Posty obowiązkowe
Posty obowiązkowe - Galeria zdjęć
Ksiądz Adam Krasicki we wstępie do artykułu Posty w dawnej Polsce stwierdził, iż przepisy postne należały zawsze do tych zagadnień karności kościelnej, co do których Kościół katolicki uznawał prawo zwyczajowe w najszerszym tego słowa znaczeniu. Dlatego też post polski, oparty o prawo zwyczajowe, stał się niezwykle interesującym zjawiskiem dla historyków. O ile post protestancki charakteryzował się ilościowym ujęciem pokarmu (post naturalny) oraz dotyczył jedynie niewielkiej części społeczeństwa, post polski (katolicki) był restrykcyjnie przestrzegany przez ogół ludności katolickiej, a przy tym opierał się na wyborze odpowiednich produktów, które można było w tym okresie spożywać. Zmiany w tym względzie można było zaobserwować dopiero z końcem XVII wieku, co było związane z liberalizacją postnych nakazów i ograniczeń. Jedynie post związany z kręgami prawosławnymi był ciągle bardzo ściśle przestrzegany wśród wiernych.
Interesującą relację dotyczącą tradycji Wielkiego Postu na ziemiach polskich odnajdujemy już w XI- wiecznej relacji merseburskiego biskupa Thietmara: Jeżeli stwierdzono, iż ktoś jadł po Siedemdziesiątnicy mięso, karano go surowo przez wyłamanie zębów. Prawo Boże bowiem, świeżo w tym kraju wprowadzone, większej nabiera mocy przez taki przymus, niż przez post ustanowiony przez biskupów.
Z przytoczonego tekstu widać więc wyraźnie, iż okres Wielkiego Postu początkowo rozpoczynano na ziemiach polskich od Siedemdziesiątnicy (trzecia niedziela przed Środą Popielcową), a nie od Środy Popielcowej, jak zwykło się praktykować na Zachodzie. Zmiana w tym względzie zauważalna jest dopiero od roku 1248, kiedy na synodzie prowincjonalnym we Wrocławiu legat papieski Jakub pozostawia wiernym wybór daty rozpoczęcia postu. Wydarzenie to przesądziło o skróceniu postnych ograniczeń podejmowanych odtąd od Popielcowej Środy, natomiast zakonników zobowiązało do poszczenia od Siedemdziesiątnicy, zwanej od tej pory niedzielą Starozapustną. W kilka lat później, w roku 1267 synod biskupów polskich we Wrocławiu wprowadził kolejne obowiązujące wiernych prawo, a mianowicie zakazał im jeść i pić z ludnością wyznania mojżeszowego, a także kupować od nich mięso i inne pokarmy, gdyż jak sugerowali biskupi, Żydzi mogli chcieć ich otruć.
W epoce nowożytnej zachowano powyższe ustalenia. Wolno było spożywać tylko jeden posiłek w godzinach popołudniowych (istniała również możliwość małej wieczornej przekąski) z wyłączeniem z jadłospisu mięsa oraz nabiału. Ponadto od postu były wyjęte wszystkie niedziele wielkopostne, w które obowiązywała jedynie wstrzemięźliwość od mięsa i nabiału, lecz nie jednorazowy posiłek charakterystyczny dla postu ścisłego w pozostałe dni. Z kolei post adwentowy nie przyjął się w szerszych kręgach.
Polecane artykuły
-
Postne wyjątki od reguły
W średniowieczu oraz epoce nowożytnej Kościół katolicki zalecał ścisłe przestrzeganie około 200 dni postnych. Oprócz nich, gorliwy katolik decydował się również na prywatne posty w przeróżnych intencjach oraz posty związane z pokutą za grzechy. Taka sytua
-
(Nie) postne jadło
Mimo wielu rygorystycznych nakazów warunkujących przestrzeganie zasad kościelnych, post stał się kulinarną okazją do odmiany, związaną tradycyjnie z przygotowaniem smakowitych ryb z dodatkiem rozmaitych przypraw. Należy jednak pamiętać, iż pojęcie „postne
-
Staropolski kalendarz. Dni świętych patronów
W czasach staropolskich poszczególne dni i daty określano zwykle przez wskazanie święta kościelnego wypadającego w danym dniu lub krótko przed nim albo po nim. Szczególnie konsekwentnie i długo datowano tak różne urzędowe wpisy, zwłaszcza zamieszczane w k
