Oszustwa przy stole, czyli jak pić, żeby się nie upić
Oszustwa przy stole, czyli jak pić, żeby się nie upić - Galeria zdjęć
Liczne toasty wznoszone w trakcie uczt były powszechne w Polsce jeszcze przed czasami saskimi, które często charakteryzuje się powiedzeniem: Za króla Sasa jedz, pij i popuszczaj pasa! Sarmackie poczucie honoru naruszane było odmową wspólnego wzniesienia kielicha znacznie wcześniej. Nie wszyscy mieli na tyle tęgie głowy, żeby wychylić kielich przy każdym toaście. Jan III Sobieski pisał w 1666 r. w listach do żony: „Zdrowie całe na schyłku, bo i upić się przyszło kilka razy, co z jakim moim musiało być gwałtem, Waszmość sama wiesz lepiej”. Widać i król nie mógł odmówić, gdy gospodarz napełniał kielich coraz popularniejszym w XVII w. węgrzynem.
Przy stole odbywał się zatem prawdziwy festiwal toastów – za zdrowie gospodarza, sąsiadów, dam, dziatek, koronowanych głów. I tak bez końca wymyślać można było, komu szlachcic zdrowia życzył, byle tylko wychylić kolejny kielich. Rytuał toastów był tym niebezpieczniejszy, im słabszą głowę miał gospodarz. Każdy ze zgromadzonych gości winny był bowiem wznieść kielich za zdrowie tego, który ich tak pięknie ugościł. Bywało, że odmowa była odbierana jako osobista uraza, zatem dobremu gościowi, tak samo jak gospodarzowi, pozostawały dwa wyjścia: pić wino, dając tym samym przykład pozostałym, lub starać się przechytrzyć zgromadzonych, pijąc na przykład zabarwioną wodę przypominającą wino. Możemy przeczytać u Kitowicza, że „gdy nastała kawa, kto z mężczyzn chciał uniknąć wina, wstawszy od stołu, miał się do kawy; było to albowiem na kształt przywileju zdrowia, że kto pił kawę, nie mógł być oprymowany winem. Ale ten przywilej nie służył dłużej jak do dwóch godzin; dobre i to, osobliwie, gdy złym winem pojono”. Można było potajemnie wylewać wino lub chować kielich pod stołem, ale biesiadników pilnowała służba i gdy tylko kielich znikał lub było widać jego dno, gość mógł liczyć na dolewkę. Jeśli pomysłów na unikanie picia brakowało, należało wymknąć się niezauważonym. Kiedy jednak wesoła kompania dostrzegła, że jeden z gości oddala się, ruszała w pościg, pijąc zdrowie nawet na ostatnim schodku domu.
Starania biesiadników o słabych głowach mające na celu uniknięcie kolejnego kielicha często zdawały się na nic. Oszukiwanie przy piciu wiązało się bowiem z ryzykiem urażenia gospodarza i zyskania niepochlebnej opinii w myśl powiedzenia, że: Kto oszukuje przy winie, oszukuje przy wszystkim.
Polecane artykuły
-
Woda w winie. Moda czy fałszerstwo?
W antycznej Grecji picie wina na wpół zmieszanego z morską wodą uchodziło za przejaw cywilizacji. Jedynie barbarzyńcy pili wino bez wody. Zanim w XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej zaczęto pijać do obiadu rozcieńczone wodą wina burgundzkie, woda była niemiły
-
Zwyczaj picia z jednego kielicha
W XVII i XVIII wieku wielu odwiedzających Polskę podróżników w swych malowniczych opisach obyczajów polskiej szlachty zwracało uwagę na dziwaczny dla nich zwyczaj picia z jednego kielicha. Większość z nich wspominała o nim jako o niezrozumiałym kuriozum,
-
Szlachecka namiętność – pijaństwo
Przepych i dobry stół – oto dominujące namiętności tych, którzy żyją w dostatku. Tak o polskiej szlachcie pisał Jacques-Henri Bernardin de Saint-Pierre, który w połowie XVIII w. podróżował po Rzeczypospolitej.W epoce staropolskiej nie brakowało okazji, ab
