczeń w pałacu.
Od galerii odchodzą pod kątem prostym skrzydła boczne. Na styku galerii i skrzydeł wznoszą się wieże zwieńczone hełmami w kolorze grynszpanu.
Elewacje skrzydeł, każda długości ponad 50 metrów, zdobione są podobnie jak korpus główny – półkolumnami i pilastrami, pomiędzy którymi rozmieszczono okna i drzwi zwieńczone półkolistymi łukami z piaskowcowymi płaskorzeźbami. Płaskorzeźby nawiązują do rodów, które były późniejszymi właścicielami Wilanowa, a także do postaci mitologicznych. Dachy skrzydeł również zasłonięte są przez attyki, na których stoją rzeźby waz i postaci.
Korpus główny
Korpus główny to najstarsza część pałacu. Obejmuje dawny parterowy dwór i umieszczone przy jego narożnikach alkierze. Powstał około roku 1680. Architektem odpowiedzialnym za ten etap budowy był Augustyn Locci.
Korpus ma długość ok. 15 metrów, alkierze – ok. 8 metrów każdy i są wysunięte w stosunku do centralnej części budynku.
Na środku, nad korpusem głównym góruje trzecia kondygnacja – tzw. belweder z attyką, czyli nadbudówka nad najwyższą kondygnacją budynku, powstała w kolejnym etapie rozbudowy. Znajduje się tam Sala Uczt.
Wzdłuż ściany korpusu, pomiędzy alkierzami tworzy się taras szerokości ok. 5 metrów. Umieszczony jest kilka stopni wyżej niż dziedziniec i odgrodzony od niego kamienną balustradą.
Ściany mają kolor białokremowy i stanowią tło dla wyraziście żółtych i złotych dekoracji.
Przez korpus, przez wysokość parteru i półpiętra, biegną cztery żółte półkolumny, a w narożnikach – dwa żółte pilastry. Są one nakryte od góry kilkustopniowym gzymsem złożonym z białych i żółtych linii. Na środku budynku, pomiędzy półkolumnami, znajdują się drzwi, które w czasach Sobieskiego stanowiły główne wejście do pałacu. Po obu stronach drzwi umieszczono cztery okna. Nad nimi, tuż pod gzymsem znajduje się rząd pięciu mniejszych okien. Gzyms i okna dolne przykrywa wąski pas blachy dachowej w zielono-turkusowym kolorze zwanym grynszpanem.
Nad drzwiami umieszczono rzeźbę fam dmących w trąby i trzymających złoty wieniec laurowy. Famy mają głosić chwałę czynów wojennych Jana Sobieskiego i podkreślać, że pokój panujący w ojczyźnie jest wynikiem dokonań króla podczas wojen.
Najwyższa kondygnacja, a więc belweder, również ozdobiona jest półkolumnami. Pomiędzy nimi znajdują się trzy okna: wyższe środkowe – zwieńczone łukiem, niższe po bokach – zamknięte trójkątnymi tympanonami.
Nad oknami belwederu ustawiono rzeźby: na środku złotą kulę promienistego słońca, po bokach putta podtrzymujące złote tarcze – rodowy herb Sobieskich, Janinę. Nad herbami ciągnie się napis: „REFULSIT SOL IN CLYPEIS”. Można go tłumaczyć dosłownie jako: „Słońce rozbłysło na tarczach”, co nawiązuje do gry ze słońcem odbijającym się w tarczach dekoracji. Metaforycznie sentencję można zaś rozumieć jako odniesienie do cnoty napełniającej blaskiem rodzinę Sobieskich, wyniesienia Sobieskiego na tron lub opromienienie blaskiem królewskiego majestatu całej rodziny Sobieskich.
Pod środkowym oknem umieszczono jeszcze jedną inskrypcję: „QUOD VETUS URBS COLUIT NUNC NOVA VILLA TENET”. Tłumaczy się ją: „Co czciło prastare miasto, teraz posiada Nowa Willa”, co oznacza, że Wilanów (Villa Nova) podtrzymuje tradycję starożytnego miasta, czyli Rzymu, i czci to, co było w nim czczone.
Belweder kończy się gzymsem, nad nim wznosi się attyka w kształcie ozdobnej kamiennej balustrady, a na niej, dokładnie nad półkolumnami, umieszczono rzeźby czterech muz.
Korpus ma długość ok. 15 metrów, alkierze – ok. 8 metrów każdy i są wysunięte w stosunku do centralnej części budynku.
Na środku, nad korpusem głównym góruje trzecia kondygnacja – tzw. belweder z attyką, czyli nadbudówka nad najwyższą kondygnacją budynku, powstała w kolejnym etapie rozbudowy. Znajduje się tam Sala Uczt.
Wzdłuż ściany korpusu, pomiędzy alkierzami tworzy się taras szerokości ok. 5 metrów. Umieszczony jest kilka stopni wyżej niż dziedziniec i odgrodzony od niego kamienną balustradą.
Ściany mają kolor białokremowy i stanowią tło dla wyraziście żółtych i złotych dekoracji.
Przez korpus, przez wysokość parteru i półpiętra, biegną cztery żółte półkolumny, a w narożnikach – dwa żółte pilastry. Są one nakryte od góry kilkustopniowym gzymsem złożonym z białych i żółtych linii. Na środku budynku, pomiędzy półkolumnami, znajdują się drzwi, które w czasach Sobieskiego stanowiły główne wejście do pałacu. Po obu stronach drzwi umieszczono cztery okna. Nad nimi, tuż pod gzymsem znajduje się rząd pięciu mniejszych okien. Gzyms i okna dolne przykrywa wąski pas blachy dachowej w zielono-turkusowym kolorze zwanym grynszpanem.
Nad drzwiami umieszczono rzeźbę fam dmących w trąby i trzymających złoty wieniec laurowy. Famy mają głosić chwałę czynów wojennych Jana Sobieskiego i podkreślać, że pokój panujący w ojczyźnie jest wynikiem dokonań króla podczas wojen.
Najwyższa kondygnacja, a więc belweder, również ozdobiona jest półkolumnami. Pomiędzy nimi znajdują się trzy okna: wyższe środkowe – zwieńczone łukiem, niższe po bokach – zamknięte trójkątnymi tympanonami.
Nad oknami belwederu ustawiono rzeźby: na środku złotą kulę promienistego słońca, po bokach putta podtrzymujące złote tarcze – rodowy herb Sobieskich, Janinę. Nad herbami ciągnie się napis: „REFULSIT SOL IN CLYPEIS”. Można go tłumaczyć dosłownie jako: „Słońce rozbłysło na tarczach”, co nawiązuje do gry ze słońcem odbijającym się w tarczach dekoracji. Metaforycznie sentencję można zaś rozumieć jako odniesienie do cnoty napełniającej blaskiem rodzinę Sobieskich, wyniesienia Sobieskiego na tron lub opromienienie blaskiem królewskiego majestatu całej rodziny Sobieskich.
Pod środkowym oknem umieszczono jeszcze jedną inskrypcję: „QUOD VETUS URBS COLUIT NUNC NOVA VILLA TENET”. Tłumaczy się ją: „Co czciło prastare miasto, teraz posiada Nowa Willa”, co oznacza, że Wilanów (Villa Nova) podtrzymuje tradycję starożytnego miasta, czyli Rzymu, i czci to, co było w nim czczone.
Belweder kończy się gzymsem, nad nim wznosi się attyka w kształcie ozdobnej kamiennej balustrady, a na niej, dokładnie nad półkolumnami, umieszczono rzeźby czterech muz.
Famy dmiące
Rzeźba przedstawiająca dwie Famy dmące w trąby znajduje się tuż nad głównym wejściem do pałacu. Na korpusie głównym zamontowano ją w etapie rozbudowy ciągnącym się w latach 1683–1694. Nazwisko autora rzeźby nie jest znane.
Rzeźba ma ok. 3 metrów szerokości i ok. 1,5 metra wysokości. Zajmuje przestrzeń między półkolumnami otaczającymi drzwi i sięga do okna półpiętra.
Wyrzeźbione w białym kamieniu Famy to rzymskie boginie. Zostały wyobrażone jako uskrzydlone kobiety. Odziane są w luźne, antyczne szaty odsłaniające dekolty i fragmenty piersi. Ukazano je w locie na rozpostartych skrzydłach. Wydaje się, jakby na chwilę przycupnęły na gzymsie nad drzwiami: obie czubkami palców jednej stopy oparły się o gzyms. Drugie nogi obu bogiń są zgięte w kolanach i zatopione w grubych fałdach szaty. Famy nachylone są lekko do siebie i trzymają złoty wieniec laurowy ze wstęgą. W drugiej ręce każda z nich dzierży długą, wąską, złotą trąbę – prawa uniesiona jest do góry, lewa skierowana w dół. Fragmenty skrzydeł i szat zachodzą na półkolumny.
Na wstędze wieńca znajduje się inskrypcja: „SOCIANT CUM PACE TRIUMPHOS”, co oznacza: „Łączą z pokojem triumfy”. Famy mają zatem głosić chwałę czynów wojennych Jana Sobieskiego i podkreślać, że pokój panujący w ojczyźnie jest wynikiem dokonań króla podczas wojen.
Rzeźba ma ok. 3 metrów szerokości i ok. 1,5 metra wysokości. Zajmuje przestrzeń między półkolumnami otaczającymi drzwi i sięga do okna półpiętra.
Wyrzeźbione w białym kamieniu Famy to rzymskie boginie. Zostały wyobrażone jako uskrzydlone kobiety. Odziane są w luźne, antyczne szaty odsłaniające dekolty i fragmenty piersi. Ukazano je w locie na rozpostartych skrzydłach. Wydaje się, jakby na chwilę przycupnęły na gzymsie nad drzwiami: obie czubkami palców jednej stopy oparły się o gzyms. Drugie nogi obu bogiń są zgięte w kolanach i zatopione w grubych fałdach szaty. Famy nachylone są lekko do siebie i trzymają złoty wieniec laurowy ze wstęgą. W drugiej ręce każda z nich dzierży długą, wąską, złotą trąbę – prawa uniesiona jest do góry, lewa skierowana w dół. Fragmenty skrzydeł i szat zachodzą na półkolumny.
Na wstędze wieńca znajduje się inskrypcja: „SOCIANT CUM PACE TRIUMPHOS”, co oznacza: „Łączą z pokojem triumfy”. Famy mają zatem głosić chwałę czynów wojennych Jana Sobieskiego i podkreślać, że pokój panujący w ojczyźnie jest wynikiem dokonań króla podczas wojen.
Fasada pałacu od strony ogrodów (opis ogólny)
Fasada pałacu od strony ogrodów (opis ogólny)
Ogrodowa fasada pałacu powstawała równolegle z budową i rozbudową pałacu w okresie 1680–1778. Głównymi architektami odpowiedzialnymi za rozbudowę pałacu byli: Augustyn Locci, Giovanni Spazzio, Jan Zygmunt Deybel, Szymon Bogumił Zug, Chrystian Piotr Aigner, Henryk Marconi, Franciszek Maria Lanci, Henryk i Leandro Marconi.
Pałac od strony ogrodów prezentuje się równie okazale jak od dziedzińca. Nie szczędzono sił i środków na dekorowanie również tej części.
Elewacja od strony ogrodów ma długość blisko 90 metrów.
Na środku wyraźnie wydziela się korpus główny z górującym nad nim belwederem, otoczony przez dwa wysunięte alkierze.
Z tej strony dokładnie widać osobne dachy korpusu głównego i alkierzy – nieprzesłonięte attyką. Attyka wieńczy za to dach belwederu, ustawiono na niej rzeźby czterech postaci.
Pomiędzy alkierzami znajduje się taras zamknięty kamienną balustradą.
Po obu stronach alkierzy, nieco w głębi, widać galerie ogrodowe. Są one dużo węższe niż korpus, dlatego oglądane od strony ogrodów wydają się bardziej oddalone. Dachy galerii również wieńczy attyka w formie tralkowej balustrady. Nad galeriami, nieco w tyle, wznoszą się kryte hełmami wieże.
Ściany pałacu tak jak od frontu są białokremowe, dekorowane żółtymi elementami oraz porfirowymi rzeźbami i płaskorzeźbami.
W ścianie korpusu głównego znajdują się dwa rzędy ujętych w żółte ramy okien – po siedem w każdym rzędzie. Dolne okna są wysokie, sięgają do samej ziemi. W przeszłości pełniły też funkcję drzwi prowadzących na taras z apartamentów królewskich. Przesłonięte są białymi drewnianymi okiennicami. Okna górnego rzędu, oddzielone od dolnych żółtym gzymsem, są mniejsze, zbliżone do kwadratu. Pomiędzy dolnymi oknami umieszczono na kamiennych półkach porfirowe rzeźbione popiersia, pomiędzy górnymi oknami – złocone medaliony z porfirowymi płaskorzeźbionymi popiersiami. Nad środkowym dolnym oknem rozpięta jest płaskorzeźbiona lwia skóra tworząca kompozycję pt. Alegoria Chwały.
Nad oknami ciągnie się gzyms, nad nim – dwuspadowy zielony dach. Na środku wznosi się belweder z Salą Uczt wewnątrz. Belweder jest węższy niż korpus. Większą część jego elewacji zajmują trzy duże okna – środkowe zwieńczone łukiem i boczne zwieńczone tympanonami. Nad bocznymi oknami umieszczono medaliony z porfirowymi wizerunkami Jana III i Marii Kazimiery. Nad nimi ciągnie się gzyms, a wyżej – attyka z rzeźbami.
Ściany alkierzy są dekorowane podobnie jak ściana korpusu: na dole znajdują się jedne wysokie, zakryte okiennicą okna, wyżej – pojedyncze mniejsze okno otoczone medalionami z popiersiami. Na oddzielającym okna gzymsie umieszczono płaskorzeźby wyobrażające Polskę (w postaci orła) oraz Litwę (w postaci konia z jeźdźcem i tarczą, czyli litewskiego herbu Pogoń). W obie płaskorzeźby wkomponowano złote tarcze herbowe Sobieskich.
Na alkierzach od zewnątrz, na wysokości półpiętra umieszczono płaskorzeźbione kompozycje: od południa jest to zegar słoneczny z Chronosem, od północy – kompozycja ze sferami niebieskimi.
Elewacje galerii podzielone są żółtymi pilastrami, pomiędzy którymi naprzemiennie usytuowano okna i nisze z posągami. Na wysokości półpiętra nad oknami zamieszczono kolorowe malowidła freskowe ze scenami mitologicznymi, a pomiędzy nimi – popiersia na kamiennej półce.
Galeria Południowa jest o jedno okno dłuższa niż Galeria Północna. Wynika to z późniejszej przebudowy – przejście pomiędzy Galerią Północną a skrzydłem jest węższe niż po stronie południowej.
Za pałacem od strony wschodniej rozciągają się tarasy ogrodowe – górny i dolny, oddzielone murem z ozdobną balustradą i reprezentacyjnymi schodami. Na tarasie górnym utworzono ogród w stylu włoskim, taras dolny zajmują boskiety, czyli gęsto nasadzone drzewa i krzewy, pomiędzy którymi ciągną się przecinające się prostopadle i skośnie alejki utworzone pomiędzy drzewami i krzewami. Taras dolny schodzi aż do jeziora.
Ogrodowa fasada pałacu powstawała równolegle z budową i rozbudową pałacu w okresie 1680–1778. Głównymi architektami odpowiedzialnymi za rozbudowę pałacu byli: Augustyn Locci, Giovanni Spazzio, Jan Zygmunt Deybel, Szymon Bogumił Zug, Chrystian Piotr Aigner, Henryk Marconi, Franciszek Maria Lanci, Henryk i Leandro Marconi.
Pałac od strony ogrodów prezentuje się równie okazale jak od dziedzińca. Nie szczędzono sił i środków na dekorowanie również tej części.
Elewacja od strony ogrodów ma długość blisko 90 metrów.
Na środku wyraźnie wydziela się korpus główny z górującym nad nim belwederem, otoczony przez dwa wysunięte alkierze.
Z tej strony dokładnie widać osobne dachy korpusu głównego i alkierzy – nieprzesłonięte attyką. Attyka wieńczy za to dach belwederu, ustawiono na niej rzeźby czterech postaci.
Pomiędzy alkierzami znajduje się taras zamknięty kamienną balustradą.
Po obu stronach alkierzy, nieco w głębi, widać galerie ogrodowe. Są one dużo węższe niż korpus, dlatego oglądane od strony ogrodów wydają się bardziej oddalone. Dachy galerii również wieńczy attyka w formie tralkowej balustrady. Nad galeriami, nieco w tyle, wznoszą się kryte hełmami wieże.
Ściany pałacu tak jak od frontu są białokremowe, dekorowane żółtymi elementami oraz porfirowymi rzeźbami i płaskorzeźbami.
W ścianie korpusu głównego znajdują się dwa rzędy ujętych w żółte ramy okien – po siedem w każdym rzędzie. Dolne okna są wysokie, sięgają do samej ziemi. W przeszłości pełniły też funkcję drzwi prowadzących na taras z apartamentów królewskich. Przesłonięte są białymi drewnianymi okiennicami. Okna górnego rzędu, oddzielone od dolnych żółtym gzymsem, są mniejsze, zbliżone do kwadratu. Pomiędzy dolnymi oknami umieszczono na kamiennych półkach porfirowe rzeźbione popiersia, pomiędzy górnymi oknami – złocone medaliony z porfirowymi płaskorzeźbionymi popiersiami. Nad środkowym dolnym oknem rozpięta jest płaskorzeźbiona lwia skóra tworząca kompozycję pt. Alegoria Chwały.
Nad oknami ciągnie się gzyms, nad nim – dwuspadowy zielony dach. Na środku wznosi się belweder z Salą Uczt wewnątrz. Belweder jest węższy niż korpus. Większą część jego elewacji zajmują trzy duże okna – środkowe zwieńczone łukiem i boczne zwieńczone tympanonami. Nad bocznymi oknami umieszczono medaliony z porfirowymi wizerunkami Jana III i Marii Kazimiery. Nad nimi ciągnie się gzyms, a wyżej – attyka z rzeźbami.
Ściany alkierzy są dekorowane podobnie jak ściana korpusu: na dole znajdują się jedne wysokie, zakryte okiennicą okna, wyżej – pojedyncze mniejsze okno otoczone medalionami z popiersiami. Na oddzielającym okna gzymsie umieszczono płaskorzeźby wyobrażające Polskę (w postaci orła) oraz Litwę (w postaci konia z jeźdźcem i tarczą, czyli litewskiego herbu Pogoń). W obie płaskorzeźby wkomponowano złote tarcze herbowe Sobieskich.
Na alkierzach od zewnątrz, na wysokości półpiętra umieszczono płaskorzeźbione kompozycje: od południa jest to zegar słoneczny z Chronosem, od północy – kompozycja ze sferami niebieskimi.
Elewacje galerii podzielone są żółtymi pilastrami, pomiędzy którymi naprzemiennie usytuowano okna i nisze z posągami. Na wysokości półpiętra nad oknami zamieszczono kolorowe malowidła freskowe ze scenami mitologicznymi, a pomiędzy nimi – popiersia na kamiennej półce.
Galeria Południowa jest o jedno okno dłuższa niż Galeria Północna. Wynika to z późniejszej przebudowy – przejście pomiędzy Galerią Północną a skrzydłem jest węższe niż po stronie południowej.
Za pałacem od strony wschodniej rozciągają się tarasy ogrodowe – górny i dolny, oddzielone murem z ozdobną balustradą i reprezentacyjnymi schodami. Na tarasie górnym utworzono ogród w stylu włoskim, taras dolny zajmują boskiety, czyli gęsto nasadzone drzewa i krzewy, pomiędzy którymi ciągną się przecinające się prostopadle i skośnie alejki utworzone pomiędzy drzewami i krzewami. Taras dolny schodzi aż do jeziora.
Łuki trumfalne
Triumf Jana III – płaskorzeźba z łuku
Płaskorzeźby wkomponowano w wystrój elewacji pałacu podczas prac prowadzonych w latach 1681–1682. Autorzy poszczególnych dekoracji nie są znani. Płaskorzeźbę wykonano z masy mineralnej, ma wysokość niecałych 2 metrów i szerokość ponad 3 metrów.
Płaskorzeźba przedstawiająca triumf Jana III umieszczona jest w centralnej części tzw. męskiego łuku triumfalnego.
Ma kształt półkola w kolorze porfirowym wkomponowanego w żółty łuk nad drzwiami. Takie miejsce, czyli zdobione profilowane wnętrze łuku lub arkady zamykającej portal, nazywa się archiwoltą. Od dołu archiwolta zamknięta jest szarym gzymsem.
Płaskorzeźba ukazuje króla na rydwanie zaprzężonym w cztery konie. Rydwan przedstawiony jest z boku, kieruje się w prawą stronę. Król siedzi dumny, wyprostowany, spogląda na nas przez prawe ramię. W prawej ręce trzyma laskę ze złoconą główką, na plecach powiewa mu fałdzisty płaszcz, spod którego wyłania się strój stylizowany na antyczny. Za królem na rydwanie stoi uskrzydlona Wiktoria w powłóczystej szacie i trzyma nad głową triumfatora wieniec laurowy.
Konie idą dostojnym krokiem, na grzbietach mają ozdobne narzuty zwane czaprakami.
Królewskiemu zaprzęgowi towarzyszą putta. Dwa idą przy rydwanie i wymachują palmowymi gałązkami. Kolejna para frunie nad rydwanem, podtrzymując tarczę – herb rodowy Sobieskiego, a obok jedno putto trzyma wstęgę ze złotym napisem.
W tle kompozycji widać filary i zarys budowli.
Łacińska sentencja na wstędze głosi: „SIC ARDENS EVEXIT AD AETHERA VIRTUS”, czyli: „Tak żar cnoty wzniósł się w przestworza”. To cytat z Eneidy Wergiliusza.
Płaskorzeźby wkomponowano w wystrój elewacji pałacu podczas prac prowadzonych w latach 1681–1682. Autorzy poszczególnych dekoracji nie są znani. Płaskorzeźbę wykonano z masy mineralnej, ma wysokość niecałych 2 metrów i szerokość ponad 3 metrów.
Płaskorzeźba przedstawiająca triumf Jana III umieszczona jest w centralnej części tzw. męskiego łuku triumfalnego.
Ma kształt półkola w kolorze porfirowym wkomponowanego w żółty łuk nad drzwiami. Takie miejsce, czyli zdobione profilowane wnętrze łuku lub arkady zamykającej portal, nazywa się archiwoltą. Od dołu archiwolta zamknięta jest szarym gzymsem.
Płaskorzeźba ukazuje króla na rydwanie zaprzężonym w cztery konie. Rydwan przedstawiony jest z boku, kieruje się w prawą stronę. Król siedzi dumny, wyprostowany, spogląda na nas przez prawe ramię. W prawej ręce trzyma laskę ze złoconą główką, na plecach powiewa mu fałdzisty płaszcz, spod którego wyłania się strój stylizowany na antyczny. Za królem na rydwanie stoi uskrzydlona Wiktoria w powłóczystej szacie i trzyma nad głową triumfatora wieniec laurowy.
Konie idą dostojnym krokiem, na grzbietach mają ozdobne narzuty zwane czaprakami.
Królewskiemu zaprzęgowi towarzyszą putta. Dwa idą przy rydwanie i wymachują palmowymi gałązkami. Kolejna para frunie nad rydwanem, podtrzymując tarczę – herb rodowy Sobieskiego, a obok jedno putto trzyma wstęgę ze złotym napisem.
W tle kompozycji widać filary i zarys budowli.
Łacińska sentencja na wstędze głosi: „SIC ARDENS EVEXIT AD AETHERA VIRTUS”, czyli: „Tak żar cnoty wzniósł się w przestworza”. To cytat z Eneidy Wergiliusza.
Płaskorzeźby na attykach korpusu głównego
Płaskorzeźby na attykach korpusu głównego
Płaskorzeźby wkomponowano w wystrój elewacji pałacu podczas prac prowadzonych w latach 1683–1694. Autorzy poszczególnych dekoracji nie są znani. Każda płaskorzeźba ma ponad 1,5 wysokości i niecałe 4 metry szerokości. Wykonana jest z masy mineralnej.
Dach od strony dziedzińca wykończony jest attyką, czyli kamiennym zwieńczeniem w kształcie balustrady. Pomiędzy tralkami stoją cztery szersze kamienne słupki z żółtymi ramkami i białym środkiem. Dokładnie nad nimi, na poziomej po4przeczce ustawiono attykowe rzeźby.
Attykę alkierzy i korpusu głównego dekorują natomiast płaskorzeźby. Są poziome, prostokątne i wykonane z piaskowca, mają kremowopiaskowy kolor.
Na każdym alkierzu znajdują się trzy płaskorzeźby – dwie od frontu, trzecia od strony tarasu. Wszystkie płaskorzeźby umieszczone są pomiędzy kamiennymi słupkami z żółtymi ramkami i białym środkiem.
Rzeźby przedstawiają ważne momenty z życia militarnego i politycznego Sobieskiego. Są to, od lewej, na alkierzu północnym: wyprawa na czambuły tatarskie (rok 1672), bitwa pod Chocimiem (rok 1673), bitwa pod Lwowem (rok 1675); na elewacji centralnej: elekcja Jana III (rok 1674), wjazd Jana III na koronację do Krakowa (rok 1676); na alkierzu południowym: pokój w Żurawnie (rok 1676), bitwa pod Wiedniem (rok 1683), bitwa pod Parkanami (rok 1683).
Płaskorzeźby wkomponowano w wystrój elewacji pałacu podczas prac prowadzonych w latach 1683–1694. Autorzy poszczególnych dekoracji nie są znani. Każda płaskorzeźba ma ponad 1,5 wysokości i niecałe 4 metry szerokości. Wykonana jest z masy mineralnej.
Dach od strony dziedzińca wykończony jest attyką, czyli kamiennym zwieńczeniem w kształcie balustrady. Pomiędzy tralkami stoją cztery szersze kamienne słupki z żółtymi ramkami i białym środkiem. Dokładnie nad nimi, na poziomej po4przeczce ustawiono attykowe rzeźby.
Attykę alkierzy i korpusu głównego dekorują natomiast płaskorzeźby. Są poziome, prostokątne i wykonane z piaskowca, mają kremowopiaskowy kolor.
Na każdym alkierzu znajdują się trzy płaskorzeźby – dwie od frontu, trzecia od strony tarasu. Wszystkie płaskorzeźby umieszczone są pomiędzy kamiennymi słupkami z żółtymi ramkami i białym środkiem.
Rzeźby przedstawiają ważne momenty z życia militarnego i politycznego Sobieskiego. Są to, od lewej, na alkierzu północnym: wyprawa na czambuły tatarskie (rok 1672), bitwa pod Chocimiem (rok 1673), bitwa pod Lwowem (rok 1675); na elewacji centralnej: elekcja Jana III (rok 1674), wjazd Jana III na koronację do Krakowa (rok 1676); na alkierzu południowym: pokój w Żurawnie (rok 1676), bitwa pod Wiedniem (rok 1683), bitwa pod Parkanami (rok 1683).
Fasada pałacu od strony ogrodów
Ogrodowa fasada pałacu powstawała równolegle z budową i rozbudową pałacu w okresie 1680–1778. Głównymi architektami odpowiedzialnymi za rozbudowę pałacu byli: Augustyn Locci, Giovanni Spazzio, Jan Zygmunt Deybel, Szymon Bogumił Zug, Chrystian Piotr Aigner, Henryk Marconi, Franciszek Maria Lanci, Henryk i Leandro Marconi.
Pałac od strony ogrodów prezentuje się równie okazale jak od dziedzińca. Nie szczędzono sił i środków na dekorowanie również tej części.
Elewacja od strony ogrodów ma długość blisko 90 metrów.
Na środku wyraźnie wydziela się korpus główny z górującym nad nim belwederem, otoczony przez dwa wysunięte alkierze.
Z tej strony dokładnie widać osobne dachy korpusu głównego i alkierzy – nieprzesłonięte attyką. Attyka wieńczy za to dach belwederu, ustawiono na niej rzeźby czterech postaci.
Pomiędzy alkierzami znajduje się taras zamknięty kamienną balustradą.
Po obu stronach alkierzy, nieco w głębi, widać galerie ogrodowe. Są one dużo węższe niż korpus, dlatego oglądane od strony ogrodów wydają się bardziej oddalone. Dachy galerii również wieńczy attyka w formie tralkowej balustrady. Nad galeriami, nieco w tyle, wznoszą się kryte hełmami wieże.
Ściany pałacu tak jak od frontu są białokremowe, dekorowane żółtymi elementami oraz porfirowymi rzeźbami i płaskorzeźbami.
W ścianie korpusu głównego znajdują się dwa rzędy ujętych w żółte ramy okien – po siedem w każdym rzędzie. Dolne okna są wysokie, sięgają do samej ziemi. W przeszłości pełniły też funkcję drzwi prowadzących na taras z apartamentów królewskich. Przesłonięte są białymi drewnianymi okiennicami. Okna górnego rzędu, oddzielone od dolnych żółtym gzymsem, są mniejsze, zbliżone do kwadratu. Pomiędzy dolnymi oknami umieszczono na kamiennych półkach porfirowe rzeźbione popiersia, pomiędzy górnymi
oknami – złocone medaliony z porfirowymi płaskorzeźbionymi popiersiami. Nad środkowym dolnym oknem rozpięta jest płaskorzeźbiona lwia skóra tworząca kompozycję pt. Alegoria Chwały.
Nad oknami ciągnie się gzyms, nad nim – dwuspadowy zielony dach. Na środku wznosi się belweder z Salą Uczt wewnątrz. Belweder jest węższy niż korpus. Większą część jego elewacji zajmują trzy duże okna – środkowe zwieńczone łukiem i boczne zwieńczone tympanonami. Nad bocznymi oknami umieszczono medaliony z porfirowymi wizerunkami Jana III i Marii Kazimiery. Nad nimi ciągnie się gzyms, a wyżej – attyka z rzeźbami.
Ściany alkierzy są dekorowane podobnie jak ściana korpusu: na dole znajdują się jedne wysokie, zakryte okiennicą okna, wyżej – pojedyncze mniejsze okno otoczone medalionami z popiersiami. Na oddzielającym okna gzymsie umieszczono płaskorzeźby wyobrażające Polskę (w postaci orła) oraz Litwę (w postaci konia z jeźdźcem i tarczą, czyli litewskiego herbu Pogoń). W obie płaskorzeźby wkomponowano złote tarcze herbowe Sobieskich.
Na alkierzach od zewnątrz, na wysokości półpiętra umieszczono płaskorzeźbione kompozycje: od południa jest to zegar słoneczny z Chronosem, od północy – kompozycja ze sferami niebieskimi.
Elewacje galerii podzielone są żółtymi pilastrami, pomiędzy którymi naprzemiennie usytuowano okna i nisze z posągami. Na wysokości półpiętra nad oknami zamieszczono kolorowe malowidła freskowe ze scenami mitologicznymi, a pomiędzy nimi – popiersia na kamiennej półce.
Galeria Południowa jest o jedno okno dłuższa niż Galeria Północna. Wynika to z późniejszej przebudowy – przejście pomiędzy Galerią Północną a skrzydłem jest węższe niż po stronie południowej.
Za pałacem od strony wschodniej rozciągają się tarasy ogrodowe – górny i dolny, oddzielone murem z ozdobną balustradą i reprezentacyjnymi schodami. Na tarasie górnym utworzono ogród w stylu włoskim, taras dolny zajmują boskiety, czyli gęsto nasadzone drzewa i krzewy, pomiędzy którymi ciągną się przecinające się prostopadle i skośnie alejki utworzone pomiędzy drzewami i krzewami. Taras dolny schodzi aż do jeziora.
Pałac od strony ogrodów prezentuje się równie okazale jak od dziedzińca. Nie szczędzono sił i środków na dekorowanie również tej części.
Elewacja od strony ogrodów ma długość blisko 90 metrów.
Na środku wyraźnie wydziela się korpus główny z górującym nad nim belwederem, otoczony przez dwa wysunięte alkierze.
Z tej strony dokładnie widać osobne dachy korpusu głównego i alkierzy – nieprzesłonięte attyką. Attyka wieńczy za to dach belwederu, ustawiono na niej rzeźby czterech postaci.
Pomiędzy alkierzami znajduje się taras zamknięty kamienną balustradą.
Po obu stronach alkierzy, nieco w głębi, widać galerie ogrodowe. Są one dużo węższe niż korpus, dlatego oglądane od strony ogrodów wydają się bardziej oddalone. Dachy galerii również wieńczy attyka w formie tralkowej balustrady. Nad galeriami, nieco w tyle, wznoszą się kryte hełmami wieże.
Ściany pałacu tak jak od frontu są białokremowe, dekorowane żółtymi elementami oraz porfirowymi rzeźbami i płaskorzeźbami.
W ścianie korpusu głównego znajdują się dwa rzędy ujętych w żółte ramy okien – po siedem w każdym rzędzie. Dolne okna są wysokie, sięgają do samej ziemi. W przeszłości pełniły też funkcję drzwi prowadzących na taras z apartamentów królewskich. Przesłonięte są białymi drewnianymi okiennicami. Okna górnego rzędu, oddzielone od dolnych żółtym gzymsem, są mniejsze, zbliżone do kwadratu. Pomiędzy dolnymi oknami umieszczono na kamiennych półkach porfirowe rzeźbione popiersia, pomiędzy górnymi
oknami – złocone medaliony z porfirowymi płaskorzeźbionymi popiersiami. Nad środkowym dolnym oknem rozpięta jest płaskorzeźbiona lwia skóra tworząca kompozycję pt. Alegoria Chwały.
Nad oknami ciągnie się gzyms, nad nim – dwuspadowy zielony dach. Na środku wznosi się belweder z Salą Uczt wewnątrz. Belweder jest węższy niż korpus. Większą część jego elewacji zajmują trzy duże okna – środkowe zwieńczone łukiem i boczne zwieńczone tympanonami. Nad bocznymi oknami umieszczono medaliony z porfirowymi wizerunkami Jana III i Marii Kazimiery. Nad nimi ciągnie się gzyms, a wyżej – attyka z rzeźbami.
Ściany alkierzy są dekorowane podobnie jak ściana korpusu: na dole znajdują się jedne wysokie, zakryte okiennicą okna, wyżej – pojedyncze mniejsze okno otoczone medalionami z popiersiami. Na oddzielającym okna gzymsie umieszczono płaskorzeźby wyobrażające Polskę (w postaci orła) oraz Litwę (w postaci konia z jeźdźcem i tarczą, czyli litewskiego herbu Pogoń). W obie płaskorzeźby wkomponowano złote tarcze herbowe Sobieskich.
Na alkierzach od zewnątrz, na wysokości półpiętra umieszczono płaskorzeźbione kompozycje: od południa jest to zegar słoneczny z Chronosem, od północy – kompozycja ze sferami niebieskimi.
Elewacje galerii podzielone są żółtymi pilastrami, pomiędzy którymi naprzemiennie usytuowano okna i nisze z posągami. Na wysokości półpiętra nad oknami zamieszczono kolorowe malowidła freskowe ze scenami mitologicznymi, a pomiędzy nimi – popiersia na kamiennej półce.
Galeria Południowa jest o jedno okno dłuższa niż Galeria Północna. Wynika to z późniejszej przebudowy – przejście pomiędzy Galerią Północną a skrzydłem jest węższe niż po stronie południowej.
Za pałacem od strony wschodniej rozciągają się tarasy ogrodowe – górny i dolny, oddzielone murem z ozdobną balustradą i reprezentacyjnymi schodami. Na tarasie górnym utworzono ogród w stylu włoskim, taras dolny zajmują boskiety, czyli gęsto nasadzone drzewa i krzewy, pomiędzy którymi ciągną się przecinające się prostopadle i skośnie alejki utworzone pomiędzy drzewami i krzewami. Taras dolny schodzi aż do jeziora.
Alegoria Chwały
Alegoria Chwały to XVII-wieczna stiukowa dekoracja umieszczona na środku pałacu od strony ogrodów. Ozdobiła ona elewację ogrodową nad wejściem do Gabinetu Holenderskiego w 1682 r.
Autorami lwiej skóry byli nieznani z nazwiska wilanowscy sztukatorzy Jan i Antoni. Dekorację pozłotniczą – pod czujnym okiem króla – wykonał Jan Apelles w 1682 roku. Postaci młodzieńca i puttów dodano w latach 30. XVIII wieku.
Rzeźba ma ponad 1,5 metra wysokości i ok. 1 metra szerokości.
Kompozycja składa się z lwiej skóry, nagiego młodzieńca i dwóch puttów.
Płaskorzeźbiona lwia skóra rozciągnięta jest pomiędzy dwoma oknami – dolnym, stanowiącym wejście do Gabinetu Holenderskiego, i górnym.
Skórę zawieszono stroną wewnętrzną do widza, jednak brzegi gdzieniegdzie zawijają się, ukazując jakby lwie futro. Od góry zwiesza się lwi łeb z falistą grzywą. Strona wewnętrzna skóry jest biała, lwi łeb i futro – złocone. Kolor złoty mają też lwie pazury i duże łebki dwóch gwoździ. Stanowią one tylko ozdobę, ale sprawiają wrażenie, jakby mocowały skórę do ściany.
Na środku skóry zamieszczono białą rzeźbioną postać nagiego uskrzydlonego młodzieńca, zwanego Geniuszem Chwały, ukazanego w locie. W lewej ręce trzyma on wieniec laurowy symbolizujący zwycięstwo, przez pierś ma przewieszoną wąską złotą wstęgę, a przez ramię i biodra przerzucony wąski pas tkaniny powiewający na wietrze.
Obok Geniusza Chwały lecą też dwa putta – jedno po lewej stronie, drugie u dołu. To figury wykonane ze złoconego brązu. Putto po lewej trzyma w ręce zapaloną pochodnię, putto po prawej – gałązkę wawrzynu. Wawrzyn symbolizuje zwycięstwo, bohaterskie czyny, triumf i sławę, pochodnia zaś przywołuje słońce oraz jest emblematem prawdy.
Kompozycja została pomyślana tak, aby Geniusz Chwały trzymał wieniec dokładnie nad głową króla, gdy ten pojawiał się w drzwiach Gabinetu Holenderskiego. Sytuacja taka, mająca służyć heroizacji najważniejszego gospodarza Wilanowa, nigdy jednak nie miała miejsca, ponieważ młodzieniec z wieńcem znalazł się na rzeźbie zbyt późno.
Autorami lwiej skóry byli nieznani z nazwiska wilanowscy sztukatorzy Jan i Antoni. Dekorację pozłotniczą – pod czujnym okiem króla – wykonał Jan Apelles w 1682 roku. Postaci młodzieńca i puttów dodano w latach 30. XVIII wieku.
Rzeźba ma ponad 1,5 metra wysokości i ok. 1 metra szerokości.
Kompozycja składa się z lwiej skóry, nagiego młodzieńca i dwóch puttów.
Płaskorzeźbiona lwia skóra rozciągnięta jest pomiędzy dwoma oknami – dolnym, stanowiącym wejście do Gabinetu Holenderskiego, i górnym.
Skórę zawieszono stroną wewnętrzną do widza, jednak brzegi gdzieniegdzie zawijają się, ukazując jakby lwie futro. Od góry zwiesza się lwi łeb z falistą grzywą. Strona wewnętrzna skóry jest biała, lwi łeb i futro – złocone. Kolor złoty mają też lwie pazury i duże łebki dwóch gwoździ. Stanowią one tylko ozdobę, ale sprawiają wrażenie, jakby mocowały skórę do ściany.
Na środku skóry zamieszczono białą rzeźbioną postać nagiego uskrzydlonego młodzieńca, zwanego Geniuszem Chwały, ukazanego w locie. W lewej ręce trzyma on wieniec laurowy symbolizujący zwycięstwo, przez pierś ma przewieszoną wąską złotą wstęgę, a przez ramię i biodra przerzucony wąski pas tkaniny powiewający na wietrze.
Obok Geniusza Chwały lecą też dwa putta – jedno po lewej stronie, drugie u dołu. To figury wykonane ze złoconego brązu. Putto po lewej trzyma w ręce zapaloną pochodnię, putto po prawej – gałązkę wawrzynu. Wawrzyn symbolizuje zwycięstwo, bohaterskie czyny, triumf i sławę, pochodnia zaś przywołuje słońce oraz jest emblematem prawdy.
Kompozycja została pomyślana tak, aby Geniusz Chwały trzymał wieniec dokładnie nad głową króla, gdy ten pojawiał się w drzwiach Gabinetu Holenderskiego. Sytuacja taka, mająca służyć heroizacji najważniejszego gospodarza Wilanowa, nigdy jednak nie miała miejsca, ponieważ młodzieniec z wieńcem znalazł się na rzeźbie zbyt późno.