Casanova w Polsce

Jedna z najbarwniejszych postaci swoich czasów, Giovanni Giacomo Casanova de Seingalt, najczęściej nazywany krótko Casanovą, zasłynął przede wszystkim dzięki swoim miłosnym podbojom, których opisy znajdziemy w napisanych pod koniec życia, weneckiego awanturnika, pamiętnikach. W Historii mojego życia, którą Casanova postanowił spisać w latach dziewięćdziesiątych XVIII wieku, będąc już prawie siedemdziesięcioletnim bibliotekarzem hrabiego Waldstein w Château de Dux, nie brak opisów perypetii autora w Rzeczypospolitej.

Casanova, pochodzący z Wenecji literat, podróżnik i znany całej Europie awanturnik, przybył do Warszawy 10 października 1765 roku. Był on bacznym obserwatorem i odważnym prześmiewcą. Żartował często z tytułomanii, polskiej szlacheckości, nawet z monarchów – w tym królowej Francji Marii Leszczyńskiej. Bywał w środowisku wielkiej arystokracji, dane mu było poznać samego króla i z nim współpracować. Nie obce mu były rozrywki ówczesnej Warszawy, często gościł w teatrze. Swój pobyt w Rzeczypospolitej opisywał jako powściągliwy: Mój tryb życia był wzorowy: unikałem miłostek i kart i pracowałem dla króla, spodziewając się zostać jego sekretarzem. Księżnej wojewodzinie, która lubiła moje towarzystwo, świadczyłem tysiące grzeczności, a z wojewodą grywałem w tre sette.

Ten spokojny i wzorcowy tryb życia przerwany został jednak przez konflikt z hrabią Branickim. Pojedynek, w imię obrony honoru, zakończył się ranieniem Casanovy w dłoń. Sam Branicki otrzymał strzał, który ranił go znacznie poważniej. Kula trafiła go z prawej strony pod siódmym żebrem i wyszła pod ostatnim dolnym żebrem lewej. O pojedynku rozpisywały się wszystkie europejskie czasopisma. Sam Casanova napisał później książkę poświęconą temu wydarzeniu. Jego krótki pobyt w Polsce i zainteresowanie naszym krajem zaowocowało również trzytomowym dziełem Istoria delle tubolenze della Polonia (Historia zamieszek w Polsce) wydanym w 1774 roku.