Rosyjski dyplomata Paweł Tołstoj – obserwator Rzeczypospolitej
Rosyjski dyplomata Paweł Tołstoj – obserwator Rzeczypospolitej - Galeria zdjęć
Zdumiewająca wprost jest skrupulatność, z jaką dyplomata sporządzał swoje notatki. Przy każdej miejscowości starał się podać jakąś ciekawostkę dotyczącą jej historii czy zabudowy. Szczególnie zdawały się go interesować obiekty sakralne.
Połonka i Słonim
20 kwietnia. Obiadowałem w miasteczku Chwostowicach. W tym miasteczku jest cerkiew unicka i kościół rzymski, drewniane. Przy tym pomienionym kościele [jest] przyrobiona [tj. dobudowana] izba kamienna, w tej izbie znajduje się cudowny obraz Przenajświętszej Bogarodzicy, rzeźbionej roboty, z Wszechwiecznym Dzieciątkiem, a ten obraz przywiózł z Rzymu Radziwiłł, który nazywa się Sierotka (przyp.1). Na tym świętym obrazie [są] bogate trzy suknie [tj. koszulki] kawalerskie, podarowane albo dodane, od kawalera maltańskiego pana Niadyckiego. Przed tym obrazem 8 lamp srebrzonych, wielkich.
Tegoż dnia przyjechałem na nocleg do lasu, przejechawszy za miasteczko Połonkę 2 mile, od Chwostowic 5 mil. Miasteczko Połonka [jest] różnej szlachty. W tym miasteczku przed laty kniaź Iwan Chawański [wł. Chowański] miał bój z Polakami, kiedy Polacy pobili moskiewskie wojska pod Lachowiczami, pułk kniazia Iwana Chawańskiego (przyp.2).
21 kwietnia. Przyjechałem na obiad do miasta Słonim, od obozu 3 mile, od miasta Mir 13 mil polskich, a moskiewskich 65 wiorst; od Moskwy do Słonimia 930 wiorst. Miasto Słonim – niemałe, a zabudowy w nim dobrej, wielkiej nie ma; leży nad rzeką Sczara. Dużo w tym mieście domów żydowskich. To miasto – majętność matki hetmana litewskiego pana Sapiehy. W tym mieście jest jej dom, wokół domu jest zamek ziemny, [były tam] pałace drewniane, drewnianej budowy, niemałe były, [ale] zmurszały. W tym mieście [są] 3 klasztory rzymskie: jeden ponieński [tj. panieński], to jest dziewiczy, zakonu barnadyńskiego; drugi – męski, zakonu dominikańskiego; w trzecim mieszkają kanonicy, którzy chodzą w białym tak, jak i dominikanie, a na wierzchu noszą krótkie płaszczyki, też białe, podobne do krótkich mantii. W tych klasztorach [są] kamienne klasztory, wielkie, jednakowoż lepszy [jest] kościół w panieńskim klasztorze, to jest w dziewiczym monastyrze u barnadynek. W tymże mieście jest jeszcze klasztor kamienny – barnadyński męski. I tego dnia nocowałem w Słonimiu.
22 kwietnia. Wyjechawszy ze Słonimia, przyjechałem na obiad do majętności podstarosty wołczeńskiego pana Żukowskiego, do miasteczka Iwaszkowicze, od Słonimia 4 mile, i pod tym miasteczkiem przejechałem na promie przez rzekę Zełwę. Tegoż dnia przyjechałem nocować, przejechawszy wieś Meżyrycze pół mili, od Iwaszkowicz pół 2 mili.
Fragment publikacji oparty jest na rosyjskim wydaniu dziennika Pawła Tołstoja: Putieszestwije stolnika P.A. Tołstogo po Jewropie 1696–1699, oprac. Ł.A. Olszewskaja, S.N. Trawnikow, Moskwa 1992
Przyp.1 Mikołaj Krzysztof Radziwiłł (1549–1616), marszałek wielki litewski.
Przyp.2 Iwan Chowański (zm. 1682), wojewoda i dowódca moskiewski. W 1660 r. pod Połonką wojska polsko-litewskie rozgromiły dowodzoną przez niego armię moskiewską.
Polecane artykuły
-
Trudy podróży po Rzeczypospolitej w pamiętnikach Pawła Tołstoja, rosyjskiego dyplomaty
Paweł Tołstoj, co w podróży naturalne, zwracał uwagę nie tylko na mijane miejscowości, ale i na to, co miał pod kołami powozu. Dlatego też w jego wspomnieniach znajdujemy sporo wzmianek o przeprawach przez rzeki, mostach i drogach. Na granicy Litwy i Pols
-
Rzeczpospolita w relacji rosyjskiego dyplomaty Pawła Tołstoja
Modernizacja państwa rosyjskiego przez Piotra I była ogromnym przedsięwzięciem, które rozpoczęło się krótko po objęciu przez niego samodzielnych rządów w 1689 r. Młody car, sam wykształcony dość starannie, rozumiał, że kluczem do sukcesu jest przeniesieni
-
Rosyjski dyplomata Paweł Tołstoj przed cudownym obrazem na Jasnej Górze
Na zakończenie swojej podróży przez ziemie Rzeczypospolitej dyplomata zatrzymał się w Częstochowie. Samego miasta nie zaszczycił szczególną uwagą, natomiast bardzo wiele miejsca poświęcił klasztorowi jasnogórskiemu, jego wystrojowi i zwyczajom zakonników.
-
Zapiski rosyjskiego dyplomaty Pawła Tołstoja o mieście Piotrkowie
Liczba kamiennych budowli na ziemiach polskich zrobiła wrażenie na rosyjskim dyplomacie, czego wyraz dał w swoich pamiętnikach. Poza informacjami o wyglądzie Piotrkowa dowiadujemy się również o ciekawym obyczaju obowiązującym w mieście, a związanym ze śmi
-
Rosyjski dyplomata Paweł Tołstoj opuszcza Warszawę
Z Warszawy Paweł Tołstoj ruszył w dalszą drogę na zachód. Nadal z upodobaniem notował szczegóły podróży, czego świadectwem opis spotkania z posłem cesarskim. Spotkanie z posłem cesarskim5 maja. Przyjechałem obiadować, przejechawszy wieś Darabny, na polu,
-
Rosyjski dyplomata Paweł Tołstoj na polu elekcyjnym
Polska szlachta zrobiła najwyraźniej na rosyjskim dyplomacie jak najgorsze wrażenie. Jego uwagi na temat jej zachowania są niezwykle krytyczne i pełne złośliwej ironii. Na polu elekcyjnymTegoż dnia [tj. 4 maja] wyjechałem z Warszawy, przemieszkawszy w Ar
-
Spotkanie rosyjskiego dyplomaty Pawła Tołstoja z nuncjuszem papieskim
Czas spędzony w Warszawie Tołstoj wykorzystywał w pełni, nie tylko na zwiedzanie, ale i na spotkania z ważnymi osobistościami. Wszystko skrupulatnie notował, przekazując nam informacje o wystroju komnat nuncjusza, a nawet i jego ubiorze. Wizyta u nuncjusz
-
Rosyjski dyplomata Paweł Tołstoj odwiedza pałac w Wilanowie
W poniższym fragmencie pamiętnika Tołstoj opisuje swoją wizytę w Wilanowie, gdzie gościł niedługo po śmierci króla Sobieskiego. Z tej krótkiej notatki dowiadujemy się, jak wyglądało jedno z ulubionych miejsc zmarłego króla, bowiem autor opisuje je z właśc
-
Domy senatorskie w relacji rosyjskiego dyplomaty Pawła Tołstoja
Podczas pobytu w Warszawie Tołstoj miał okazję zwiedzić pałac Radziwiłłów i ogród marszałka Lubomirskiego, które, tak jak wszystkie oglądane miejsca, dokładnie opisał.Domy senatorskie2 maja. Byłem znowu w zamku warszawskim i w wyżej opisanym dużym kościel
-
O moście w Warszawie i obyczajach szlachty pisze Paweł Tołstoj, rosyjski dyplomata
W notatkach dotyczących warszawskich problemów z przeprawami przez Wisłę Paweł Tołstoj dał upust swemu złośliwemu poczuciu humoru. Jego uwagi na temat zachowania pijanej szlachty, choć przykre, są niezwykle celne. Fatalny most przez WisłęZ powodu alekcji
-
Warszawa – miasto kamienne w zapiskach rosyjskiego dyplomaty Pawła Tołstoja
Wydaje się, że solidność warszawskiej zabudowy zrobiła wrażenie na rosyjskim dyplomacie. Świadczy o tym poniższy opis Placu Zamkowego.Plac Zamkowy i… kolumna Władysława W [W]arszawie domy i wszelaka zabudowa w zamku – wszystko [to] kamienne; izb, solidny
-
Rosyjski dyplomata Paweł Tołstoj w Katedrze św. Jana w Warszawie
Wśród miejsc, które Tołstoj odwiedził w stolicy, nie mogło zabraknąć Katedry św. Jana. Jego szczególną uwagę przykuła cudowna figura ukrzyżowanego Chrystusa. Katedra św. Jana Tegoż dnia byłem w kościele, który nazywa się fara, to jest soborowy; ten kości
-
Ponura wizyta rosyjskiego dyplomaty Pawła Tołstoja na Zamku Królewskim
Podczas pobytu w Warszawie rosyjski dyplomata zwiedził Zamek Królewski, który zrobił na nim dość ponure wrażenie. Pozostawił nam szczegółowy opis komnaty, w której wystawiono trumnę z ciałem Jana III Sobieskiego, jak również samej trumny.Zamek królewskiPr
-
Wrażenia rosyjskiego dyplomaty Pawła Tołstoja z pobytu w Warszawie
Paweł Tołstoj znalazł się w stolicy w czasie bezkrólewia po śmierci Jana III Sobieskiego, tuż przed sejmem elekcyjnym. Miasto wyraźnie mu się spodobało, mimo kłopotów ze znalezieniem zakwaterowania. Warszawa30 kwietnia. Przyjechałem na obiad do majętno
-
Węgrów w zapiskach Pawła Tołstoja, rosyjskiego dyplomaty
W końcu po długiej podróży Paweł Tołstoj wjechał w granice Mazowsza. Duże wrażenie wywarła na nim rzeka Bug, podobała mu się też zamożność miasteczka Węgrowa.Na Mazowszu27 kwietnia. Przyjechałem nad rzekę Bug, i tę rzekę przejechałem na promie, i obiadowa
-
Polskie miasta i miasteczka w zapiskach rosyjskiego dyplomaty Pawła Tołstoja
Dyplomata Tołstoj opisywał swoją podróż przez kolejne miasta (m.in. Mir, Połonka, Słonim). Przybywając do każdego nowego miejsca, dokonywał jego pobieżnej charakterystyki, przybliżając nam jego położenie, wygląd domostw, ciekawe obiekty, które miał okazję
-
Rosyjski dyplomata Paweł Tołstoj w Mińsku
Duże zainteresowanie dyplomaty wzbudziły mińskie klasztory różnych wyznań. Owocem zwiedzania był dokładny opis poszczególnych przybytków, ich wystroju i panujących w nich zwyczajów. Prawosławni, katolicy i unici w Mińsku12 kwietnia. Odjechawszy od rzeki
-
Rosyjski dyplomata Paweł Tołstoj w katolickim kościele
Paweł Tołstoj interesował się bardzo wszystkimi nowościami, jakie napotykał na swej drodze. Chociaż prawosławny, w Borysewie uczestniczył we mszy rzymskokatolickiej, którą potem z detalami opisał. Zainteresował się też historią miejscowego cudownego obraz
-
Jak rosyjski dyplomata Paweł Tołstoj spędzał Wielkanoc
Okres wielkanocny dyplomata spędził w Mohylewie nad Dnieprem. Pozostawił nam przy tej okazji niezwykle szczegółowy opis miasta i jego świątyń, a także obchodów Wielkanocy. Wspomniał też o problemach i niedogodnościach, jakie napotkał w swojej podróży. Wie
-
Rosyjski dyplomata Paweł Tołstoj przekracza granicę Rzeczypospolitej
Już od chwili wkroczenia w granice Rzeczypospolitej Tołstoj szczegółowo notował trasę swojej podróży. Podawał nazwy miejscowości przez które przejeżdżał, dokładne odległości między nimi, a nawet nazwiska ich właścicieli, nie wspominając już o miejscach i
