Wesele Maryny Mniszchówny

Dymitr Samozwaniec, „invictissimus imperator” moskiewski od 21 lipca 1605 r., we wcześniejszym o rok dokumencie, wystawionym w Samborze, zobowiązał się uroczyście, że po objęciu tronu poślubi Marynę Mniszchównę, córkę wojewody sandomierskiego Jerzego. I jakkolwiek z wielu podjętych zobowiązań zręcznie się wycofał, „tej obietnicy wszakże dotrzymał, przyspieszając tym swoją zgubę” (Danuta Czerska). Historycy snują różne przypuszczenia, dlaczego doszło do tego małżeństwa; najbardziej prawdopodobne wydaje się to, iż młody car po prostu kochał Marynę, która okazała się kobietą nie tylko piękną i ambitną, lecz także zimną, wyrachowaną i bezwzględną. Na podstawie kilku zachowanych podobizn Mniszchówny można stwierdzić, iż miała ona ciemne włosy, wysokie czoło, duże ciemne oczy pod wyraźnie zarysowanymi brwiami oraz małe i wąskie usta. Wiadomo skądinąd, że była szczupła i niskiego wzrostu.

22 listopada 1605 r. około południa odbył się w Krakowie ślub per procura wojewodzianki sandomierskiej z carem moskiewskim. Ceremonia ta, mająca przepyszną oprawę, odbyła się w kilku kamienicach w Rynku, które w tym celu połączono, przebijając do nich drzwi w ścianach działowych (zapewne w grę wchodziły domy: Montelupich, Firlejów, kamienica „Pod Jaszczurką”, kamienica należąca do Pawła Brozika i kamienica „Alantsowska” – własność Zajdliców). W jednej z sal kamienicy Firlejów urządzono kaplicę, w której kardynał Bernard Maciejowski – biskup krakowski i wuj panny młodej – udzielił ślubu. W uroczystości uczestniczyli: nuncjusz papieski w Polsce Klaudiusz Rangoni, poseł cara Afanasij Własiew oraz rodzina królewska – Zygmunt III Waza z siostrą Anną i dziesięcioletnim synem Władysławem, w otoczeniu dworu. Maryna Mniszchówna, ubrana w białą suknię altembasową, suto haftowaną perłami i drogimi kamieniami, nosiła koronę wysadzaną „kamieńmi bardzo kosztownemi, od której po warkoczach długo puszczone z pereł i kamieni, splatane wisiały pasma”.

Warto przyjrzeć się darom, jakie na bankiecie weselnym otrzymała Maryna od cara Dymitra. Upominki, wnoszone przez blisko 40. dworzan moskiewskich, przekazywał w imieniu swego pana poseł Własiew. Były to między innymi: złoty pierścień ślubny „z ostrym wielkim diamentem”; krzyż „niemały” diamentowy z trzema wielkimi perłami, rubinowym wężem i wizerunkiem Mojżesza; rubinowe pióro „niemałe” oprawne w złoto, z trzema wielkimi perłami; diamentowa brosza zdobiona rubinami i perłami wielkości małej gruszki; zdobiony drogimi kamieniami wół „na nogach leżący” – rodzaj podręcznego biureczka; piękny złoty paw „z ogonem roztoczonym i wzniesionym, pióra się tak trzęsą jak u żywego”; „niemały złocisty bardzo misterny” zegar, wydający „obyczajem moskiewskim” dźwięki bębnów, trąb i fletów. Wypada jeszcze wspomnieć o 640. sztukach (16 soroków) prawie czarnych soboli, o perłach „wielkich i małych, cudnych bardzo (....), których było jako wiaderko dobre”, wreszcie o wielkich zwojach drogich tkanin: aksamitu, altembasu, złotogłowiu, srebrnogłowiu i atłasu – gładkich bądź wzorzystych,

To baśniowe wręcz wesele wzbudziło wielkie zainteresowanie u współczesnych; upamiętniono je licznymi anonimowymi relacjami oraz wierszowanymi panegirykami autorstwa znanych ówczesnych poetów (ksiądz Stanisław Grochowski, Jan Jurkowski, Jan Żabczyc).