Ars moriendi - Sztuka umierania

Ars moriendi - Sztuka umierania

Jest to łacińskie przypomnienie o tym, że śmierć jest nieuniknionym kresem życia człowieka. Memento mori to pozdrowienie używane przez średniowiecznych mnichów: trapistów, kartuzów i kamedułów. Miało przypominać, że życie jest przygotowaniem do śmierci, że śmierć jest wielką sztuką. Sentencja ta wiąże się z fragmentem biblijnej Księgi Eklezjasty: Memor esto quoniam mors non tardat. – Pamiętaj: śmierć się nie ociąga. (Liber Eclesiasticus, 14, 12)

Refleksja nad fenomenem śmierci ustawicznie towarzyszy człowiekowi. Snuli ją myśliciele starożytni, pogłębiali nowożytni; śmierć pojawia się jako stały motyw w literaturze i sztuce. Artyści okresu baroku chętnie przypominali o rzeczach ostatecznych, o przemijaniu, śmierci, sądzie ostatecznym, piekle… W XVII w. łacińskie memento mori znowu odzyskuje siłę, którą odczuwali ludzie średniowiecza. Wtedy jednak groteskowe obrazy tańca śmierci (fr. danse macabre) pomagały przezwyciężać strach przed nią, niosły śmiech i odprężenie. Barokowe motywy wanitatywne (łac. vanitas – marność) kontrastowały z obrazem bogactwa, teatralnością i retoryczną ozdobnością. Sprzeczności rozdzierające sztukę baroku odzwierciedlają rozterki ludzkiej natury.

Polecane artykuły

1 / 3
    • Silva Rerum

      Vanitas vanitatum et omnia vanitas – Marność nad marnościami i wszystko marność

      Cytat ten został zaczerpnięty z biblijnej Księgi Koheleta. Pełne pesymizmu słowa przypadły do gustu szczególnie ludziom żyjącym w okresie baroku. Przypominały o względności i nietrwałości rzeczy i zdarzeń. Rozkosze świata marnego stały się jednym z ulubio

      Akwaforta. Przedstawia wnętrze, pośrodku stół, po prawej stronie siedzi człowiek, który opiera się o blat stołu. Patrzy na czaszkę, która leży na stole. Na ścianie, za plecami mężczyzny widzimy łańcuch.
    • Silva Rerum

      O śmierci na poważnie i na wesoło

      Jednym z najczęściej uprawianych gatunków literackich w epokach dawnych był epigram. Termin ten określa zwięzły utwór poetycki przeważnie zakończony jakimś konceptem bądź zaskakującą pointą. Badacze literatury wyróżniają wiele odmian epigramu. Kryterium p

      Portret trumienny. W środku owalnej ramy znajduje się przedstawienie mężczyzny ubranego w jasną koszulę i brązowy płaszcz zapięty przy szyi broszką. Mężczyzna z wąsem, podgolonym czołem i włosami zaczesanymi do tyłu. Obraz utrzymany w kolorystyce brązów.
    • Silva Rerum

      „Śmierć pewna, godzina niepewna”

      Łacińska sentencja mówiąca, że „śmierć jest rzeczą pewną, a niepewna jest jej godzina” (Mors certa, hora incerta) znalazła się na zegarze ratusza w Lipsku. W tym mieście przebywał w młodości Mikołaj Sęp Szarzyński, którego twórczość przypadająca na czasy

      Kompozycja ze Śmiercią i Amorem na elewacji pałacu wilanowskiego. Pomiędzy dwoma oknami widzimy trzy postaci. W centrum, w złotym nimbie mężczyzna trzymający małego amorka. Po lewej stronie anioł z podniesioną do góry ręką, po prawej stronie drugi anioł. Pod nimi trzy błękitno złote kule ziemskie, pomiędzy którymi rozłożona jest draperia. Całość kompozycji bogato zdobiona złotem.

    Słowa kluczowe

    Indeks geograficzny

    Indeks chronologiczny