Ars moriendi - Sztuka umierania

Ars moriendi - Sztuka umierania

Jest to łacińskie przypomnienie o tym, że śmierć jest nieuniknionym kresem życia człowieka. Memento mori to pozdrowienie używane przez średniowiecznych mnichów: trapistów, kartuzów i kamedułów. Miało przypominać, że życie jest przygotowaniem do śmierci, że śmierć jest wielką sztuką. Sentencja ta wiąże się z fragmentem biblijnej Księgi Eklezjasty: Memor esto quoniam mors non tardat. – Pamiętaj: śmierć się nie ociąga. (Liber Eclesiasticus, 14, 12)

Refleksja nad fenomenem śmierci ustawicznie towarzyszy człowiekowi. Snuli ją myśliciele starożytni, pogłębiali nowożytni; śmierć pojawia się jako stały motyw w literaturze i sztuce. Artyści okresu baroku chętnie przypominali o rzeczach ostatecznych, o przemijaniu, śmierci, sądzie ostatecznym, piekle… W XVII w. łacińskie memento mori znowu odzyskuje siłę, którą odczuwali ludzie średniowiecza. Wtedy jednak groteskowe obrazy tańca śmierci (fr. danse macabre) pomagały przezwyciężać strach przed nią, niosły śmiech i odprężenie. Barokowe motywy wanitatywne (łac. vanitas – marność) kontrastowały z obrazem bogactwa, teatralnością i retoryczną ozdobnością. Sprzeczności rozdzierające sztukę baroku odzwierciedlają rozterki ludzkiej natury.

Polecane artykuły

1 / 3
    • Silva Rerum

      Vanitas vanitatum et omnia vanitas – Marność nad marnościami i wszystko marność

      Cytat ten został zaczerpnięty z biblijnej Księgi Koheleta. Pełne pesymizmu słowa przypadły do gustu szczególnie ludziom żyjącym w okresie baroku. Przypominały o względności i nietrwałości rzeczy i zdarzeń. Rozkosze świata marnego stały się jednym z ulubio

      Akwaforta. Przedstawia wnętrze, pośrodku stół, po prawej stronie siedzi człowiek, który opiera się o blat stołu. Patrzy na czaszkę, która leży na stole. Na ścianie, za plecami mężczyzny widzimy łańcuch.
    • Silva Rerum

      O śmierci na poważnie i na wesoło

      Jednym z najczęściej uprawianych gatunków literackich w epokach dawnych był epigram. Termin ten określa zwięzły utwór poetycki przeważnie zakończony jakimś konceptem bądź zaskakującą pointą. Badacze literatury wyróżniają wiele odmian epigramu. Kryterium p

      Portret trumienny. W środku owalnej ramy znajduje się przedstawienie mężczyzny ubranego w jasną koszulę i brązowy płaszcz zapięty przy szyi broszką. Mężczyzna z wąsem, podgolonym czołem i włosami zaczesanymi do tyłu. Obraz utrzymany w kolorystyce brązów.
    • Silva Rerum

      „Śmierć pewna, godzina niepewna”

      Łacińska sentencja mówiąca, że „śmierć jest rzeczą pewną, a niepewna jest jej godzina” (Mors certa, hora incerta) znalazła się na zegarze ratusza w Lipsku. W tym mieście przebywał w młodości Mikołaj Sęp Szarzyński, którego twórczość przypadająca na czasy

      Kompozycja ze Śmiercią i Amorem na elewacji pałacu wilanowskiego. Pomiędzy dwoma oknami widzimy trzy postaci. W centrum, w złotym nimbie mężczyzna trzymający małego amorka. Po lewej stronie anioł z podniesioną do góry ręką, po prawej stronie drugi anioł. Pod nimi trzy błękitno złote kule ziemskie, pomiędzy którymi rozłożona jest draperia. Całość kompozycji bogato zdobiona złotem.

    Słowa kluczowe