Maciej Miechowita – autor pierwszego polskiego traktatu dietetycznego

Maciej Miechowita, był znany nie tylko jako jeden z najwybitniejszych humanistów swojej epoki, ale także jako znakomity lekarz i autor prac z zakresu medycyny.

Urodził się w 1457 roku w rodzinie mieszczańskiej, która zamieszkiwała w Miechowie położonym niedaleko Krakowa. W czasie studiów w Krakowie Miechowitę szczególnie zainteresowała medycyna i filozofia Arystotelesa. Dalszą edukację kontynuował we Włoszech, gdzie uzyskał stopień doktora nauk medycznych. W latach osiemdziesiątych XV wieku powrócił do Krakowa i tam rozpoczął pracę jako profesor Akademii Jagiellońskiej. Począwszy od 1501 roku objął funkcję rektora Akademii i sprawował ją siedmiokrotnie.

Maciej Miechowita był nadwornym medykiem króla Zygmunta I, leczył również Władysława Jagiellończyka, Jana Olbrachtaa i Aleksandra Jagiellończyka. Dzięki oryginalnym koncepcjom dotyczącym leczenia zyskał szybko miano „polskiego Hipokratesa”.

Jego najsłynniejszym dziełem jest napisana w języku łacińskim "Chronica Polonorum" czyli "Kronika Polska", która po raz pierwszy wydrukowana została w 1519 roku. Był również autorem dwóch pism poświęconych tematyce lekarskiej i to jemu przypisujemy zapoczątkowanie wydawania polskich traktatów medycznych drukiem. W 1508 roku ukazało się dzieło "Contra sevam pestem regimen accuratissimum" („Szczegółowe przepisy o zabezpieczeniu się przed groźną dżumą”), w którym znajdowały się wskazówki dotyczące postępowania w przypadku epidemii morowego powietrza. Czternaście lat później ukazał się drugi traktat "Conservatio sanitas", który zawierał ogólne wskazówki dotyczące zachowania dobrego zdrowia.

Według Miechowity pożytecznym było posiadanie sztuki dobrego życia i zachowania zdrowia, a te zapewnić mogło dobre powietrze, pokarmy i napoje. W czterech rozdziałach omawiał kolejno jak należało zadbać o dobre powietrze, które pokarmy pomagały zachować dobre zdrowie, jakie napoje sprzyjały temuż, a które szkodziły, a ostatni rozdział poświęcił wodom leczniczym.

W rozdziale dotyczącym napoi Miechowita przedstawia własne sądy na temat ich zdrowotnych właściwości. O ile Galen nakazywał wystrzegać się piwa, o tyle Miechowita odważnie zaprzeczał tej tezie. Uważał, że jeśli piwo było warzone z jęczmienia lub pszenicy, wtedy mogło być pożyteczne dla zdrowia. Wspomina również o chmielu, którego użycie do warzenia piwa, również czyniło je zdrowym.

"Conservatio sanitas" jest jednym z pierwszych polskich traktatów medycznych. Dzieło nie tylko z tego powodu jest wyjątkowe, ale również dlatego, iż Maciej Miechowita polemizuje w nim z Galenem, co w tamtym czasie można było poczytać za niezwykle odważne.