Sztuka ebru
Wystawa malarstwa pt. „Władca kwiatów” składa się z 11 prac wykonanych w technice ebru oraz 2 prac związanych z kaligrafią i sztuką kati’. We wszystkich artysta wykorzystał wzory kwiatów tulipana. W sztuce tureckiej tulipan odgrywa istotną rolę, symbolizuje szlachetność i elegancję. W tekstach literackich tulipan nazywany jest „mistrzem kwiatów” i „władcą kwiatowych ogrodów”, ma także znaczenie jako symbol religijny. Dzieła prezentowane na wystawie zawierają ważne odniesienia do kultury, religii i literatury tureckiej.
Ebru to jedna z najcenniejszych tradycyjnych tureckich technik zdobienia papieru. Polega na kształtowaniu farb rozprowadzonych na powierzchni wody zagęszczonej specjalnymi substancjami, a następnie przenoszeniu powstałych wzorów na papier. Nazwa „ebru” pochodzi od perskiego słowa ebr, oznaczającego chmurę. Termin ten określa charakterystyczne cechy tej sztuki. Ze względu na marmurkowe, faliste i cieniowane wzory, które powstają w procesie twórczym, termin ten z czasem przekształcił się w tureckie ebru („marmurkowaty”).
Choć dokładne pochodzenie sztuki ebru nie jest znane, uważa się, że wywodzi się ona z Azji Środkowej i dotarła do Anatolii za pośrednictwem Jedwabnego Szlaku. Najstarsze źródło pisane na ten temat to „Tertib-i Risale-i Ebru” z 1608 roku, opublikowane przez Uğura Dermana. Pierwsze znane przykłady tej techniki pochodzą z lat 1554 i 1586.
Sztuka ebru rozwinęła się w okresie osmańskim, szczególnie od XVI wieku, kiedy stała się popularna w Stambule. Stosowano ją do zdobienia okładek rękopisów, marginesów tekstów w murakka (albumach kaligraficznych) oraz jako tło oficjalnych dokumentów. Sztuka ta zajmuje ważne miejsce w tradycji islamskiej. W XVI i XVII wieku liczne pracownie artystyczne, zwłaszcza przy zakonach sufickich, stały się ośrodkami nauki ebru. Przekazywany z pokolenia na pokolenie profil kształcenia w tych ośrodkach opierał się na wzorcu mistrz-uczeń.
Tradycyjna sztuka ebru jest praktykowana zarówno klasycznymi, jak i współczesnymi metodami. Uznana przez UNESCO za niematerialne dziedzictwo kulturowe, nadal inspiruje artystów i zachwyca miłośników sztuki. Dzieła wykonane w tej technice urzekają zarówno stroną artystyczną jak i medytacyjno-kontemplacyjnym procesem powstawania.
Sztuka tureckiej ceramiki
Sztuka ceramiki polega na formowaniu gliny, wypalaniu jej w piecu, a następnie szkliwieniu powierzchni i ozdabianiu jej różnorodnymi kolorami oraz motywami. Rzemiosło to znalazło szerokie zastosowanie zarówno w dekoracji wnętrz, elewacji budynków, jak i w produkcji przedmiotów użytkowych, takich jak talerze, wazony czy misy. W przeszłości termin Kaşi był używany na określenie ceramiki dekoracyjnej, natomiast naczynia użytkowe nazywano Evani.
W sztuce tureckiej jednym z najważniejszych elementów dekoracji architektonicznej była i pozostaje do dziś ceramika. Tradycja zdobienia ceramiką pojawiła się u Turków już za czasów Karachanidów (840–1212), pierwszego muzułmańskiego państwa tureckiego, co dowodzi, jak głęboko w historii zakorzeniona jest ta gałąź wytwórczości ludzkiej. Umiejętność dekoracji ceramiką rozkwitła szczególnie w architekturze anatolijskiej. W okresie Seldżuków Anatolijskich (1077–1308) stała się niezwykle popularna, a szczyt jej świetności przypada na czasy Imperium Osmańskiego.
Na przestrzeni dziejów w tureckiej ceramice stosowano wiele różnych technik: cegłę szkliwioną, jednobarwne szkliwo, jednobarwne złocone kafle, technikę lustrzaną, technikę minai, mozaikową, malowanie na szkliwie, szkliwo barwne oraz malowanie pod szkliwem. Wzory wykorzystywane w ceramice obejmują różnorodne motywy, takie jak: Hatayi, penç (pięć płatków kwiatowych, rozmieszczonych symetrycznie), gonca (zamknięty pąk kwiatu), tulipan, goździk, róża, hiacynt, lilia, fiołek, narcyz, drzewo granatu, drzewo kwitnące, cyprys, motywy zwierzęce, rumi, chmura, wzory geometryczne oraz inskrypcje dekoracyjne.
Najważniejszymi ośrodkami ceramiki w czasach obecnych są İznik i Kütahya. Wiele zabytków architektury osmańskiej, takich jak: meczety, mauzolea, medresy, hammamy, fontanny, pawilony i pałace, zachowało się do dziś, stanowiąc imponujące i unikatowe przykłady tej sztuki. Tradycyjne rzemiosło ceramiczne zostało wpisane na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO.
Artyści
Ahmet Sacit Açıkgözoğlu – urodził się w 1969 roku w Stambule. W 1993 roku ukończył Wydział Teologii Uniwersytetu Marmara, a w 1995 roku zdobył tytuł magistra na Wydziale Historii Sztuki Islamu w Instytucie Nauk Społecznych Uniwersytetu Marmara. W 2002 roku uzyskał stopień doktora na Wydziale Sztuki Tureckiej w Instytucie Badań Turkologicznych tej samej uczelni. W 2003 roku rozpoczął pracę jako wykładowca na Wydziale Tradycyjnych Rzemiosł Tureckich Uniwersytetu Sakarya, a w 2009 roku objął stanowisko na Katedrze Historii Sztuki Uniwersytetu Marmara. W latach 2014-2025 pracował na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mimar Sinan w Stambule. Od marca 2025 roku pełni funkcję Radcy ds. Kultury i Turystyki Ambasady Turcji w Prisztinie (Kosowo).
Od 1995 roku Açıkgözoğlu aktywnie rozwija swoje zainteresowania kaligrafią i sztuką ebru, czego potwierdzeniem jest otrzymany od Sadreddina Özçimiego w 2005 roku dyplom mistrza ebru. Uczestniczył w licznych wystawach zbiorowych w Turcji i za granicą, m.in. w Stambule, Londynie, Edynburgu, Glasgow, Prisztinie, Sarajewie i Budapeszcie. W tych miastach zorganizował też indywidualne wystawy „Klasycznego Tureckiego Ebru". Oprócz twórczości artystycznej zajmował się prowadzeniem badań i wykładów dotyczących książek artystycznych, napisów i architektury osmańskiej, pełnił także rolę doradcy w wielu projektach restauracyjnych TIKA w regionie Bałkanów oraz na całym świecie. Jest żonaty i ma dwoje dzieci.
Songül Ergün – studiowała na Wydziale Sztuk Pięknych na uniwersytecie w Sakaryi. W 2006 roku ukończyła kierunek: tradycyjne sztuki tureckie, specjalność: ceramika. W 2009 roku na tym samym uniwersytecie, w Instytucie Nauk Społecznych, uzyskała tytuł magistra na kierunku: tradycyjne sztuki tureckie, specjalność: ceramika, broniąc pracę magisterską pt. „Kolor żółty w ceramice wczesnoosmańskiej”.
W 2024 roku ukończyła program doktorancki na Uniwersytecie Sztuk Pięknych Mimar Sinan. Wybrała kierunek: tradycyjne sztuki tureckie ze specjalnością introligatorską. Jej rozprawa doktorska nosiła tytuł: „Oprawy ksiąg z motywami rumi w Muzeum Turecko-Islamskich Dzieł Sztuki”.
W 2025 roku uzyskała certyfikat mistrzowski z ebru (tureckiej sztuki malowania na wodzie) od prof. dr. A. Sacita Açıkgözoğlu i kontynuuje swoje badania artystyczne. Brała udział w wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych na poziomie krajowym oraz międzynarodowym. Obecnie pracuje jako adiunkt na Wydziale Sztuki, Projektowania i Architektury uniwersytetu w Sakaryi.