Kodyfikacje prawne Pierwszej Rzeczypospolitej

Kodyfikacje prawne Pierwszej Rzeczypospolitej

Prawo Polski przedrozbiorowej charakteryzowało się prawie zupełnym brakiem kodyfikacji prawnych i partykularyzmem nie tylko stanów, ale i poszczególnych ziem wchodzących w skład państwa. Wpływ na taki stan rzeczy miały odrębności prawne mające swe źródło w historycznym rozwoju poszczególnych ziem. Decentralizacja władzy – tak charakterystyczna dla Rzeczpospolitej − odcisnęła swe piętno na odrębnościach prawnych, a słaba władza królewska i obawy szlachty sprawiły, że prawie żadne kompleksowe uregulowania praw nie weszły w życie. Pomimo tego powstało szereg opracowań i kodyfikacji, które mimo prywatnego charakteru używane były w polskim sądownictwie.

Polecane artykuły

1 / 3
    • Silva Rerum

      Zbiór Łaskiego

      W początkach XV wieku wraz z napływem idei odrodzeniowych, rozwiązań stosowanych w odkrytym na nowo prawie rzymskim oraz koncepcji suwerenności państwa, powstała potrzeba stworzenia bądź przemodelowania obowiązującego w Polsce prawa. Wpływ na taki stan rz

      Grafika w kolorze. Przedstawia trzech mężczyzn ubranych w stroje ludowe. Każdy z nich ma inny strój. Są to ubiory szlacheckie.
    • Silva Rerum

      Correctura iurium (korektura praw)

      W 1532 roku opublikowano efekt prac komisji sejmowej, na czele której stał sędzia ziemski krakowski Mikołaj Taszycki. Licząca 930 artykułów korektura Taszyckiego lub Correctura iurium, była projektem całościowego skodyfikowania prawa polskiego: publiczneg

      Mapa Rzeczypospolitej Obojga Narodów autorstwa Guillaume'a Delisle'a, po 1758 r.
    • Silva Rerum

      Prywatne próby kodyfikacji prawa wykorzystywane w praktyce sądowej

      Szlachecki ruch egzekucyjny dążył do skodyfikowania polskiego prawa. Starania egzekucjonistów rozbiły się jednak o sprzeciwy możnych i Kościoła, niechętnych zmianom prawa. Brak kompleksowego zbioru praw doprowadził jednak do powstania szeregu prac prawnic

      Grafika w kolorze. Przedstawia trzech mężczyzn ubranych w stroje ludowe. Każdy z nich ma inny strój. Są to ubiory szlacheckie.
    • Silva Rerum

      Volumina Legum

      Dzieła kompleksowego zebrania praw stanowionych, królewskich przywilejów i konstytucji sejmowych podjął się wielce zasłużony dla polskiej kultury pijar Stanisław Konarski, wspierany przez biskupa kijowskiego Józefa Andrzeja Załuskiego. Było to zadanie tru

      Grafika przedstawia wnętrze pałacowe w którym zgromadził się wielki tłum ludzi. Stoją oni na podłodze i na balustradzie. Jest to scena zaprzysiężenie Konstytucji 3 Maja.
    • Silva Rerum

      Kodeks Andrzeja Zamoyskiego – Zbiór praw sądowych

      W czasach stanisławowskich część środowisk oświeceniowych, zwłaszcza tych skupionych wokół stronnictwa Czartoryskich oraz dworu królewskiego, dostrzegała potrzeby reform kraju. Zdawano sobie sprawę z niemożności szybkich zmian ustrojowych, dlatego też lan

      Grafika pt. Żniwiarze wracający z pola. Przedstawia kobietę z koszem trawy na plecach i grabiami, obok której stoi mężczyzna z kosą trzymający za rękę małego chłopca. Za nimi wielki łan zboża i kapliczka przydrożna.
    • Silva Rerum

      Kodeks Stanisława Augusta

      Myśl skodyfikowania całości systemu prawnego podjęto w okresie Sejmu Czteroletniego. Powołano dwie komisje kodyfikacyjne – dla Korony i Litwy. W ich skład weszli wybitni teoretycy prawa − profesorowie: Józef Januszewicz i Hieronim Stroynowski i praktycy −

      Stara rycina. W centrum kompozycji królowa w koronie na głowie, trzymająca w prawej ręce berło. Rozkłada szeroko ramiona i swoim płaszczem obejmuje ludzi, którzy stoją przed nią. Są to dwie elegancko ubrane kobiety i dwóch mężczyzn, ukazanych od tyłu. W tle obelisk i dwie tarcze. Na jednej z nich orzeł w koronie, an drugiej rycerz na koniu. Rycina przedstawia Alegorię Konstytucji 3 Maja 1791 r.

    Słowa kluczowe