Kazimierz Jan Wojsznarowicz (Woysznarowicz) – duchowny i preceptor

Wysyłanie duchownych w roli preceptorów młodych peregrynantów miało swoją długą tradycję zarówno w środowisku staropolskich protestantów, jak i katolików. Wśród nich można wymienić osobę księdza Kazimierza Jana Woysznarowicza (Wojsznarowicza) (ok. 1620-1677). Urodził się on w litewskiej rodzinie szlacheckiej, pieczętującej się herbem Kot Morski, osiadłej w okolicach Oszmiany. Studia odbywał w Akademii Wileńskiej w latach ok. 1640-1642. Edukację zakończył, uzyskując tytuł doktora filozofii (1642 r.). Wkrótce też wstąpił do stanu duchownego. Pełnił funkcje proboszcza dąbrowskiego oraz scholastyka piltyńskiego. Zapewne odbywał także studia prawnicze w Rzymie, gdzie legitymował się tytułem doktora teologii i obojga praw (1648 r.). Podczas tej podróży na Półwysep Apeniński immatrykulował się także na uniwersytecie padewskim (nie wiadomo czy pobyt ten wiązał się z dłuższymi studiami). Osiągnął znaczące szczeble kariery w administracji kościelnej i państwowej. Został sekretarzem królewskim. Tytułu tego używał przynajmniej od 1648 r. W 1662 r. ofiarował swoją bibliotekę dla swej macierzystej uczelni oraz erygował katedrę polityki na Akademii Wileńskiej (poczynił na ten cel zapis swego domu w Wilnie, jednak faktycznie katedra zaczęła działać dopiero kilkanaście lat później). W latach sześćdziesiątych XVII w. pełnił także obowiązki proboszcza w Eysymontach Wielkich.

Ważny rozdział jego życia stanowi okres peregrynacji europejskiej (1667-1669), którą odbył w roli mentora młodego magnata księcia Aleksandra Janusza Zasławskiego-Ostrogskiego, syna Władysława Dominika i dziedzica ordynacji ostrogskiej. Peregrynacja obejmująca ziemie niemieckie, Niderlandy, Francję i Włochy, była zapewne planowana i finansowana przez matkę Aleksandra, Katarzynę Radziwiłłową z Sobieskich, i ojczyma, Aleksandra Janusza, Michała Kazimierza Radziwiłła. Rola preceptora, którą powierzono Wojsznarowiczowi, była zatem wyrazem jego bliskich kontaktów z dworem Radziwiłłów linii nieświesko-ołyckiej. Podczas peregrynacji nadzorował edukację i wychowanie młodego księcia. Sam również wykorzystał podróż do pracy naukowej (w Antwerpii i Paryżu wydał książki). Podczas pobytu w Paryżu kupował wiele książek i napisał liczne kazania. W stolicy Francji pracował nad kolejnym, poprawionym wydaniem swego dzieła „Orator polityczny”. Wpisał się także do albumu studentów uniwersytetu w Perugii (jego nazwisko zostało wpisane do metryki nacji niemieckiej z datą roczną 1668 r.). Jednakże w Perugii bawił krótko w styczniu 1669 r., a zatem ten nieprecyzyjny wpis poświadczał raczej tylko jego obecność w mieście, a nie studia. Po powrocie do kraju podjął na nowo obowiązki duszpasterskie. Zwieńczeniem jego kariery w administracji świeckiej był urząd regenta kancelarii wielkiej litewskiej, który otrzymał w pierwszej połowie 1676 r. (w lutym bądź kwietniu). Jeszcze w tym samym roku przyjęto go w poczet kanoników kapituły wileńskiej (wszakże pod warunkiem zrzeczenia się kanclerstwa).

Wojsznarowicz był autorem wielu dzieł, przede wszystkim kazań oraz panegiryków (m.in.: na cześć biskupa kamienieckiego Andrzeja Leszczyńskiego –1645, Katarzyny Radziwiłłowej z Potockich – 1643, króla Władysława IV – 1648, marszałka nadwornego koronnego Adama Kazanowskiego – 1650). W 1644 r. Wojsznarowicz wydał w trzech częściach mowy okolicznościowe (głównie weselne i pogrzebowe). Pod koniec życia (przynajmniej od 1672 r.) przebywał w Cudzeniszkach, majątku kościelnym należącym do katedry wileńskiej.