Wyprawa ślubna Katarzyny Jagiellonki

Katarzyna była najmłodszą córką Zygmunta Starego i królowej Bony. Urodziła się 1 listopada 1526 roku w Krakowie. W 1562 roku wyszła za mąż za Jana Wazę, księcia finlandzkiego, który został w 1569 roku królem Szwecji. Uroczystości weselne, trwające tydzień (od 4 do 12 października) odbyły się w Wilnie. W wyprawie ślubnej Katarzyna wniosła klejnoty, srebra, ubiory, dodatki do ubiorów, pościel, bieliznę osobistą, bieliznę stołową, szaty liturgiczne, naczynia stołowe i kuchenne, tkanin, odzież dworzan i służby. Księżniczka Katarzyna zabrała ze sobą na dwór księcia Jana 59 osób – dworzan i służby.

Katarzyna otrzymała klejnoty warte nieco ponad 100 tysięcy talarów. W jej posiadaniu był między innymi naszyjnik diamentowy wart 16 800 talarów, poza nim miała łańcuchy, złote i srebrne pasy, wieńce perłowe, bransolety, perłowe czepce, ozdoby do strojów ze złota, pereł i kamieni, perły naszyte na szatach, dodatkach, nakryciach głowy.

Poza klejnotami ze szlachetnych metali księżniczka w wyprawie otrzymała również naczynia stołowe ze srebra i złota. Talerze ozdobione były herbami królewskimi złoconymi.  Miała również zwierciadło.

W posagu księżniczka wniosła bogatą i różnorodną garderobę. Posiadała kosztowne stroje szyte ze złotogłowiu, modnych wówczas taletów i tabinów, złotolitych aksamitów i atłasów, bogato zdobione klejnotami, perłami  złotem. Jej odzież była w modnym wówczas stylu hiszpańskim (np. „szata pod gardło. [Z] axamitu czarnego, po hispansku uczyniona z bufikiem. Na niej na kształcie i na rękawach jest feretów na kształt trąbek 198”, wyrażenie „pod gardło” oznacza, że suknię okalał pod szyją wysoki stojący kołnierz z krezą). Nie zabrakło też „sobola” (dwie skóry sobole połączone i dekorowane szlachetnymi kamieniami). Okrycia wierzchnie podszyte były futrem, futrzane bramy znajdowały się również przy sukniach i spódnicach. Jako wierzchnie okrycia zimowe służyły jej hazuki, giermaki, półgiermaki, kożuszki i kitlik aksamitny podbity sobolami z bobrem.

Księżniczka Katarzyna miała zasobne wyposażenie sypialni w łoża, pościel, tkaniny dekoracyjne, jak również z bieliznę pościelową. Zwraca uwagę wytworność i kosztowność bielizny osobistej, na którą składało się m.in. giezełko z perłami i czepcem perłowym, haftowane złotem czepki włoski, towale (chusteczki).

W skład wyprawy weszły również szaty liturgiczne, stanowiące najcenniejszy jej element (m.in. ornat i antepedium ze „wszystkimi przyprawami”, wykonane ze złotogłowiu wzorzystego, jedwabnej kamchy, czarnego adamaszku i atłasu).

Nie sposób wymienić wszystkich przedmiotów składających się na wyprawę księżniczki, trzeba jednak zauważyć, że była ona niezwykle kosztowna i wystawna.

opracowała Anetta Głowacka na podstawie artykułu: Krystyny Turskiej, Wyprawy ślubne dwóch Jagiellonek: Jadwigi (1475) i Katarzyny (1562), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R.XL, 1992, nr 1, s. 5-32.